HUKUK TARİHİ - Deneme Sınavı - 8

Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye’yi hazırlamak üzere kurulan Mecelle Cemiyeti (Komisyonu) tarafından 1869-1876 tarihleri arasında Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye’nin kitapları hazırlanmıştır. Bu komisyona Ahmet Cevdet Paşa öncülük etmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

aile mahkemeleri

Nizamiye mahkemelerinin mülki örgütten ayrılması, 1872 tarihli Mehakim-i Nizamiye Hakkında Nizamname iledir. Bu nizamname uyarınca, nizamiye mahkemeleri, nahiye, kaza, liva, vilayet mahkemeleri şeklinde bidayet (ilk derece) ve istinaf olmak üzere örgütlendiler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Nizamiye Mahkemeleri

Tanzimat sonrası Osmanlı yargı örgütünde, nizamiye mahkemeleri örgütlenmesinin en tepesinde Divan-ı Ahkâm-ı Adliye bulunmaktaydı. Doğru cevap D seçeneğidir.

Osmanlı ticaret mahkemelerindeki usul kuralları Fransız hukukuna dayanılarak hazırlanmış olan, 1861 tarihli Usul-i Muhakeme-i Ticarete Dair Nizamname ile belirlenmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Osmanlı Devletinin klasik örgütlenmesinde mevcut olan şer’iye mahkemeleri, cemaat mahkemeleri ve konsolosluk mahkemeleri varlığını devam ettirirken, bu mahkemelere, modernleşme döneminde yeni mahkemeler eklenmiştir. Yeni mahkemeler, ticaret mahkemeleri ve nizamiye mahkemeleriydi. Türkiye Cumhuriyeti yargı örgütünün de temeli olan nizamiye mahkemelerinin düzenlenmesinde, dönemin Fransa yargı örgütünden yararlanılmıştı. Böylece, söz konusu dönemde, Osmanlı Devletinde beş çeşit (şer’iye, cemaat, konsolosluk, nizamiye, ticaret) mahkeme ile karşılaşılmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

1908

68 yıl

1918

İslam hukukunun Osmanlı yorum ve katkılarıyla uygulanmış şekli, Osmanlı hukukudur. Doğru cevap B şıkkıdır.

İslam hukukunun bütün bahislerini belirli bir sistem dâhilinde içinde barındıran kitaplar, fıkıh kitaplarıdır.

Padişahın ferman, emir ve kanunnameleri, Osmanlı hukukunun "kanun hukuku" kısmını oluşturur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Nişancının örfi hukukun hazırlanmasında önemli bir rolü olsa da nişancı Divan-ı Hümayun üyesi olduğundan B şıkkındaki ifade yanlıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

16. yüzyılın ortalarından itibaren Osmanlı Devleti'nin resmî mezhebi, Hanefi mezhebi olarak kabul edilmiştir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Osmanlı hukukunda padişahın yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin sahibi olduğu kabul edilir. Bununla birlikte yasama yetkisi bağlamında padişahın İslam hukuku ile sınırlı olduğu ifade edilir. Padişahın yasama, yürütme ve yargı yetkilerine sahip olması bu yetkileri bizzat kullanacağı anlamına gelmez. Padişah, arzu ettiği takdirde sahip olduğu yetkileri çeşitli organ ya da makamlar aracılığıyla da kullanabilir. Bu bağlamda yargı faaliyeti yürüten kadılar, padişah kendilerini yargı yetkisi ile donattığından yargı yetkisine sahiptir. Diğer bir deyişle, padişahın yargı yetkisi devam eder; ancak bu yetki kadılar vasıtasıyla kullanılır. Dolayısıyla kadıların yargı faaliyeti yürütme, padişahın yargı yetkisinin sınırlandığı anlamına gelmez. Doğru cevap A şıkkıdır.

Osmanlı Devletindeki bütün kadıları tayin yetkisi devletin başı sıfatıyla padişaha aittir. Fakat padişah bu yetkisini kazaskerlere bırakmıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Kardeş katli uygulaması, Fatih Sultan Mehmet öncesinde de uygulansa da hukuki zemine Fatih Sultan Mehmet Dönemi'nde kavuşmuştur. Bu uygulamaya temel oluşturan sebeplerden biri eski Türklerdeki egemenlik anlayışıdır. Zira bu anlayış uyarınca Tanrı'nın kut bahşettiği soya mensup her erkek bireyin egemenlik hususunda hakkı olduğu, devletin kağan ailesinin ortak malı olduğu kabul edilir. Her erkek bireyin taht üzerinde hak iddiasının önüne geçmek amacıyla kardeş katline olanak tanınmıştır. Bununla birlikte ekberiyet usulünün kabulü ile bu uygulamadan vazgeçilmeye çalışılmıştır; çünkü ekberiyet usulü Osmanlı hanedanlığına mensup yaşça en büyük erkek bireyin tahta çıkmasını öngörür. Doğru cevap E şıkkıdır.

Kadının yargı yetkisi aksi belirtilmedikçe davanın tarafları arasında hüküm vermeyi kapsar, hükmün infazını kapsamaz. Doğru cevap D şıkkıdır.

Müstemenlerin Allah haklarına karşı işlenen suçlar yönünden had cezası tatbik edilmez. Doğru cevap E şıkkıdır.