HÜCRE KİMYASI

Zigot; birer takım kromozoma sahip haploid yumurta ve sperm hücrelerinin birleş- mesi sonucu iki takım kromozama sahip olan dipliod bir hücredir. Çekirdeksiz veya prokaryot hücre hücre çekirdeğinin olmadığı hücre türüyken, ökaryot veya çekirdekli hücrede ise hücre içerisinde çekirdek bulunduran hücre tipidir. Doğru yanıt A'dır.

Prokaryot hücrede hücre çekirdeği bulunmamaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Bitki hücrelerinde merkezi vakuol bulunur. Bitki hücrelerinde selülozdan oluşan bir hücre duvarı mevcuttur, ayrıca tipik depo karbonhidratı nişastadır. Doğru yanıt B'dir.

Hücredeki makromoleküller nükleik asit, protein, karbohidrat ve lipitler olup kendilerine özgü monomerlerin polimerizasyonuyla oluşturulurlar. Doğru yanıt E'dir.

Endositozda hücre zarı içe kıvrılarak küçük vesiküller oluşturur ve bu vesiküller zardan aldıkları molekülleri hücre içindeki gerekli bölümlere taşırlar. Katı partiküllerin endositoz ile hücre içine alınmasına fagositoz  (yeme) denir. Doğru yanıt C'dir.

Ökaryotik hücrelerin daimi organeli olan mitokondriler oksijenli solunumun (aerobik) yapıldığı kompartımanlardır. Mitokondri bir bakteri büyüklüğünde olup çoğu ökaryotik hücre yüzlercesini içerir. Doğru yanıt D'dir.

DNA, iç zar ve ribozomlar mitokondrinin yapısında bulunurken RNA bulunmamaktadır. buna karşın RNA moleküllerini kodlayan genleri bulundururlar.

Ribozomlar %65 ribonükleik asit (RNA) ve %35 proteinden oluşan protein sentezinin yapıldığı zar içermeyen mikromakinalardır. Zarla çevrili olmadıkları için gerçekte birer organel değildirler. Bütün hücrelerde bulunurlar ancak büyüklükleri, içerdikleri ribozomal protein ve RNA çeşit ve sayıları bakımından prokaryot ve ökaryotlar arasında farklılıklar gösterirler.

RNA’lar mRNA, tRNA, rRNA, küçük RNA’lar olarak sınıflandırılabilir.

HDM’nin önemli bir bileşeni olan proteoglikanlar tek bir protein molekülüne bağlı çok sayıda glikozaminoglikan (GAG) zinciri içeren proteinlerdir. GAG’lar çok sayıda negatif yüklü sülfat ve karboksil grupları içerdiğinden hidrofilik moleküllerdir ve bu yüzden su ve katyonların her ikisine de ilgileri vardır. Böylece elastin ve kollajen fibrillerinin gömülü olduğu sulu, jelatinimsi matriksi oluştururlar.

Virüsler; protein kapsül ile çevrili DNA ya da RNA’dan (viroid) ibaret küçük patojen partiküller olup çoğalmak için hücreye ihtiyaç duyarlar.

Prokaryotik hücreler hücre zarı, hücre duvarı ve onun üzerinde kapsülle çevrilidir. Hücre yüzeyinden uzanan kamçı ve çok sayıda pilusa sahiptirler. Hem oksijenli (aerobik) hem de oksijensiz (anaerobik) solunum yapan tipleri bulunur. Prokaryotlarda genetik madde olan DNA molekülü tek ve halkasal olarak sitoplazmada yer alır ve nükleoid adı verilir. İşlevlerini sitoplazmada gerçekleştiren DNA yapısal olarak daha basit organize olmuştur. Çok sayıda protein sentezi yapan ribozomlar sitoplazmada yer alırlar.

Ökaryotik hücreler, içinde genetik maddenin bulunduğu zarla çevrili bir organel olan çekirdeğe sahip hücrelerdir. Bitkiler, hayvanlar, fungiler ve protistler ökaryotik organizmalardır.

Ökaryotik organizmalar yalnızca oksijenli solunum yaparlar. Prokaryotik hücrelerden farklı olarak, çekirdekçik, hücre iskeleti ve sitoplazmik organeller gibi yapılara sahiptirler.

Yüksek ökaryotik canlılardan bitki ve hayvan hücreleri de önemli yapısal ve işlevsel farklı özelliklere sahiptirler. Bir bitki hücresinde plazma zarının üzerinde bakteriler gibi ama selüloz yapıda bir hücre duvarı varken hayvan hücresinde yalnızca plazma zarı vardır. Bitki hücreleri büyük bir merkezi vakuol ve plastidlere sahipken hayvan hücresinde farklı olarak sentrozom bulunur.

Bütün hücreler yüzeyleri plazma zarıyla çevrili yaşamsal moleküllerin içinde yer aldığı jelimsi yapıdaki sitoplazmadan ibarettir. Çekirdek, mitokondri ve kloroplast gibi bazı organeller çift zara sahiptir.

Ökaryotik hücreler makromolekülleri ve daha büyük partikülleri endositoz gibi diğer bazı enerji gerektiren mekanizmalar ile çevresel ortamdan alabilirler. Endositozda hücre zarı içe kıvrılarak küçük vesiküller oluşturur ve bu vesiküller zardan aldıkları molekülleri hücre içindeki gerekli bölümlere taşırlar.

Lizozomlar 0.5 -1.0 mm çapında tek bir zarla çevrilmiş salgı veziküllerinden gelişen organellerdir. Protein, karbonhidrat ve yağlar gibi biyomolekülleri parçalayan enzimleri içerirler.

Mikrotübüller hücre iskeletinin en büyük elemanıdır. Tübülin adı verilen proteinler ve diğer bazı özel proteinlerin oluşturduğu, dıştan 25 nm ve içten 15 nm çapında içi boş uzun tüplerdir. Ökaryotik mikrotübüller genel olarak iki grupta sınıflandırılır.

İntegrinler, çok sayıda hücre-hücre etkileşimini ve hücre-matriks etkileşimini sağlayan, birçok hücre tipinde bulunan yapışma reseptörüdürler ve HYM olarak yapıştırma işlevi görürler. İntegrinler yapıştırma işlevine ek olarak, hücre dışından ya da içinden olan sinyal iletişiminde rol alırlar.