HİZMETLER EKONOMİSİ

Dünya Ticaret Örgütü verilerine göre 2010 yılında gerçekleştirilen dünya toplam mal ve hizmet ihracatı içinde hizmet ihracatının payı % 20 olarak gerçekleşmiştir.

DTÖ hizmetleri ticari hizmetler olarak adlandırmakta ve hazırladığı uluslararası ticaret istatistiklerinde hizmetleri üç ana başlık altında sınıflandırmaktadır: Taşımacılık (ulaştırma), Seyahat (genelde Turizm olarak ele alınıyor) ve Diğer ticari hizmetler. Taşımacılık kendi içinde deniz yolu, hava yolu taşımacılığı ve diğer taşımacılık hizmetleri olarak üç alt sektöre ayrılmaktadır. Deniz yolu ve hava yolu taşımacılık hizmetlerinin alt sektörleri de yolcu taşıma ve yük taşıma (navlun) olmaktadır. Diğer ticari hizmetler ise şu alt-sektörleri içermektedir: Haberleşme hizmetleri (telekomünikasyon hizmetleri buraya dahildir), İnşaat hizmetleri, Sigortacılık, Finansal hizmetler, Bilgisayar ve bilgi hizmetleri, Telif hakları ve patentler, Diğer iş hizmetleri, Kişisel, kültürel ve eğlence hizmetleri (görsel-işitsel hizmetler de bu alt sektöre dahildir).

Dünya hizmet ticareti alt sektörler itibarıyla incelendiğinde, toplam hizmet ticaretindeki payı itibarıyla, birinci sırada diğer ticari hizmetlerin, ikinci sırada turizmin, üçüncü sırada ise taşımacılık hizmetlerinin yer aldığı görülmektedir.

Telif hakları ve patentler alt sektöründe ağırlığı tartışma götürmeyen ülkeler ABD ve AB-27 olmakta üçüncü sırayı da Japonya almaktadır. 2006 yılı itibarıyla bu alandaki toplam dünya gelirlerinin % 41’ini ABD, % 33’ünü AB-27, % 13’ünü Japonya ve % 5’ini de İsviçre gerçekleştirmiştir.

Dünya hizmet ticareti içinde alt sektörlerden iş, mesleki ve teknik hizmetler gelişmekte olan ülkelerin payının giderek arttığı hizmet alt sektörü olmaktadır. Bu sektör, hukuki hizmetlerden mimari ve reklam hizmetlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Bu alanda ilk iki sırayı ise yine AB ve ABD almaktadır. 2005 yılı itibarıyla, toplam sayıları 3.7 milyonu bulan AB ülkeleri firmaları 842 milyar dolarlık katma değer yaratmıştır. 18 milyon kişiyi istihdam eden bu firmaların yarattığı katma değer GSYİH’nın % 6’sını oluşturmaktaydı. AB’nin 2006 yılında bu sektörde gerçekleştirdiği ihracatın değeri ise yaklaşık 257 milyar dolardır. İhracatta ikinci sıradaki ABD’de bu sektör 2006 yılı itibarıyla toplam 16 milyon kişi istihdam etmektedir. 2006’da ihracatı 61 milyar dolara yükselen sektörün yarattığı katma değer ise 1,414 milyar dolar ile GSYİH’nın % 11’ni oluşturmaktadır.

İş, mesleki ve teknik hizmetler sektöründe varlığını hissettiren gelişmekte olan ülkelerin başında Brezilya gelmektedir. 2007 yılı itibarıyla 10 milyar dolar ihracat gerçekleştiren bu sektörün payı, ülkedeki toplam hizmet ihracatının % 45’ini oluşturmaktadır.

Görsel-işitsel hizmetler başlıklı alt sektörde gerçekleştirilen ihracatta geleneksel olarak başı çeken AB-27 ülkelerinin payı giderek düşmektedir. 2006 yılında AB’nin ihracatı bir önceki yıla göre % 9 azalmıştır. AB ülkeleri içinde görsel-işitsel hizmet ihracatında başı İngiltere ve Fransa çekmektedir. Bu iki ülkenin birlikte AB’nin toplam ihracatındaki payı % 41 olmaktadır. Özellikle film sektörünün ihracatında yaşanan gerileme sektörün toplam ihracatını da olumsuz etkilemektedir. 2011 yılı rakamlarıyla incelendiğinde bu sektörde AB-27’nin birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Birinci sırada yer alan AB’nin 2011’de 12.7
milyar dolarlık ihracat geliri elde ettiği görülmektedir.

E-ticaret telekomünikasyon araçları vasıtasıyla ürünlerin/hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, ödeme ve dağıtım işlemleridir. Bu açıdan, e-ticaretin üç aşamadan oluştuğunu söyleyebiliriz: Tanıtım ve piyasa araştırmaları; Sipariş; Ödeme ve teslim.

Dünyada e-ticaretin gelişimine gelince, işletmelerin bu alanda gerekli altyapıya sahip olması büyük önem taşımaktadır. Donanım ve yazılım teknolojilerine sahip olmanın yanısıra İnternet’e erişimde kullanılan teknikler de önemlidir. Nitekim, OECD ülkelerinde geniş ağ bağlantısı olan işletmelerin toplam içindeki oranı giderek artmaktadır. Ortalama olarak 2007 yılında bu ülkelerde orta ve büyük ölçekli firmalar itibarıyla her beş işletmeden dördünün genişbant ağ bağlantısı olduğu görülmektedir. Örneğin, 2007’de Finlandiya, Kanada ve Kore’de 10 ve daha fazla personel çalıştıran işletmelerin % 90’ı geniş ağ bağlantısına sahiptir. Bu oran Avustralya, Fransa, Belçika, Norveç, İspanya, İsveç’de % 85’in üzerindedir.

Burada belirtelim ki dünyada e-ticaret hacminin bazı sektörlerde daha hızlı arttığı görülmektedir. Örneğin, dünya turizm hizmetleri ticaretinin önemli bir kısmının, İnternet üzerinden gerçekleştirilen e-ticaret niteliğinde olduğuna dikkat çekelim. 2008’de Avrupa kıtasında internet üzerinden yapılan turizm alışverişinin değerinin 50 milyar doları aştığı tahmin edilmektedir. Ülke itibarıyla bakıldığında, İskandinav ülkelerinde turizm hizmetlerinin % 70’i İnternet üzerinden gerçekleştirilmektedir.

Üretilen mal ve hizmet içerisinde yaşam için olmazsa olmaz özelliğini taşımaz ancak tüketildiğinde kişinin yaşam kalitesini ve standardını artırır. Cep telefonu, televizyon, radyo, beyaz eşya ve otomobil gibi mallar ile eğitim, öğretim, müzik icra etmek veya müzik dinlemek ya da tiyatroya gitmek gibi hizmetler de bunlara örnektir.

ülkeler arasında gerçekleşen mal ve hizmet alım ve satımları dış ticaret başlığı altında incelenir

Yabancı ülkelere olan mal ve hizmet satımlarına ihracat denir.

Bir ülkenin, yabancı ülkelerden mal ve hizmet alımlarına ithalat denir.

DTÖ hizmetleri ticari hizmetler olarak adlandırmakta ve hazırladığı uluslararası ticaret istatistiklerinde hizmetleri üç ana başlık altında sınıflandırmaktadır: Taşımacılık (ulaştırma), Seyahat (genelde Turizm olarak ele alınıyor) ve Diğer ticari hizmetler.

Diğer ticari hizmetler ise şu alt-sektörleri içermektedir: Haberleşme hizmetleri (telekomünikasyon hizmetleri buraya dahildir), İnşaat hizmetleri, Sigortacılık, Finansal hizmetler, Bilgisayar ve bilgi hizmetleri, Telif hakları ve patentler, Diğer iş hizmetleri, Kişisel, kültürel ve eğlence hizmetleri (görsel-işitsel hizmetler de bu alt sektöre dahildir).

Dünya Ticaret Örgütü hizmetleri 1. Taşımacılık, 2. Seyahat ve 3. Diğer Ticari Hizmetler olmak üzere üç ana başlık altında sınıflandırmıştır.

Dünya hizmet ticareti alt sektörler itibarıyla incelendiğinde, toplam hizmet ticaretindeki payı itibarıyla, birinci sırada diğer ticari hizmetlerin, ikinci sırada turizmin ,üçüncü sırada ise taşımacılık hizmetlerinin yer aldığı görülmektedir.

e-ticaret telekomünikasyon araçları vasıtasıyla ürünlerin/hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, ödeme ve dağıtım işlemleridir.