HUKUK TARİHİ - Deneme Sınavı - 7

10 Nisan 1928 tarihinde Anayasa’nın 2. md.sindeki, “Türkiye Devleti’nin dini İslâm’dır” ifadesi kaldırılmış, milletvekili yemininde laik ifade benimsenmiş, meclisin görevlerinden biri olan “Ahkâm-ı şer’iye’nin tenfizi” (şeriat hükümlerinin uygulanması) hükmü anayasadan çıkartılmış, 1937’de ise laiklik ilkesi resmen kabul edilmiştir.

4 Ekim 1926’da İsviçre Medenî Kanununun iktibas edilmesiyle birlikte, Türkiye
Roma-Cermen hukuk sistemine dâhil olmuştur.

Medenî Kanun inkılâpçı ve laik bir özellik göstermektedir. Buna göre, getirdiği bir kısım yeniliklere aşağıdaki gibi örnekler verilebilir:
• Çağdaş ve laik ilkelere göre düzenlenen Medenî Kanunun gerekçesinde de belirtildiği gibi azınlıklar bu kanuna uymak istediklerini belirterek Lozan  antlaşmasının kendilerine tanıdığı haklardan vazgeçmiştir. Böylece, Medenî Kanun ulusal toplum yaşamını düzenleyen devrimci bir özellik göstermiştir.
• Medenî haklardan istifade ve medenî hakların kullanılmasında getirilen düzenlemeler, kişiliğin korunmasına yönelik hükümler çerçevesinde çağdaş düzenlemelere gidilmiş, kişinin hukuku insan hak ve özgürlüğüne dayandırılmıştır.
• Evlenmenin şekli konusunda getirilen düzenlemeler çerçevesinde medenî nikah zorunlu hale getirilerek evlilik kurumu devlet denetimi ve gözetimi altına alınmıştır.
• Eşlerden sadece kadının değil, kocanın da evlenme sırasında evli bulunmaması zorunluluğu getirilerek, İslam hukukunda erkeklere yönünden birden fazla kadınla evlenme-poligami (çokeşlilik) ortadan kaldırılmış, yerine monogami (tekeşlilik) benimsenmiştir.
• Evliliğin yürümemesi haline yönelik olarak boşanma kurumu düzenlenerek, bu hükümlerle hakim kararıyla boşanma kabul edilmiş, kadın-erkek eşitliği benimsenmiştir.
• Çocuk üzerinde sadece babaya değil, anneye de velayet hakkı tanınmıştır.
• Kadın-erkek ayrımı olmaksızın eşit mirasçılık benimsenmiştir.

1926 tarihli ve 743 sayılı Medenî Kanununun ‘Başlangıç’ kısmı ilk 7 maddeden oluşmakla, Medenî Kanunun birinci kitabı (8-81/B md.ler) ‘Şahsın Hukuku’na, ikinci kitabı (82-438 md.ler) ‘Aile Hukuku’na, üçüncü kitabı (439-617 md.ler) ‘Miras Hukuku’na, dördüncü kitabı (618-935 md.ler) ‘Eşya Hukuku’na ayrılmıştır.

İkinci uyum paketi 4748 sayılı Kanunla, 26 Mart 2002 tarihinde kabul edilmiş, 9 Nisan 2002 tarihli ve 24712 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak, aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Bu uyum paketiyle toplam sekiz yasada değişikliğe gidilmiştir. Bunlar içinde Devlet Memurları Kanunu da bulunmaktadır.

3. Uyum Paketi 4771 sayılı Kanunla, 3 Ağustos 2002 tarihinde kabul edilmiş, 9 Ağustos 2002 tarihli ve 24841 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu uyum paketiyle toplam on üç yasada değişikliğe gidilmiştir. Bu uyum paketiyle, özellikle savaş ve yakın savaş tehdidi dışında ölüm cezasının kaldırılması, farklı dil ve lehçelerde yayın yapılması yasağının kaldırılması önemlidir.

Adli sicilden silinemeyecek suç kavramı 4. uyum paketi ile birlikte yürürlükte kaldırılmıştır.

Bu Kanunla getirilen yeniliklerden birisi de hakkaniyete aykırı sonuçlara yol açması sebebiyle eşler arasında ‘mal ayrılığı’ rejiminin yerine ‘edinilmiş mallara katılma’ rejimi yasal rejim olarak kabul edilmesidir.

3 Ekim 2001 tarihli ve 4709 sayılı yasa ile yapılan değişikliklerden birisi de hak arama hürriyeti çerçevesinde ilk defa AİHS’nin 6. md.sindeki ‘adil yargılanma’ hakkının (Anayasa, 36. md.) Anayasamıza girmiş olmasıdır.

2010 Anayasa değişikliği ile birlikte kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı, anayasal bir hak olarak tanınmıştır.

Medenî Kanunda evlenmenin şekline ilişkin düzenlemeler yer almıştır, medenî inakh zorunlu hale getirilmiştir. Böylece evlilik kurumu devlet denetimi ve gözetimi altına alınmıştır.

Kanunların değiştirilmesi amacıyla kurulan komisyonlar dinî kurallara dayalı hukuk sisteminin etkisi altında kalmış ve etkin çalışamamıştır. Bu sebeple resepsiyonun gerekliliği yönündeki düşünce hakim olmuş ve çok kısa bir hazırlık sürecinden sonra tüm kurumların batıdan alındığı kapsamlı bir hukuk resepsiyonu yapılmıştır.

Cumhuriyet dönemi resepsiyonunun mimarı, dönemin adalet bakanı Mahmut Esat Bozkurt'dur.

Borçlar Kanunu İsviçre'den iktibas edilmiştir.

4721 Sayılı Medenî Kanun'un yürürlüğe giriş tarihi 1 Ocak 2002'dir.

Üçüncü Uyum Paketi ile getirilen en önemli değişiklik, ölüm cezasının savaş ve yakın savaş tehdidi halleri dışında kaldırılmasıdır. Diğer şıklardaki değişiklikler İkinci Uyum Paketi içerisinde düzenlenmiştir.

Ön inceleme kurumu getirilmesine ilişkin düzenleme Borçlar Kanunu'nda değil, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda yer almıştır.

Kişisel verilerin anayasal bir hak olarak tanınması 2010 Anayasa değişiklikleri ile olmuştur.

Seçimlere ilişkin değişilik 2007 tarihli Anayasa değişiklikleri ile getirilmiştir.

Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı 2010 Anayasa Değişiklikleri ile tanınmıştır.