HUKUK TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Orhun yazıtları Göktürklerin hukuk sistemi ile ilgili doğrudan bir bilgi vermemektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Uygurlar döneminden itibaren epigrafik ve arkeolojik kaynaklar da zenginleşmiştir. Özellikle Doğu Türkistan’da ele geçirilen buluntular ve yazıtlardan başka, bu aramalar sırasında elde edilen ya da yerli halktan toplanan kâğıt ve deri üzerine yazılmış belgeler de hukukî bakımdan büyük değer taşımaktadır. Bu belgeler, Uygurlar döneminde yapılan satım, kefalet, evlat edinme, trampa, faizli ödünç verme gibi hukukî işlemle ilgili bilgiler içermektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Sınırlı, ulusal ve coğrafi alanlarda yaşayan insanların kültür, örf ve adetlerini
tasvir eder nitelikte yazılan etnografik yapıtlardan, Türkler hakkında yazılmış
olanlar da bize kaynaklık etmektedir. Bunların incelenmesi sırasında özellikle retrospekt
bir metotla (geriye doğru bakma) İslâmiyet’ten önceki Türklerin örf-adet
ve hukukları hakkında sonuçlar çıkartmak mümkündür. Örneğin; Kırgız-Kazakların
Müslüman olmalarına rağmen evlatlık kurumuna yer vermiş olmaları, bu
topluluğun eskiden beri evlat edinmeyi bildiklerini bize göstermektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Çinliler Çin İmparatoruna “Tien-tse”, yani “Gök’ün oğlu” unvanını vermişlerdi. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kumanın aileye katılması bir eş gibi değil, hatunun kız kardeşi tarzında olmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kağan uygun bir oğlu yoksa yerine kardeşleri de geçebilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

"Göktürk Devleti’nde, idari işlerde çeşitli adlar ile anılan beyler mevcuttur. Bu beyler arasında en yüksek mevkide bulunanlar “Şadapıt”lardır." Doğru yanıt A seçeneğidir.

Herhangi bir görevde bağlı olmayan veliahda “Teğin” denilmiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Sumer kralları, özellikle Akkad kralı Sargon ve daha sonra Hammurabi gibi hükümdarlar, asırlar boyu Mezopotamya’da süre gelen teokratik, site ve tapınak temelli devlet yönetimine -teorik planda olmasa da, fiîlen- son vermiş ve yerine bürokrasiyle yönetilen güçlü bir merkezî devlet modeli ortaya koymuşlardır. Doğru cevap D'dir.

Tarihin belki de ilk sosyal reformist kralı Urukagina’nın koyduğu yasalar (Urukagina Yasaları), Sumer’in ve insanlığın bilinen en eski yazılı hukuk kurallarıdır. Doğru cevap A'dır.

MÖ IV. binyılın ortalarına kadar giden bir tarihte Sumer’de yazılı hukuk belgelerinin varlığı bilinmekte ise de, bu metinler elimize ulaşmamıştır. Sumer ve onları izleyen dönemlere ilişkin Mezopotamya yasaları konusunda takrîbî tarihleri göz önünde tutularak şöyle bir sıralamaya gidilebilir: Sumerce yazılmış yasalar: Urukagina (2350); Ur-Nammu (2100); Ana-İttişu (2000) ve Lipit-İştar (1900) Yasaları. Akkadca yazılmış yasalar: Eşnunna (1770) ve Hammurabi (1750) Yasaları. Daha sonra da Orta Assur Yasaları (1450-1250) ve Yeni Bâbil Yasaları (625-539). Doğru cevap B'dir.

Sumerce yazılmış yasalar: Urukagina (2350); Ur-Nammu (2100); Ana-İttişu (2000) ve Lipit-İştar (1900) Yasaları. Doğru cevap D'dir.

Sumer hukuku, evlenmeyi, tek taraflı bir akit olarak kabul etmiştir. Aileler arasında mutabakat sağlandıktan sonra, evlenecek erkek, şahitlerin huzurunda, evleneceği kadına karşı görevlerini ifa edeceğini taahhüt eden bir belgeyi imzalardı. Böyle bir evlenme akdi olmadan yapılan evlilikler meşrû sayılmaz, kadın kocasının “meşrû karısı” olarak kabul edilmezdi. Kezâ bu evlenme akdinde, erkeğin evleneceği kadına vereceği Nudunnu (evlilik hediyesi, mehir) denen hediyenin mikdarı da belirtilirdi. Doğru cevap C'dir.

Yargılama yeri tapınaklardı ve hâkimler genellikle râhiplerdi; meslekten hâkimler ise üst düzey mahkemelerde görev yaparlardı. Verilen karar kesin olup daha sonra kararı veren hâkim veya mahkemece dahi onda herhangi bir değişiklik yapılamazdı. Doğru cevap D'dir.

Site devletinden giderek İmparatorluk hâline dönüşen Bâbil Devleti sınırları içerisinde hukuk birliğini sağlama, farklı kent devletlerinde uygulanan yazılı olmayan yerel hukuk kuralları arasındaki farklılıklar dolayısıyla ortaya çıkan belirsizliğe son verme ihtiyacından kaynaklanan Hammurabi Kanunnamesi, Mezopotamya hukuk metinleri içinde en kapsamlı, en ayrıntılı, en pratik ve en seküler olanıdır. Doğru cevap A'dır.

Hammurabi Kanunnâmesi’nde suç sayılan pek çok fiilin belirtildiği ve suçun ağırlığı yanında, gerek suçlunun, gerek suça muhatap olan kimsenin (mağdûrun) hür olup olmadığı da göz önünde tutularak, bunlara ilişkin cezaların belirlendiği görülmektedir. Cezalandırmada esas ilke “lex talions” (kısas) ilkesiydi yani tarafların sosyal statüsü eşitse, suç sayılan fiilin aynısının devletçe suçlunun şahsına da uygulanmasıydı. Öldürene ölüm cezası; göz çıkarana, göz çıkarma cezası verilmesi gibi. Doğru cevap C'dir.

Anadolu, MÖ IV. binyıla dek uzanan büyük medeniyetlerin beşiği olan bir coğrafyadır. Hitit tarihi, genellikle, Eski Krallık Dönemi (MÖ 1650-1450) ve İmparatorluk Dönemi (MÖ 1450-1200) olmak üzere ikiye ayrılarak ele alınır. Monarşik sistem, otokratik ve teokratik bir nitelikte idi. Kanun yapma, hukukî ihtilâfları çözme; yönetim ve askerlikle ilgili tüm yetkiler Büyük Kralın şahsında toplanmıştır, aynı zamanda “Başrâhip” olarak, en yüksek rûhânî yetki ve otoriteye sâhiptir, emir ve yetkileri mutlaktır, tartışılamaz. Doğru cevap A'dır.

İbrani Hukuku, dayandığı temel hukuk metinleri bakımından iki döneme ayrılabilir. Kudüs’ün Romalılar tarafından işgal ve tahribinden önceki birinci devrede hukukun kaynağı Tanah (Tevratı ve Zeburu da içeren ve 39 kitaptan oluşan Eski Ahit) ve örf ve âdet hukukudur. İkinci devirde ise Mişna ve Talmud da hukuk kaynakları arasına katılmıştır. Talmud, Yahudilerin medeni ve dinî kanunlarıdır ve Tevrat’ın devamı, mütemmimi sayılır. Doğru cevap B'dir.