HÜCRE KİMYASI

Canlı bir hücre temel olarak yaklaşık yapısının %99’unu oluşturan karbon, hidrojen, azot ve oksijen (C, H, N ve O) olmak üzere dört elementten oluşur. doğru cevap D şıkkıdır.

Biyomoleküller ya da makromoleküller, hücrenin yapısını oluşturan ve işlevlerini gerçekleştiren yüksek seviyede organize olmuş ve düzinelerden milyonlara varan karbon atomları içeren çok büyük moleküllerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Canlı hücredeki DNA molekülünün tam olarak biyolojik yapısı 1953 yılında James Watson ve Francis Crick tarafından X-ray kristallografi yöntemiyle ortaya konulmuştur. Bu nedenle DNA molekülü Watson-Crick modeli olarak isimlendirilmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Proteinlerin hücredeki işlevleri çok çeşitli olup buna göre 8 büyük grupta sınıflandırılırlar:

1. Düzenleyici proteinler,
2. Yapısal proteinler,
3. Hareket proteinleri,
4. Katalizör proteinler,
5. Korunma proteinleri,
6. Taşıma proteinleri
7. Haberleşme ya da sinyal iletimi proteinleri ve
8. Depo proteinleri gibi tüm yaşamsal faaliyetlerin temel elemanlarıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Peptit bağı bir amino asitin karboksil ucu ile diğer bir amino asitin amino ucu arasında meydana gelen bir dehidrasyon reaksiyonu sonucu karbon ile azotun kovalent olarak bağlanması ile oluşur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Bakterilerde 3 tane initasyon faktör ve ökaryotlarda en az 12 initasyon faktör bulunur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Polisakkaritler glikozun tek çeşit olarak tekrarlayan ünitelerinden ya da bazen iki çeşit ünitenin alternatif bağlanması (dehidrasyonu) ile oluşan büyük moleküllü karbohidratlardır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Triaçilgliseroller (TAG), üç yağ asitinin bir gliserol molekülüne esterleşmesi ile bağlanarak meydana gelirler. Trigliseritler ya da nötral yağlar olarak da ifade edilirler. Triaçilgliserolların temel işlevi yedek besin maddesi olarak enerji depolamadır. Bazı hayvanlarda, düşük ısıya karşı izolasyon sağlar. Doğru cevap C şıkkıdır.

Hayvan hücrelerinin en yaygın steroiti kolesteroldür. Kolestrol mitokondri ve kloroplastların iç zarları hariç diğer organel zarları ve plazma zarlarının yapısında bulunur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Terpenler lipit türevi doymamış moleküllerdir. Beş-karbonlu bileşikler olan izopren (2-metil bütadien) ve türevlerinin çeşitli kombinasyonlarda eklenmesiyle sentezlenirler. Vücudumuz için gerekli olan A vitamini ve fotosentez sırasında ışığı toplanmasında rolü olan karotenoit pigmentleri bu şekilde sentezlenirler. Doğru cevap C şıkkıdır.

Timin yalnızca DNA’ da, urasil ise yalnızca RNA’ da bulunur. Diğer bazlar ikisinde de ortak olarak bulunur. Doğru cevap D'dir.

Vücutta sentezlenemeyen, protein yapısı için besinlerle alınması zorunlu olan amino asitlere esansiyel amino asitler denir. Arjinin, histidin, izolösin, lösin, valin, lizin, metiyonin, threonin, fenilalanin ve triptofan bu gruba girmektedir. Doğru cevap A'dır.

DNA replikasyonu için önce süpersarmal DNA topoizomeraz enzimi ile çentik açılarak gevşetilir. Sonra helikaz enzimi ile çift iplik ayrılır ve tek-iplikli DNA’ya tekrar çift zincir oluşturmasını önlemek için tek-iplik DNA-bağımlı proteinler bağlanır. Bir defa DNA kıvrımı açıldıktan sonra özel bir RNA polimeraz olan primaz enzimi, kalıp DNA’nın 3' ile başlayan ucundan, replikasyonunun başlangıcını temsil eden özel bir bölgeye tamamlayıcı olan primer RNA veya öncü RNA denilen kısa bir RNA zincirini 5'→3' yönünde sentezler. Primaz primeri sentezlendikten sonra DNA polimeraz III adı verilen enzim uygun deoksinükleotitleri birbirine fosfodiester bağları ile bağlayarak DNA polimerizasyonuna başlar ve devam eder. Primazın sentezlediği ve sonra DNA polimeraz III’ün devam ettiği, RNA ve DNA’dan ibaret olan küçük zincir parçaları ardı ardına sentezlenir. Okazaki parçaları adı verilen bu parçalardan daha sonra DNA polimeraz I adı verilen diğer bir enzim aktivitesi ile RNA primerleri çıkarılır ve boşluklarda senteze devam edilir.  DNA ligaz adındaki bir enzim ise Okazaki parçaları arasında kalan çentikleri kapatır ve kesikli iplikteki sentez tamamlanmış olur. Doğru cevap D'dir.

mRNA’da 5'-AUC-3' zincirine uyan tRNA’da'ki antikodonunun nükleotid sırası 3'-UAG-5' şeklindedir. Adeninin karşılığında urasil, urasil karşılığında adenin, sitozin karşılığında ise guanin gelmelidir. Doğru cevap E'dir.

Glikojen hayvanlarda, nişasta ise bitkilerde bulunan enerji depolarıdır. Selüloz ve kitin ise yapısal polisakkaritlerdir. Selüloz hücre çeperinin yapısında bulunur. Kitin ise böceklerin, örümceklerin ve kabukluların iskeletinde ve dışını kaplayan kabuklarında bulunur. Doğru cevap D'dir.

Triaçilgliserolların temel işlevi yedek besin maddesi olarak enerji depolamadır. Bazı hayvanlarda, düşük ısıya karşı izolasyon sağlar. Çok soğuk iklimlerde yaşayan penguen, ayı balığı, denizayısı gibi birçok hayvan türü triaçilgliserolleri derilerinin altında depolarlar ve canlı kalmaları tamamen bu izolasyona bağlıdır. Doğru cevap B'dir.

Eşey hormonları dişilerin ovaryumlarından üretilen östrojenleri (örneğin estradiol) ve erkek testislerinden üretilen androjenleri (örneğin testosteron) içerir. Bu hormonlar steroitlerden meydana gelir. Doğru cevap A'dır.

farklı olarak protein ve lipitlerin kovalent olmayan bağlarla birbirine tutunan kompleks büyük moleküllerdir. Birçok enzim, yapısal proteinler, taşıyıcılar, antijenler ve toksinler lipoprotein yapıdadır. Hayvan hücrelerine başlıca lipit taşıyıcı olarak iş gören lipoprotein partikülleri yoğunluklarına (dansitelerine) göre; Yüksek dansiteli lipoprotein (HDL), Düşük dansiteli lipoprotein (LDL), Orta dansiteli lipoprotein (IDL), Çok düşük dansiteli lipoprotein (VLDL) ve Ultra düşük dansiteli lipoprotein ya da genellikle şilomikronlar (ULDL) olarak sınıflandırılır. HDL dokulardan topladığı kolesterolü vücuttan atılmak üzere karaciğere getirir ve bu nedenle iyi kolesterol olarak tanımlanır. LDL aksi yönde yani karaciğerden diğer perifer dokulara kolesterol taşır. LDL molekülleri eğer hücrelerde bulunan kendilerine özgü reseptörlerine bağlanamazlarsa ya da hücrelerde bu reseptörler bulunmaz ise taşıdıkları yağları hücrelere aktaramazlar ve plazmada birikirler. Bu nedenle kötü kolesterol olarak tanımlanırlar. Doğru cevap C'dir.

Canlı hücrede en fazla bulunan madde sudur ve hücre ağırlığının yaklaşık %70’ini kapsar. Tüm organizmalarda, organik moleküller suyun polar karakteri, hidrojen bağı oluşturma yeteneği ve yüzey gerilimi gibi özel yapısı çerçevesinde organize olur. Birer karbon bileşiği olan hemen hemen tüm organik moleküller su içinde çözünürler ve lipit zarıyla çevrili olarak hücreyi meydana getirirler. Bunların yanı sıra az miktarda Na, K, Ca, Mg, Fe, Cl gibi inorganik iyonlar da organik moleküllerin yapılarında bulunur. Hücreler yaşamak için tüm küçük ve büyük biyomoleküllerin yıkım (katabolizma) ve yapım (anabolizma) reaksiyonlarını kapsayan mekanizmalara (metabolizma) sahiptir.