HİZMETLER EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 16

2008 yılında İnternet kullanan hanehalkı bireylerinin % 76’sı gazete ya da dergi okuma, % 74’ü e-posta gönderme alma, % 69.7’si anlık ileti gönderme, % 65.2’si müzik indirme ya da dinleme için İnternet’i kullanmıştır.

Gerçekten, hizmetler sektörünün payının yüksek olduğu ülkelerde kişi başına millî gelir de yüksektir. Bu nedenle ülkemizde sektörün gelişmesinin istihdam açısından iki yönlü önemi vardır. Birincisi işsizliğin yüksek olduğu bir ülke olarak istihdam yaratılması; ikincisi de kişi başına ulusal gelirin artırılmasıdır.

Ülkemizde alt sektörler itibarıyla hizmetlerin istihdama katkısını 2005 yılı verileriyle OECD ülkeleriyle karşılaştırmalı olarak değerlendirdiğimizde; diğer ülkelere oranla eğitim, sağlık ve sosyal hizmetlerin katkısının % 9.4 ile çok düşük kaldığı görülmektedir. Bu oran ABD’nde % 24.7; Norveç’te % 28.5; Fransa’da % 22.7; Yunanistan’da % 17.1; İspanya’da % 15.2; Polonya’da % 16 ve Japonya’da % 27.8 olmaktadır. En yüksek pay ise % 19.2 ile restoran ve oteller, toptan ve perakende ticarete aittir.

Üretilen mal ve hizmet içerisinde yaşam için olmazsa olmaz özelliğini taşımaz ancak tüketildiğinde kişinin yaşam kalitesini ve standardını artırır. Cep telefonu, televizyon, radyo, beyaz eşya ve otomobil gibi mallar ile eğitim, öğretim, müzik icra etmek veya müzik dinlemek ya da tiyatroya gitmek gibi hizmetler de bunlara örnektir.

ülkeler arasında gerçekleşen mal ve hizmet alım ve satımları dış ticaret başlığı altında incelenir

Yabancı ülkelere olan mal ve hizmet satımlarına ihracat denir.

Bir ülkenin, yabancı ülkelerden mal ve hizmet alımlarına ithalat denir.

DTÖ hizmetleri ticari hizmetler olarak adlandırmakta ve hazırladığı uluslararası ticaret istatistiklerinde hizmetleri üç ana başlık altında sınıflandırmaktadır: Taşımacılık (ulaştırma), Seyahat (genelde Turizm olarak ele alınıyor) ve Diğer ticari hizmetler.

Diğer ticari hizmetler ise şu alt-sektörleri içermektedir: Haberleşme hizmetleri (telekomünikasyon hizmetleri buraya dahildir), İnşaat hizmetleri, Sigortacılık, Finansal hizmetler, Bilgisayar ve bilgi hizmetleri, Telif hakları ve patentler, Diğer iş hizmetleri, Kişisel, kültürel ve eğlence hizmetleri (görsel-işitsel hizmetler de bu alt sektöre dahildir).

Dünya Ticaret Örgütü hizmetleri 1. Taşımacılık, 2. Seyahat ve 3. Diğer Ticari Hizmetler olmak üzere üç ana başlık altında sınıflandırmıştır.

Dünya hizmet ticareti alt sektörler itibarıyla incelendiğinde, toplam hizmet ticaretindeki payı itibarıyla, birinci sırada diğer ticari hizmetlerin, ikinci sırada turizmin ,üçüncü sırada ise taşımacılık hizmetlerinin yer aldığı görülmektedir.

e-ticaret telekomünikasyon araçları vasıtasıyla ürünlerin/hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, ödeme ve dağıtım işlemleridir.

e-ticaretin üç aşamadan oluştuğunu söyleyebiliriz: Tanıtım ve piyasa araştırmaları; Sipariş; Ödeme ve teslim.

İktisat yazınında teorik düzeyde mal-hizmet ayrımı ve hizmet tanımı ile sınıflandırılması üzerinde duran araştırmacılardan T. P. Hill, mal ve hizmetlerin farklı mantıksal kategorilere ait olduğunu öne sürmüş ve hizmet tanımını “değişme” kavramı esasına dayandırmıştır. Hill’in hizmet tanımı esas itibarıyla bugün de iktisat teorisinde kullanılan tanımın özünü oluşturmaktadır.

Arpanet 1970’li yıllarda temelde elektronik ileti (e-mail, e-posta) gönderilmesini kolaylaştırmak, devlet kurumları, şirketler ve üniversiteler arasında dosya transferini kolaylaştırmak için kullanılmıştır. Elektronik iletinin ilki 1972 yılında gönderilmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

İnternet’in bireylerin kullanımına sunulması ise ilk olarak yine ABD’de 1986 yılında başlamış ve 1990’larda da uluslararası düzeyde büyük bir hızla yayılmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

E-ticarette kullanılan başlıca araçlar şunlardır: Telefon, faks, televizyon, elektronik ödeme ve para transferleri, elektronik veri değişimi ve İnternet. Bu araçların tamamı aslında e-ticaret kavramının geniş tanımını oluşturmaktadır. O hâlde ilk önce e-ticaretin geniş anlamdaki tanımını verelim. Elektronik ticaret telekomünikasyon araçları vasıtasıyla ürünlerin üretim, reklam, satış, sigorta, ödeme ve dağıtım işlemleridir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Tüm ticari mübadele sürecini bilgi teknolojisi ve EDI-bilgi alışverişi sistemine dayandıran ilk ülke Singapur olmuştur. 1989’da kurduğu TradeNet ile ilk adımı atan bu ülkede başta kargo ve gemi hizmetleri olmak üzere yirmiden fazla hükûmet birimi ithalat-ihracat sürecinde söz konusu TradeNet’e dahil olmuştur. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kullanıma dayalı fiyatlandırma olan bu sistemin başarılı olduğu ülke Yeni Zelanda olarak gösterilmiştir. Bunun nedeni ise bu ülkede yalnızca tek İnternet hattı (yüksek hız kapasiteli genişbant ağ) olması idi. Bu da İnternet kullanıcılarının başka bir fiyat alternatifi ya da hizmet sunucusu seçme imkânının olmaması anlamına gelmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Ayrıca, İnternet bir bilgisayardan diğerine dijital bilgi transferini kolaylaştırmıştır. Bu durum da bir yandan İnternet’in kendisini çok yönlü ve güçlü bir e-ticaret aracı hâline getirmiş, diğer yandan da elektronik ticaretin hızla artmasını sağlamıştır. Tüm bunlar kuşkusuz kullanıcı sanayi dalları üzerinde etkili olmuştur. O hâlde, elektronik ticaretin kullanıcı sanayiler üzerindeki iktisadi etkilerini daha yakından inceleyelim. E-ticaretin bu açıdan iki önemli etkisi vardır. Birincisi piyasa yapısına olan etkisi, diğeri de bir ürün tasarımından bu ürünün nihai tüketiciye satışına kadar olan arz sürecinde yarattığı değişiklik ve etki olmaktadır. Bu iki etki maliyetleri düşürmekte ve böylece bilgi ve iletişim akımlarının daha hızlı ve ucuz bir biçimde yapılmasını sağlamaktadır. İnternet, küçük ölçekli firmalara büyük ölçekli firmalar ile aynı kulvarda rekabet etme imkânı vermesi bakımından dengeleyici (ekolayzer) role de sahiptir. Bu da sektörlerdeki rekabet yoğunluğunu artırmaktadır. Kuşkusuz İnternet firmaların bazı faaliyetleri daha düşük maliyetler ile gerçekleştirmesinde önemlidir. Burada etkinlik açısından belirtecek olursak, daha hızlı ve ucuz iletişim sağlanması, firmaların yönetim yapısı ve örgütsel anlamda elde ettikleri getiriden söz edilebilir. İnternet aynı zamanda sunulan hizmetin kalitesini de artırmaktadır. Arz İnternet sayesinde talep değişmelerine daha hızlı uyum göstermekte ve müşteri ihtiyaçları etkin bir biçimde karşılanmaktadır. İnternet üzerinden sağlanan e-ticaretin firmalara sağladığı yararlardan bir diğeri de daha hızlı ürün tasarımı ve piyasa araştırmalarına yol açmasıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.