HUKUK SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 7

Doğru cevap A şıkkıdır, çünkü Hukuk Sosyolojisi, toplumu ilgilendiren bilimsel nitelikteki yasaları, hukukla olan ilişkisi içinde keşfetmeyi amaçlamaktadır.

Diğer şıklar uygun değildir.

Doğru cevap B şıkkıdır., çünkü nesnesi toplumsal olgular olan hukuk sosyolojisi
nomografik bir bilimdir. 

Diğer şıklar uygun değildir.

Doğru cevap C şıkkıdır, çünkü Nesnesi maddi bir şey olmadığı ve bir tasarım olduğu için hukuk bilimi ideografik bir bilimdir.

Diğerleri bu bağlamda uygun değildir.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır, çünkü Hukuksal Tipoloji: Hukuku, kendisini yaratan topluluk tipine ve hukuk sistemlerine göre analiz eder.

Diğer ifadeler uygun değildir.

Doğru cevap A şıkkıdır, çünkü Gurvitch bir toplum türü içinde hukukun değişiminin, gelişiminin ve zayıflamasının eğilimleri ve faktörleri olarak düzenlilikleri incelediği bölüme Oluşsal hukuk sosoylojisi demektedir. Diğer şıklar uygun değildir

Doğru cevap B şıkkıdır, çünkü burda Hukuku, kendisini yaratan topluluk tipine ve hukuk sistemlerine göre analiz eder.

Diğerleri uygun değildir.

Doğru cevap C şıkkıdır, çünkü Hukuksal realizm, yargısal kararların verilmesinde hukuksal normların  çok sınırlı düzeyde etkili olduğuna dikkat çekerek, esas olarak yargı sürecindeki sosyolojik ve psikolojik faktörlere odaklanmak gerektiğini öne sürmüştür.

Doğru cevap D şıkkıdır., çünkü Pound’a göre hukuk, sosyal düzenin ihtiyaçlarına göre çıkarları kontrol eden ve çıkarları uzlaştıran bir araçtır.

Doğru cevap E şıkkıdır, çünkü Hukuksal Formalizm, yargısal kararların
tek ve yegâne kaynağının hukuk normları olduğunu savunan perspektiftir. 

Diğer şıklar bu kapsamda uygun değildir.

A şıkkı doğru yanıttır, çünkü "Hukukun nihai uçlarının değerlendirmesi olarak tasarlanan hukuk felsefesi hukuk ve sosyoloji­nin yanında üçüncü bir bilimsel disiplindir." ifadesi doğru değildir.

Etik olmayan zo­runlu koordinasyon despotik hükûmetler tarafından oluşturulur; bu durumda düzenlemeler ve kararnameler toplumsal grupların kanaati ve onayı
alınmadan ilan edilir, doğru şık bu nedenle  B'dir. Diğer şıklar uygun değildir.

C şıkkı doğrudur, çünkü ona göre hukuk sosyolojisi, toplumsal olgu­larla ve hukukun bu gerçeklerle olan ilişkisiyle ilgili saf bir kuramsal bilimdir. bu nedenle diğer şıklardaki ifade uygun değildir.

Hukuksal Tipoloji: Hukuku, kendisini yara­tan topluluk tipine ve hukuk sistemlerine göre analiz eder. Belirli grupların ve kapsa­yıcı toplumların hukuksal tipolojisinde bu­lunan gerçek kolektif birimlerin bir fonksi­yonu olarak inceler. D şıkkı doğru diğer şıklar uygun olmayan ifadelerdir.

Sosyal gerçekliği insan eliyle ku­rulmuş değil, doğal kabul ederek kesinliği esas alan bir yaklaşımı benimsemek, doğru cevaptır.

Hukuksal realizm, yargısal kararların verilme­sinde hukuksal normların çok sınırlı düzeyde etkili olduğuna dikkat çekerek, esas olarak yargı sürecin­deki sosyolojik ve psikolojik faktörlere odaklanmak gerektiğini öne sürmüştür. Sonuç olarak tüm bun­ların sonucu, klasik anlamda hukuk kurallarının yani yasalar, tüzükler ve emsal kararların hukuk yaşamında zannedildiği öneme sahip olmadığıdır. Çünkü “kâğıt üstündeki kurallar” ile “gerçek ku­rallar” birbirinden çok farklıdır. Klasik hukuk an­layışı, her kararın aslında biricik olduğu ve yaratıcılık gerektirdiği gerçeğini hem hukukçulardan hem de halktan gizlemektedir. Hukukçunun yapması gereken, kâğıt üstündekilerle oyalanmayıp ger­çek kurallara ulaşmaya çalışmaktır. Bunun için de kuşkucu olmak gerekir (Burada hukuki realizmin kullandığı kuşku, kartezyen bir kuşkudur: Kuşku amaç değil gerçeğe ulaşmanın aracıdır). Realistler, yargı kararlarının, kurallar ya da örnek kararların mantıksal sonucu olmadığını, kararların asıl belir­leyicilerinin çevre koşulları, karakter, huy, çeşitli çı­karlar, cinsel dürtüler, yaygın ideolojiler vb. olgular olduğunu kabul etmiştir (Türkbağ, 2000: 88-89). Bu bağlamda, hukuksal realizm, hukuk araştırma­sının merkezine yargıyı almıştır ve fiilen uygulanan hukukun ne olduğuna ve yargı kararlarına odak­lanmıştır.

Karl Llewellyn, hukuksal realist hareketin mani­festosu olarak da sayılabilecek dokuz temel özelli­ğini şu şekilde sıralamaktadır (Burrus, 1962: 42; Cotterrell, 2018: 282):

Pound’a göre, sosyolojik hukukta vurgu, hukuk doktrini ve hukuk-iç teorisi üzerinde değil, hukukun gerçek işleyişi üzerinde olmalıdır. Hukuk sosyal koşulları belli bir gecikmeyle takip eder. Sosyolojik hukuk açısından, hukuki karar­ların toplumsal, ekonomik ve siyasal gelişimi açısın­dan ortaya çıkan etkileri ve bunların hangi koşullar altında olduğu araştırılmalıdır. Sosyolojik hukuk, yasal ilkeler temelinde kendi kendine yetebilen kapalı bir hukuk kurmak yerine, yasanın değişen toplumsal koşullara yeterince tepki verecek şekilde nasıl adapte edilmesi gerektiğini incelemeye çalış­malıdır. Hukuk böyle bir amaç için bir araç olarak tasavvur edilir. Hukukun sonuna ilişkin olarak Po­und, hukukun siyasi olarak örgütlenmiş toplumlar­da, insanların bireysel ya da topluca tatmin etmeye çalıştıkları talep ve arzuların yerine getirilmesi açı­sından insan ilişkilerini düzenleyen bir toplumsal kontrol biçimi olduğunu savunur. Hukuk tek sos­yal kontrol aracı değildir. Pound, din ve ahlaktan da bahseder ama modern bağlamda sosyal kontrol açısından tüm diğer araçlar hukuka bağlıdır. Po­und, hukukun hedeflerini daha spesifik olarak altı kategoriyi ayırt ettiği bir sosyal çıkarlar teorisi açısın­dan tasavvur eder: (1) fiziksel güvenlik ve nüfusun sağlığı gibi genel güvenlik; (2) siyaset, ekonomi ve din alanında olanlar gibi kurumların güvenliği; (3) ahlaki davranış standartları; (4) sosyal kaynakların korunması; (5) ekonomik ve siyasi ilerleme ve (6) bireysel yaşam ve haklar. Bir toplumsal kontrol ara­cı olarak hukuk, toplumsal çıkarlara somut bir ifade vermeli ve çelişen çıkarlar ortaya çıktığında uzlaşma sağlamalıdır. Bu anlamda yargı kararları, sosyal düzenin bir tür sosyal mühendislik biçimi olarak sürdürül­mesine katkıda bulunur (Deflem, 2008: 100).

Eleştirel Hukuk Çalışmaları (EHÇ), 1977 yı­lında toplanan bir konferansın ardından oluşmuş, kendiliğinden ve sistematik olmayan bir harekettir. Adını da bu tarihte toplanmış olan konferanstan almıştır. Bu anlamda, Eleştirel Hukuk Okulu, sis­tematik bir düşünce çizgisi etrafında toplanmış ve benzer iddialara sahip bir grup bilim insanının şekil­lendirdiği bir hareket olmaktan daha ziyade, huku­kun toplumdaki işlevlerine ve yarattığı eşitsizliklerin sosyolojik, felsefi, politik ve edebî açılardan güçlü bir eleştirisine odaklanmış bir grup farklı akademis­yenin görüşlerine dayanır. Dolayısıyla, Duncan Ken­nedy, Karl Klare, Mark Tushnet ve David Trubek gibi düşünürlerin sosyoloji, siyaset ve edebiyat kuram­larının bakış açılarından etkilenerek, liberal hukuk devletinin düşünce ve uygulamalarının eleştirisine odaklanarak hukukun kesinliği ve tarafsızlığı gibi konularda önemli argümanlar geliştirmişlerdir.

Eleştirel Hukuk Çalışmaları, kuramsal fikirlerini, Amerikan hukukçuluk gelene­ğine, Frankfurt okulunun eleştirel teorisi­ne, neo-Marksist düşünce versiyonlarına, Fransız postyapısalcılığına (özellikle Michel Foucault’nun çalışmaları), postmodernizm ve yapısöküm yaklaşımlarına borçludur. Bununla birlikte bu akımlar genel olarak Comte'un pozitivizmi önemli eleştiriler getirmektedirler.