HİZMETLER EKONOMİSİ

Uluslararası Ticaret Örgütünün (ITO) kurulma kararı 1947
yılında Küba’da alındı.

15 Nisan 1994 tarihinde Fas’ın Marakeş kentinde 125 ülkenin nihai anlaşmayı imzalaması ile sonuçlanmış ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurulmuştur.

Dünya Ekonomik Konferansı 1927 ve 1930 yılında olmak üzere iki kez toplanmıştır.

GATT görüşmeleri sonunda sanayi malları üzerindeki ortalama ve advalorem tarifeler % 40 gibi yüksek bir orandan % 4’lere dek inmiş, başlangıçta 23 olan üye sayısı da günümüzde 155’e ulaşmıştır.

18. yüzyılın sonlarına doğru İngiltere’de başlayan Sanayi Devrimi başta tekstil olmak üzere ihracatın gelişip artmasını sağlamıştır.

Ülkelerin çoğunda korumacılık başlamış ve 1870-1913 arası dönem serbest ticaret uygulamalarının azaldığı bir dönem olmuştur.

İlk önce dünya ticaretinde serbestleşmenin kısa bir tarihçesini aktaralım. Ticarette serbestleşme 19. yüzyıla kadar uzanmaktadır. 18. yüzyılın sonlarına doğru İngiltere’de başlayan Sanayi Devrimi başta tekstil olmak üzere ihracatın gelişip artmasını sağlamıştır.

Japon telekomünikasyon sektöründe 1984-1990 arası dönemde iş gücü verimliliği % 48 oranında artmıştır.

Hizmetler sektöründe kamu mülkiyeti ile yasal düzenleme gerektiren başlıca iki sorun doğal tekeller ve asimetrik bilgidir. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

Bir hizmetin sağlanması doğal tekeli gerektiriyorsa, serbest piyasacı ve kamu mülkiyetçiliği olmak üzere uygulanabilecek iki politika vardır. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

1944 yılı tarihli Bretton Woods Konferansları uluslararası iktisadi ve mali sistemin temelinin
atılmasında ilk adımdır. Bu konferanslar sonucu Dünya Bankası ve Uluslararası
Para Fonu (IMF) kurulmuştur.

Uluslararası Ticaret Örgütünün (ITO) kurulma kararı 1947 yılında Küba’da alındı. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın (General Agreement on Tariffs and Trade GATT) ITO’nun onaylanmaması sonucunda geçici bir anlaşma olarak doğduğunun altını çizelim. 1948’de faaliyete geçen GATT bir tarife sözleşmesi olup geçici nitelikte olması düşünülmüş olmakla birlikte zamanla süreklilik kazanmış ve 1947 sonrası dönemde dünya ticaretini serbestleştirme çalışmalarını üstlenmiştir. Üyeler arasında belirli zaman aralıklarında çok taraflı tarife görüşmeleri yapılmasını öngören GATT sistemi karşılıklılık ilkesine dayandırılmış olup az gelişmiş ülkelere bir istisna uygulanmıştır. Az gelişmiş ülkeler Uruguay Görüşmelerine dek karşılık vermeden sağlanan ödünlerden yararlanmışlar ve nihai görüşmelerden sonra tarife indirimlerine katılmışlardır. Dolayısıyla, GATT 1947 sonrası dönemde sermaye hareketlerini değil dünya ticaretini serbestleştirme çalışmalarını üstlenmiştir. Doğru seçenek "C" şıkkıdr.

1 Ocak 1995 tarihinde GATT resmî olarak Dünya Ticaret Örgütü’ne dönüşmüştür. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

GATT Uruguay Müzakereleri Eylül 1986’da Uruguay’ın Punta del Este kentinde başlamış ve Aralık 1993’te tamamlanmıştır. 15 Nisan 1994 tarihinde Fas’ın Marakeş kentinde 125 ülkenin nihai anlaşmayı imzalaması ile sonuçlanmış ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurulmuştur. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

Hizmet ticaretinde uluslararası düzeyde serbestleştirme çabası Amerika Birleşik Devletleri’nin öncülüğünde başlamış; DTÖ ve GATS ile hızla artmıştır. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.

GATS kapsamında millî muameleyi etkileyen önlemler derken yerli işletmelere bazı ayrıcalıklar tanıyan politikalar anlaşılmaktadır. Dolayısıyla yerli hizmet sunucuları ile yabancı sunucular arasında ayrımcılık söz konusudur. Millî muameleyi etkileyen politikaları ikiye ayırabiliriz: Birincisi yerli firmalara maliyet üstünlüğü sağlayan politikalardır. Örneğin, çoğu ülkede yerli hizmet sunucularına doğrudan sübvansiyon sağlanmaktadır.

Turist vizelerinde sayısal sınırlamalar tüketicilerin hareketliliğine ilişkin olarak uygulanan kotalara bir örnektir. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

Hizmetler sektöründe kamu mülkiyeti ile yasal düzenleme gerektiren başlıca iki sorun doğal tekeller ve asimetrik bilgidir. Bu iki hususa kısaca değinelim.
a) Bir hizmetin sağlanması doğal tekeli gerektiriyorsa, serbest piyasacı ve kamu mülkiyetçiliği olmak üzere uygulanabilecek iki politika vardır. Tarihsel süreçte en çok uygulananı kamu mülkiyetidir. Bu bağlamda liman, yol, köprü, havaalanı gibi alanlar önemli oranda devletin sahip olup işlettiği alanlardır. Elektrik, gaz arzı, telekomünikasyon, demir yolu ve hava taşımacılığı hükûmetin hizmet arzettiği sektörlerin başında gelmektedir.
Serbest piyasacı politika tarihsel olarak çok önemsenen bir yol olmamıştır.

b) Piyasada asimetrik bilgi durumu varsa hizmet tüketicileri hizmetin niteliği ve fiyatı konusunda eksik ya da yanlış bilgiye sahip demektir ve bu durumda tüketicilerin sunuculara karşı korunması gerekir. Burada koruma yöntemi olarak aşırıya kaçmayan bir yasal düzenleme önerilmektedir. Asimetrik bilgi durumunda başvurulacak yol daha doğru ve güvenilir bilginin yayılmasını sağlamaktır. Bilgi eksikliği ya da yanlışlığı resmî bir kurumun müdahalesini haklı kılıyorsa bu kurum alıcıları bilgilendirmeye yönelik bilginin elde edilmesi ve yayılmasını hedeflemelidir. Bilgilerin sağlanmasında katlanılacak maliyet, doğru ve eksiksiz bilginin sağlayacağı yararlardan daha az olmalıdır.

GATT Uruguay Müzakereleri Eylül 1986’da Uruguay’ın Punta del Este kentinde başlamış ve Aralık 1993’te tamamlanmıştır. 15 Nisan 1994 tarihinde Fas’ın Marakeş kentinde 125 ülkenin nihai anlaşmayı imzalaması ile sonuçlanmış ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurulmuştur. 

Uluslararası Ticaret Örgütünün (ITO) kurulma kararı 1947 yılında Küba’da alındı.