HİZMETLER EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 2

Burada internetin gelişmesini etkileyen unsurları çalışmanızda yarar vardır.

Bu soru için e-ticaretin önemli olduğu alanları iyi çalışmanızda yarar vardır.

Bu soru için hizmet ticareti açısından e-ticaret ve internetin önemini iyi çalışmakta yarar vardır.

Burada yasal düzenlemelerin önemi üzerinde durmak gerekmektedir.

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), “hizmetler” başlığı altında 12 sektör ve 155 alt
sektöre yer vermektedir. Söz konusu sektörler aşağıdaki gibidir: (1) İş hizmetleri
(profesyonel hizmetler ve bilgisayar dâhil) (2) İletişim hizmetleri (3) İnşaat ve
mühendislik hizmetleri (4) Dağıtım hizmetleri (5) Eğitim hizmetleri (6) Finansal
hizmetler (7) Çevreye ilişkin hizmetler (8) Sağlık hizmetleri (9) Turizm ve seyahat hizmetleri (10) Rekreasyonel, kültürel ve sportif hizmetler (11) Ulaştırma hizmetleri (12) Diğer hizmetler (diğer sektörlere dahil edilemeyenler).

Eylül 1986’da başlayan ve 15 Aralık 1993 tarihinde tamamlanan Uruguay Müzakereleri sonrasında varılan anlaşma sonucu kurulan ve 1.1.1995’te
yürürlüğe giren Dünya Ticaret Örgütü, hukuki zemine oturmuş ve yaptırım gücü artmış olarak ve aynı zamanda daha önce serbestleşme kapsamına giren sanayi
ürünleri ticaretine ilave olarak tarım, tekstil ve hizmet ürünleri ticareti ile birlikte
fikrî mülkiyet haklarını da bünyesine katarak GATT’ın yerine geçmiştir.

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), “hizmetler” başlığı altında 12 sektör ve 155 alt
sektöre yer vermektedir. Söz konusu sektörler aşağıdaki gibidir: (1) İş hizmetleri
(profesyonel hizmetler ve bilgisayar dâhil) (2) İletişim hizmetleri (3) İnşaat ve
mühendislik hizmetleri (4) Dağıtım hizmetleri (5) Eğitim hizmetleri (6) Finansal
hizmetler (7) Çevreye ilişkin hizmetler (8) Sağlık hizmetleri (9) Turizm ve seyahat hizmetleri (10) Rekreasyonel, kültürel ve sportif hizmetler (11) Ulaştırma hizmetleri (12) Diğer hizmetler (diğer sektörlere dahil edilemeyenler).

ABD’nin bazı gelişmiş ülkelerin (GÜ’in) de desteğini sağlayarak hizmet ticaretini GATS şemsiyesi altına alma ve serbestleştirme girişimlerine “Onlar Grubu” adı
verilen gelişmekte olan ülkeler (GOÜ) en sert muhalefeti yürütmüştür. Hizmet ticaretinin UT gündemine alınmasına karşı çıkan görüşler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• GATT çerçevesine alındıktan sonra hizmet ticaretinin mal ticaretiyle bağlantılandırılmasının kolaylaşacağı ve GÜ’in mal ticaretinden kaynaklanan
sorunlarına hizmet ticaretine ilişkin önlemler alarak misillemede bulunacakları düşüncesi
• GÜ’in, GATT Tokyo Turu’ndan kalan ve çözüm bekleyen sorunlara daha
az dikkat gösterecekleri kaygısı.
• “Modern hizmetler” esas olarak GÜ tarafından sağlandığından, hizmet ticaretinin serbestleştirilmesinin asıl olarak söz konusu ülkelere yarar sağlayacağına ilişkin kuşkular.
• Yabancı doğrudan yatırımlar gibi duyarlı bir konunun da hizmet ticareti
bağlamında görüşmelere dahil edileceği ve bunun sonucunda çok uluslu
şirketlerin egemenliklerinin artacağı korkusu.
• GÜ’in, mal ticaretine ilişkin GATT kurallarını, hizmet ticaretine uygulama
talebine GOÜ’in ihtiyatla yaklaşması.

GATS Anlaşması, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması ya da kısa adıyla
GATT Uruguay Turu Görüşmelerinin (Müzakerelerinin) en önemli sonuçlarından biridir. Dünya Ticaret Örgütünün kurulmasını öngören Uruguay Turu (UT)
Nihai Senedinin ayrılmaz bir parçasıdır.

GATS, hizmet ticaretinin 4 ana sunum (arz) biçimi olduğunu belirtmektedir.
Bunlar (a) sınır-aşırı hareket yoluyla arz (b) tüketicilerin hareketi yoluyla arz (c)
ticari varlık oluşturulması yoluyla arz ve (d) gerçek kişilerin hareketi yoluyla arzdır.
Sınır-aşırı hareket yoluyla hizmet arzına örnek, bir uluslararası telefon görüşmesidir. Dış ülkelere turistik geziler, tüketici hareketi yoluyla arza örnektir. Bir bankanın dış ülkelerde şube açması ticari varlık oluşturulması yoluyla arza örnektir. Gerçek kişilerin hareketi yoluyla arzın örnekleri profesyonel hizmet sunucularının (örneğin müşavirler, mühendisler) dış ülkelerde mesleki faaliyetlerde bulunmalarıdır.

Eylül 1986’da başlayan ve 15 Aralık 1993 tarihinde tamamlanan Uruguay Müzakereleri sonrasında varılan anlaşma sonucu kurulan ve 1.1.1995’te yürürlüğe giren Dünya Ticaret Örgütü, hukuki zemine oturmuş ve yaptırım gücü
artmış olarak ve aynı zamanda daha önce serbestleşme kapsamına giren sanayi
ürünleri ticaretine ilave olarak tarım, tekstil ve hizmet ürünleri ticareti ile birlikte
fikrî mülkiyet haklarını da bünyesine katarak GATT’ın yerine geçmiştir.

Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS) 1986-1994 yıllarında yapılan Uruguay
Turu’nda GATT’a dahil edilmiştir ve 1 Ocak 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

GATS Anlaşması, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması ya da kısa adıyla
GATT Uruguay Turu Görüşmelerinin (Müzakerelerinin) en önemli sonuçlarından biridir. Dünya Ticaret Örgütünün kurulmasını öngören Uruguay Turu (UT)
Nihai Senedinin ayrılmaz bir parçasıdır.

Hizmet Ticareti Genel Anlaşması’nın XVII. Maddesi ‘ulusal muamele’ ilkesiyle ilgilidir. Taraf ülkeler, bu ilkeyi uygulayacakları sektör ve alt sektörlerle, getirmek istedikleri sınırlama ve koşulları, taahhüt listelerinde belirtmekle yükümlü tutulmuştur.

Türkiye’nin GATS kapsamında sunmuş olduğu taahhüt listesi, kapsamlı ve ileri düzeyde liberalizasyonu hedefleyen bir belgedir. Buna karşılık listeye dahil edilmeyen hizmetlere bakıldığında, bazı hizmet dallarının (doktorluk, diş
hekimliği, hemşirelik, veterinerlik vb.) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına ayrılmış olması nedeniyle taahhütler kapsamına girmediği görülmektedir. Ar-Ge, Gayrimenkul Kiralama ve Dağıtım Hizmetleri gibi sektörlerde mevzuat eksikliği nedeniyle taahhütte bulunulmamıştır. Yurt içi deniz taşımacılığı, Kabotaj Kanunu’nun varlığı nedeniyle yabancılara kapalı bulunduğundan taahhüt dışı kalmıştır.

Türkiye’nin GATS kapsamında sunmuş olduğu taahhüt listesi, kapsamlı ve ileri düzeyde liberalizasyonu hedefleyen bir belgedir. Ancak listede yer almayan  hizmetlere bakıldığında, bazı hizmet dallarının (doktorluk, diş hekimliği, hemşirelik, veterinerlik vb.) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına ayrılmış olması nedeniyle taahhütler kapsamına girmediği görülmektedir. Ar-Ge, Gayrimenkul Kiralama ve Dağıtım Hizmetleri gibi sektörlerde mevzuat eksikliği nedeniyle taahhütte bulunulmamıştır. Yurt içi deniz taşımacılığı, Kabotaj Kanunu’nun
varlığı nedeniyle yabancılara kapalı bulunduğundan taahhüt dışı kalmıştır.

İnternet’in araştırmacılar arasında 1960’lı yıllarda yeni iletişim yollarının keşfedilmesiyle başladığını görüyoruz. 1969 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde Savunma Bakanlığının da desteğiyle dört Amerikan üniversitesi arasında İleri Araştırma Projeleri Ağı (Advanced Research Projects Agency Network-Arpanet) kurulmuştur. Arpanet, Ağ Kontrol Protokolü aracılığıyla kullanıcılar arasında iletişim olanağı vermiştir. Arpanet 1970’li yıllarda temelde elektronik ileti (e-mail, e-posta) gönderilmesini kolaylaştırmak, devlet kurumları, şirketler ve üniversiteler arasında dosya transferini kolaylaştırmak için kullanılmıştır. Elektronik iletinin ilki 1972 yılında gönderilmiştir.

E-ticarette kullanılan başlıca araçlar şunlardır: Telefon, faks, televizyon, elektronik ödeme ve para transferleri, elektronik veri değişimi ve İnternet. Bu araçların tamamı aslında e-ticaret kavramının geniş tanımını oluşturmaktadır. Ancak e-ticaretin ve telekomünikasyon ağı vasıtasıyla yürütülen işlerin en eski araçlarından biri telefon olup ticari alışverişlerde öncü rol oynamıştır. Bu öncü rol,
telefon hatlarının her ülkede çok yaygın olarak kurulmuş olmasından kaynaklanmıştır. Telefon uzun yıllar çok sayıda hizmete aracılık etmiştir. Mal ve hizmetlerin reklamının yapılmasında, satın alınmasında ve bedelinin ödenmesinde (telefonda kredi kartı numarası verilerek) telefon çok önemli bir yere sahip olmuştur.

İlk uluslararası online hatlar 1973 yılında ABD, İngiltere ve Norveç arasında oluşturuldu.

İnternet’in sağladığı hizmetlerden biri de uzaktan kumanda etme hizmetidir.
Bu hizmet biçiminde kişiler işlerinin bir kısmını ya da tamamını evindeki bilgisayar ile yapmaktadırlar. Özellikle gelişmiş ülkelerde bazı firmaların bu alanda önemli bir başarı elde ettiği de görülmüştür. Böylece, özellikle ayrı bir büro oluşturma maliyeti açısından önemli bir yer tasarrufu sağlanmış olmaktadır. Bu tür çalışan firmalarda merkezî iş yeri yalnızca toplantı ve müşteriler ile iletişimde kullanılmaktadır. Bu şekilde firma sahibi iş yeri dışında da iş yapma ve iş yaşamını sürdürme imkânı elde etmiş olmaktadır.

İnternet ve e-ticaret üzerinde uygulanabilecek vergilendirme politikası sonuçları
itibarıyla önemli bir konudur. Vergilendirmede temel kural, öngörülecek vergilerin basit ve kolay uygulanır olması; gereksiz ayrıcalık veya gerçek amacından
sapmaya uygun bir ortam yaratacak özellikte olmamasıdır. OECD tarafından yapılan araştırmalarda elektronik ticarete yönelik vergilendirmede bazı temel kural ve hükümler oluşturulmuştur.
Buna göre, uygulanacak vergi sistemi mükellefler açısından basit olmalı ve
vergi kurumlarındaki işlemlerde bürokratik maliyet mümkün olduğu ölçüde en
az düzeyde olmalıdır. Sistem vergi mükellefleri için adil olmalı ve benzer özelliklere sahip alışverişler aynı oran ve biçimde vergilendirilmelidir. Vergi kaçırmayı özendirecek hükümlerden kaçınılmalıdır. Vergilemede özellikle iktisadi
sapma yaratacak kurallardan uzak durulmalıdır. İşletme sahiplerinin vergi uygulamalarıyla değil daha ziyade ticari kaygıyla teşvik edilmesi esas alınmalıdır.
Yerel vergi sisteminin uluslararası alanda diğer ülkeler ile uyumlu olmasına dikkat edilmelidir. Yerel uygulamaların anında uluslararası değişikliklere ve gereksinimlere uyumunu kolaylaştıran bir vergi sistemi, ülkeler arasında adil nitelikte temel bir İnternet vergisi oluşturulmasında önemli olmaktadır. Bu aynı zamanda, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında iş bölümünü de sağlayacaktır. Uygulanacak vergilerin, işletmelerin teknolojik ve ticari gelişmelere uyumunu engellemeyecek olmasına özen gösterilmelidir.

Günümüzde dünya hizmet ticaretinin gelişmesinde ve artmasında önemli olan unsurların başında artık elektronik ticaret ve İnternet gelmektedir. Gerçekten, 1990’lı yıllardan itibaren iş yönetiminde yeni bir tarz olarak ortaya çıkan elektronik ticaret başta verimlilik ve istihdam olmak üzere işletmeleri olumlu yönde etkilediği görülmektedir. Elektronik ticaretin başlangıçta en hızlı biçimde etkili olduğu hizmet sektörleri haberleşme, finansal hizmetler, toptan ve perakende ticaret olmaktadır. Eğitim, sağlık ve kamu hizmetlerindeki önemi de giderek artmaktadır.