HİZMETLER EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 15

Günümüzde dünya hizmet ticaretinin gelişmesinde ve artmasında önemli olan unsurların başında artık elektronik ticaret ve İnternet gelmektedir. Gerçekten, 1990’lı yıllardan itibaren iş yönetiminde yeni bir tarz olarak ortaya çıkan elektronik ticaret başta verimlilik ve istihdam olmak üzere işletmeleri olumlu yönde etkilediği görülmektedir. Elektronik ticaretin başlangıçta en hızlı biçimde etkili olduğu hizmet sektörleri haberleşme, finansal hizmetler, toptan ve perakende ticaret olmaktadır. Eğitim, sağlık ve kamu hizmetlerindeki önemi de giderek artmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

ITU verilerine göre, 2012 yılında İnternet kullanan bireylerin toplam nüfus içindeki payı Almanya’da % 84, ABD’de % 81.03 , Japonya’da % 79.05, Norveç’te % 95, Bulgaristan’da % 55.15, ve ülkemizde % 45.13’e yükselmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Elektronik ticaret istihdam üzerinde de etkili olmaya başlamıştır. Elektronik ticaretin çok sayıda sektör için mal ve hizmetleri üretip sunmada kullanılan önemli bir yol olduğu artık bilinmektedir. E-ticaret dağıtım sektörü gibi sektörleri doğrudan, bir kısmını ise (özellikle bilgi ve iletişim teknolojileriyle ilişkili olan mali hizmetler, posta hizmetleri, reklam-tanıtım, seyahat ve ulaştırma gibi sektörler) dolaylı olarak etkilemektedir. Bu sektörlerin çoğu istihdam açısından da ayrı bir önem taşımaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

...Buna göre, uygulanacak vergi sistemi mükellefler açısından basit olmalı ve vergi kurumlarındaki işlemlerde bürokratik maliyet mümkün olduğu ölçüde en az düzeyde olmalıdır. Sistem vergi mükellefleri için adil olmalı ve benzer özelliklere sahip alışverişler aynı oran ve biçimde vergilendirilmelidir. Vergi kaçırmayı özendirecek hükümlerden kaçınılmalıdır. Vergilemede özellikle iktisadi sapma yaratacak kurallardan uzak durulmalıdır. İşletme sahiplerinin vergi uygulamalarıyla değil daha ziyade ticari kaygıyla teşvik edilmesi esas alınmalıdır. Yerel vergi sisteminin uluslararası alanda diğer ülkeler ile uyumlu olmasına dikkat edilmelidir. Yerel uygulamaların anında uluslararası değişikliklere ve gereksinimlere uyumunu kolaylaştıran bir vergi sistemi, ülkeler arasında adil nitelikte temel bir İnternet vergisi oluşturulmasında önemli olmaktadır. Bu aynı zamanda, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında iş bölümünü de sağlayacaktır. Uygulanacak vergilerin, işletmelerin teknolojik ve ticari gelişmelere uyumunu engellemeyecek olmasına özen gösterilmelidir. Gerçekten, bazı ülkeler arasındaki hizmet ticareti bazı durumlarda hiç vergilendirmemeye, bazı durumlarda ise çifte vergilendirmeye yol açmaktadır. Örneğin, vergilendirme yerinin net bir biçimde belirlenmesi hem vergi yönetiminde (mükerrer vergilendirmeyi önleme gibi) hem de e-ticarette ortaya çıkan vergi sorunlarının çözümünde önemli olmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Günümüzde hizmetlerin dünya ticareti içindeki payı giderek artmaktadır. Dünya Ticaret Örgütü verilerine göre 2010 yılında gerçekleştirilen dünya toplam mal ve hizmet ihracatı içinde hizmet ihracatının payı % 20 olarak gerçekleşmiştir.

Dünya hizmet ticaretinin artış hızının da mal ticaretindeki artış hızını 1980’li yıllardan itibaren geçtiği görülmektedir. Hizmet ticaretindeki bu artış, esas olarak bilgi ve iletişim teknolojilerine bağlıdır. Bu teknolojiler iletişim ve ulaşım sektörlerinde niteliği artırmış ve maliyetlerin de düşmesine yol açmıştır. Burada belirtelim ki hizmet ticaretinin yeniden canlanma sürecinin mal ticaretinden daha hızlı olmasında önemli olan unsurlardan biri de bu sektörün para likiditesine olan ihtiyacının ve dış sermayeye bağımlılığının az olmasından kaynaklanmaktadır. 1990’lı yıllardan itibaren hizmetler sektörü ile hizmet ticaretinin gelişmesi iktisadi büyümenin sürdürülebilir kılınmasında yeni bir güç kaynağı hâline gelmiştir. Gerçekten, DTÖ verileri dünyada hizmet ticaretinin bazı kriz yılları hariç (Örneğin, 2008 Yılı Küresel Mali Krizi) mal ticaretine oranla çok daha hızlı arttığını göstermektedir.

Hizmet ihracatı artışında başı çeken ülkeler yine Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve AB-27 ülkeleri olmaktadır. Dünya hizmet ticaretinde birinci ABD’dir. ABD’nin 2010 yılı toplam hizmet ihracatı 518 milyar dolar, toplam hizmet ithalatı da 358 milyar dolardır. ABD ve AB’yi Japonya, Çin ve Hindistan izlemektedir.

DTÖ hizmetleri ticari hizmetler olarak adlandırmakta ve hazırladığı uluslararası ticaret istatistiklerinde hizmetleri üç ana başlık altında sınıflandırmaktadır: Taşımacılık (ulaştırma), Seyahat (genelde Turizm olarak ele alınıyor) ve Diğer ticari hizmetler.

Dünya hizmet ticareti alt sektörler itibarıyla incelendiğinde, toplam hizmet ticaretindeki payı itibarıyla, birinci sırada diğer ticari hizmetlerin, ikinci sırada turizmin, üçüncü sırada ise taşımacılık hizmetlerin yer almaktadır.

Ülkemizin toplam dünya ihracatı içindeki payı da % 1.5’dir.

Dünyada taşımacılık hizmetleri ihracatının gelişimi alt sektörler itibarıyla incelendiğinde, 2006 yılı DTÖ verilerine göre deniz yolu taşımacılığı toplam taşımacılık hizmetlerinin % 43’ünü oluşturmaktadır. Hava yolu taşımacılığının toplamdaki payı % 33, diğer taşımacılık hizmetlerinin payı ise % 24 olmaktadır.

Dünya turizm gelirleri incelendiğinde 2007 ve 2010’da ilk beşe giren ülkeler arasında Türkiye’nin de yer aldığı görülmektedir. İlk iki sırayı ise AB ve ABD almaktadır (WTO, ITS 2008). Çin ve Türkiye 2000-2007 arasında en hızlı artışı gerçekleştiren üç ülke arasındadır.

E-ticaret telekomünikasyon araçları vasıtasıyla ürünlerin/hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, ödeme ve dağıtım işlemleridir. Bu açıdan, e-ticaretin üç aşamadan oluştuğunu söyleyebiliriz: Tanıtım ve piyasa araştırmaları; Sipariş; Ödeme ve teslim.

Dünyada haberleşme (komünikasyon) hizmetleri ticareti incelendiğinde 2006 yılında toplam 70 milyar dolar olan toplam dünya ihracatının 2012’de 110 milyar dolara yükseldiği görülmektedir. Bu rakamın % 62’si Avrupa’da, % 17’si Kuzey Amerika’da, % 15’i Asya’da % 4’ü ise Güney ve Orta Amerika’da gerçekleştirilmiştir. AB-27’nin ihracatı 2011’de 54.3 milyar dolar olup toplam on ülke ihracatındaki payı % 65.2 olmaktadır (ITS 2013: Tablo III.13). Bu sektörde ihracatta ilk altıyı oluşturan ülkeler AB-27, ABD, Kuveyt, Kanada ,Çin ve Hindistan olmaktadır. 12.8 milyar dolarla ABD ikinci sıradadır.

1990 yılında dünya çapında bilgi ağı (World Wide Web-www) kuruldu.

İlk uluslararası online hatlar 1973 yılında ABD, İngiltere ve Norveç arasında oluşturuldu.

Faks, belgelerin geleneksel posta hizmetlerine oranla çok daha hızlı bir biçimde iletilmesini sağlamıştır. Faks bir zamanlar ticari işlemlerde yoğun olarak kullanılmış olan teleksin ikamesi olarak da kullanılmaktadır. Faksın başlıca dezavantajı ise ses iletimi olmaması ve fotoğraf, resim gibi görselliğe hizmet eden hususlarda düşük nitelikte ileti (net çıkmayan, bulanık resim, reklam çizimleri, fotoğraf gibi) gönderim sağlamasıdır. Ayrıca, interaktif iletişim gerektiren durumlarda faks çok yetersiz kalmaktadır.

Hizmetlerin daha düşük verimlilik düzeylerine sahip olması ekonomik büyüme üzerinde engelleyici etki yaratmaktadır.

Artan emek talebi, ev kadınlarının da iş gücüne katılmasıyla birlikte, ev hizmetlerinin ticarileşmesine neden olmaktadır.

Verimliliği artıran teknikler, sanayide özellikle niteliksiz emeğe gereksini- mi azaltırken eğitilmiş emeğe talep artmakta ancak bir bütün olarak sektö- rün istihdam kapasitesi azalmaktadır.