HUKUK SOSYOLOJİSİ

Tek tek olayların gözlenmesi yoluyla sonuçlar çıkartılmasına tümevarım denir. Yani özelden genele gidilir.

“Pythagorasçı yönelim” veya doğa anlayışı olarak anılan bu yaklaşıma göre, bilim insanı, doğada nesnenin gözlemi yerine, doğada var olan matematiksel düzenin ne olduğunu ortaya çıkarmaya yönelmelidir.

Kartezyen düşünce: Modern bilim felsefenin başlangıcı olarak kabul edilen Rene Descartes’ın, olgular dünyası anlamında fizik ile idealar alanındaki metafiziği birbirinden ayırdığı felsefesidir. Beden ve zihin ayrımını da vurgular.

Empirizm: Türkçeye “deneycilik” olarak da çevrilen bu terim, bilginin duyumlar sayesinde ve deneyimle kazanılabileceğini öne süren görüşe verilen adı ifade etmektedir. Bu görüşe göre insan zihninde doğuştan bir bilgi yoktur. İnsan zihni, bu nedenle boş bir levha (tabula rasa) gibidir.

Yaptırım: Yaptırım veya müeyyide, hukuk kurallarının uygulanmasını sağlamak ve ona zorlamak üzere düzenlemelerde öngörülen karşılığa verilen isimdir.

Mantıksal ve metodolojik açıdan yapılan sınıflandırmalar bir tarafa bırakılıp içeriksel değerlendirme yapılacak olursa hukuk normları, emredici hukuk kuralları, emredici olmayan hukuk kuralları, yorumlayıcı ve tanımlayıcı hukuk kuralları şeklinde de sınıflandırılabilir.

Özetle ifade etmek gerekirse doğal hukuk, insanlar tarafından konulan kuralların insan aklı, insan doğası ya da Tanrısal düzen aracılığıyla elde edilen doğal hukuk ilkelerine, bir başka deyişle, adalete uygun olması gerektiği fikrini savunan bir hukuk okuludur.

Avusturyalı hukukçu Hans Kelsen’in ortaya koyduğu bu görüşte, normlar bir piramit şeklinde farklı düzeyler hâlinde sıralanmıştır. Piramidin en üst diliminde anayasa ve onun normları yer alır. Bir alttaki dilimde kanunlar, onun altında tüzükler vs. şeklinde olmak üzere, bir silsile hâlinde ilerler.

Hukuk etnolojisi, hukuk sosyolojisinin aksine, bir şekilde karşımıza çıkan hukuki olayların doğasına değil, gözlemin yapıldığı topluluktaki doğasına ilişkin çıkarımlarda bulunur.

Felsefe bir “olması gereken etkinliği” dir ve hukuk felsefesi de “olması gereken hukuk” un ne olduğunu ele alarak “adalet” kavramını incelemelerinin odağına yerleştirir. Hukuk felsefesi hukukla ilgili konulardaki (empirik temelli sosyal bilim teorisinden farklı olarak)
her türlü felsefi spekülasyonu kapsar.