Hukuk Dili

Hukuk dili, kanunların uygulanması için her somut olayda, dilekçelerde, adli makamların resmî yazılarında ve mahkeme
kararlarında kullanılan dil olup günlük hayatta kullanılan dilden farklılık arz eden, mesleki terimleri içeren özel bir dildir.

Kanun dilinin diğer dil kategorilerinden farkı, diğer yazılı metinlerde metni yaratan ve yazan yazarın aynı kişi olmasına karşın kanunları yapan milletvekilleri ile kanunları kaleme alan ve taslak görüşmelerinde hiç bulunmayan yazarın farklı kişiler olmasıdır. 

Kanun dilinin vazgeçilmez özellikleri; açıklık, sadelik, bilimsel tutarlılık ve terim birliği, kesinlik ve belirginliktir.

Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik; Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar, bağlı, ilgili, ilişkili kurum ve kuruluşlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanacak kanun, yönetmelik, kararnameler ve diğer düzenleyici işlemlerin taslak metinlerinin hazırlanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir (MHUEY 1. m). Bu Yönetmeliğin 23. maddesinde “taslaklarda kullanılacak dil” hususu hükme bağlanmıştır.

Şekli anlamda kanun, TBMM tarafından usulüne uygun olarak kabul edilen yasama işlemidir. Maddi anlamda kanun ise genel, nesnel, kişilik dışı hukuk kurallarının bütünü olarak ifade edilmektedir.

Adli yazının taşıması gereken üç unsur bulunmaktadır. Bunlar; adli yazının tam olması, kısa, açık ve doğru olması ile uygun bir dille yazılmasıdır.

Adli yazının tam olması gerekir. Yazının eksik olması, örneğin eksik bir dilekçe, tebligat veya ilan, başvurulan makam veya muhatap kişinin dileği eksik yerine getirmesine neden olur.

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun “hükmün gerekçesi ve hüküm fıkrasının içereceği hususlar” başlıklı maddesinde hüküm fıkrasında yer alması gereken zorunlu unsurlar arasında, kararın ne olduğunun, uygulanan kanun maddelerinin,
verilen ceza miktarının, kanun yollarına başvurma ve tazminat isteme olanağı ile süre ve merciinin tereddüde yer vermeyecek şekilde açık olarak gösterilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Hukuk dilinde isimler ve isimleştirmeler kullanılır. Günlük dilde belli bir anlam içeriği ile sıkça kullanılan bazı sözcükler hukuk dilinde farklı anlam ifade eder. Yerleşmiş bir terminolojiye sahiptir. Eski dilden yerleşmiş veya yabancı sözcüklerden oluşan terimlere sıklıkla rastlanır.

Zaman aşımıdır.

Kanun teklifinin TBMM Başkanlığına sunulması ile kanun yapım süreci başlar.

Kanun önermeye, Cumhurbaşkanı ve milletvekilleri yetkilidir. 

TBMM İç Tüzüğü kanun tekliflerinin hazırlanmasına ilişkin ilk olarak “imza” şartını öngörmektedir. Bütçe ve kesin hesap kanun teklifinde Cumhurbaşkanının, diğer kanun tekliflerinde ise en az bir milletvekilinin imzasının bulunması gereklidir.

Genel Kurul tarafından reddedilmiş olan kanun teklifleri, ret tarihinden itibaren tam 1 yıl geçmedikçe aynı yasama dönemi içerisinde yeniden verilemez.

İlk olarak “imza” şartı mevcuttur. Bütçe ve kesin hesap kanun teklifinde Cumhurbaşkanının, diğer kanun tekliflerinde ise en az bir milletvekilinin imzasının bulunması gereklidir. İkinci olarak kanun tekliflerinin “gerekçe” ile beraber sunulması gerekir. Kanun tekliflerinin kaba ve yaralayıcı ifadeler içermemesi gerekir. 

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 32/2 maddesi uyarınca “okunamayan veya uygunsuz ya da ilgisiz olan dilekçenin yeniden düzenlenmesi için uygun bir süre verilir ve bu dilekçe dosyada kalır. Verilen süre içinde yeni bir dilekçe düzenlenmezse, tekrar süre verilemez”

Zorunlu unsurlar arasında, kararın ne olduğunun, uygulanan kanun maddelerinin,
verilen ceza miktarının, kanun yollarına başvurma ve tazminat isteme olanağı ile süre ve merciinin tereddüde yer vermeyecek şekilde açık olarak gösterilmesi gerekmektedir. 

Yargılama sonunda uyuşmazlığın esası hakkında verilen nihai karar, hüküm olarak adlandırılmaktadır.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 297. maddesi gereğince hükmün kapsamında, maddede sayılan diğer unsurların yanında, tarafların iddia ve savunmalarının özeti, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususlar, çekişmeli vakıalar ve deliller ile
bunlardan alınan sonuçlar hukuki sebepleri ile tam şekilde kararda yer almalıdır. 

Düzenleyici etki analizi; düzenlemenin hazırlanmasını gerekli kılan sebepleri, alternatif çözüm önerilerinin değerlendirilmesini, fayda ve içerik analizini, bütçeye getirdiği ek mali külfeti, sosyal, ekonomik ve ticari hayata, çevreye ve ilgili kesimlere etkilerini, yıllık muhtemel toplam etkisini, kırtasiyeciliğin ve bürokratik formalitelerin azaltılmasına katkısını, izlenen danışma ve görüş alma süreçlerini içerir.