HİZMETLER EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 7

Beflerî sermaye üretime kat›lan ifl gücünün sahip oldu¤u ve di¤er üretim faktörlerinin daha verimli kullan›lmas›na imkân veren bilgi, beceri, tecrübe ve dinamizm gibi pozitif de¤erler olarak tan›mlanmaktad›r.

H‹ZMET SEKTÖRÜNÜN N‹TEL‹KLER‹NDEK‹ DÖNÜfiÜM Hizmet sektörünün ticarete konu olabilecek flekilde niteliklerinin de¤iflimini de¤erlendirmek Hizmetler daha önceki ünitelerde bahsedildi¤i gibi ço¤unlukla soyut, üretim ve tü- ketimin eflanl› oldu¤u, stoklanma ya da geri al›nma sorunu olan ürünlerden olufl- maktad›r. Bu niteliklerin hepsi uluslararas› düzeyde ticaretin yap›lmas›n› zorlaflt›- ran nitelikler oldu¤undan hizmet üretimi yerelleflmifltir.

Bilgi teknolojilerindeki geliflme, ulaflt›rma ve bilgisayarlar›n geliflmesi, hizmet sektörünün niteliklerini de¤ifltirmifltir (Barrett ve Davidson, 2008: 4). Örne¤in hizmet sektöründe üretim ve tüketimin efl anl› oluflu, yeni teknolojilerle farkl› bir anlam kazanm›flt›r. Yemek sektöründe oldu¤u gibi. Yabanc› bir burger firmas›n›n verdi¤i “franchising”e sahip olan yerel bir üretici hizmet sa¤layabilir. Bu durumda hizmetin efl anl›l›k özelli¤i de¤iflmeksizin niteli¤i de¤iflmifltir.

Tablo 3.2

Teknoloji Baflar› Endeksi (The Technology Achievement Index, TAI) ile ülkelerin teknoloji yaratma ve onu özümseme performanslar› ölçülmektedir. Program bu endeks arac›l›¤› ile teknoloji yaratma ve özümsemenin ülkelerin gelirleri ile iliflkisini araflt›rmaktad›r.

Ekonomi yaz›n›nda be- flerî sermaye olarak adland›r›lan e¤itilmifl insan gücü, Sanayi Devrimi s›ras›nda da ülkeler aras›nda geliflmifllik farkl›l›klar› yaratm›flt›r.

1850-1930’larda sanayi devrimini bafllatan buhar motorlar› ile çal›flan trenler, ça¤›n en h›zl› arac› olarak ortalama 100 km yapabiliyordu.

dünya mamul mal üretiminde gelişmekte olan ülkelerin payı 1970’te % 12 iken 1980’de % 17.2’ye çıkmıştır

Bir hizmetin sağlanması doğal tekeli gerektiriyorsa, serbest piyasacı ve kamu mülkiyetçili¤i olmak üzere uygulanabilecek iki politika vardır. Tarihsel süreçte en çok uygulananı kamu mülkiyetidir.

1 Ocak 1995 tarihinde resmî olarak Dünya Ticaret Örgütü’ne dönüşen GATT’ın asıl işlevi dünya ticareti önündeki engellerin kaldırılmasıdır.

Bir hizmetin sa¤lanmas› do¤al tekeli gerektiriyorsa, serbest piyasac› ve kamu mülkiyetçili¤i olmak üzere uygulanabilecek iki politika vard›r. Tarihsel süreçte en çok uygulanan› kamu mülkiyetidir.

iktisat yaz›n›nda bu engeller farkl› biçimlerde s›n›fland›r›lm›flt›r. Bu s›n›fland›rmalardan biri hizmet ticaretinde yerli hizmet sunucular›n› d›fl rekabetten korumaya iliflkin önlemleri dünya ticaret sistemi aç›s›ndan “yabanc› sunucular›n piyasaya girifline yönelik engeller ve Milli muameleyi etkileyen önlemler” fleklinde iki bafll›k alt›nda özetlemektedir

GATT Uruguay Müzakereleri Eylül 1986’da Uruguay’›n Punta del Este kentinde bafllam›fl ve Aral›k 1993’te tamamlanm›flt›r. 15 Nisan 1994 tarihinde Fas’›n Marakefl kentinde 125 ülkenin nihai anlaflmay› imzalamas› ile sonuçlanm›fl ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurulmufltur.

İlk önce dünya ticaretinde serbestleşmenin kısa bir tarihçesini aktaralım. Ticarette serbestleşme 19. yüzyıla kadar uzanmaktadır. 18. yüzyılın sonlarına doğru İngiltere’de başlayan Sanayi Devrimi başta tekstil olmak üzere ihracatın gelişip artmasını sağlamıştır.

Ülkelerin ço¤unda korumacılık başlamış ve 1870-1913 arası dönem serbest ticaret uygulamalar›n›n azald›¤› bir dönem olmuştur. Birinci Dünya Savaşı ertesinde sanayileşmiş Bat›l› ülkeler d›ş ticaret ve kambiyo rejimlerini serbestlefltirmek için baz› giriflimlerde bulunmufllard›r

Bu amaçla Dünya Ekonomik Konferans› 1927 ve 1930 y›l›nda olmak üzere iki kez toplanm›flt›r. Ancak 1929 y›l›nda patlak veren dünya iktisadi krizi

1947’de Küba’n›n Havana kentinde toplanan 50 ülke temsilcisi Uluslararas› Ticaret Örgütü (ITO) ad›nda bir örgüt kurulmas› karar›n› ald›lar.

1980’li ve 1990’li yıllar iktisadi serbestleştirme programlarının tüm dünyada uygulandığı yıllardır.

1947’de Küba’n›n Havana kentinde toplanan 50 ülke temsilcisi Uluslararas› Ticaret Örgütü (ITO) ad›nda bir örgüt kurulmas› karar›n› ald›lar.

1948’de faaliyete geçen GATT bir tarife sözleflmesi olup geçici nitelikte olmas› düflünülmüfl olmakla birlikte zamanla süreklilik kazanm›fl ve 1947 sonras› dönemde dünya ticaretini serbestlefltirme çal›flmalar›n› üstlenmifltir.