HİZMETLER EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 22

1947 yılı sonrasında yaşanan serbestleştirme girişimleri, 1929’da önce Amerika Birleşik Devletleri’nde patlayan ve dünyaya yayılan kriz sonrasında tekrar gündeme gelen korumacılık dalgasına karşı duyulan tepki olarak nitelendirebilir. Çok taraflı bir uluslararası ticaret ve ödeme sistemi kurulması yolundaki önemli adımların da sanayileşmiş Batı ülkelerince atıldığını görülmektedir. 1944 yılı tarihli Bretton Woods Konferansları uluslararası iktisadi ve mali sistemin temelinin atılmasında ilk adımdır. Bu konferanslar sonucu Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) kurulmuştur.

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın (General Agreement on Tariffs and Trade-GATT) ITO’nun onaylanmaması sonucunda geçici bir anlaşma olarak doğduğunun altını çizelim. 1948’de faaliyete geçen GATT bir tarife sözleşmesi olup geçici nitelikte olması düşünülmüş olmakla birlikte zamanla süreklilik kazanmıştır. GATT sistemi karşılıklılık ilkesine dayandırılmış olup az gelişmiş ülkelere bir istisna uygulanmıştır. Az gelişmiş ülkeler Uruguay Görüşmelerine dek karşılık vermeden sağlanan ödünlerden yararlanmışlar ve nihai görüşmelerden sonra tarife indirimlerine katılmışlardır.

1944 yılı tarihli Bretton Woods Konferansları uluslararası iktisadi ve mali sistemin temelinin atılmasında ilk adımdır. Bu konferanslar sonucu Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) kurulmuştur.

Klasik İktisat Okulunun kurucusu Adam Smith mal ve hizmet ayrımı yapmıştır.

Bhagwati’ye göre hizmetlere olan ilgi teknolojik gelişmelere bağlı olarak artmıştır.

Colin Clark tarım (birincil sektör) ve sanayi (ikincil sektör) sektörlerine dahil olmayan tüm faaliyetleri hizmet olarak tanımlamıştır.

Saç kesimi, uluslararası ticareti yapılamayan bir hizmettir.

ABD

1870-1913

Yukarıda verilen üç özellik de hizmet özelliklerindendir.

B seçeneğinde ABD'nin örgütün kuruluşunu desteklediği yer almaktadır. Bu ifade yanlıştır. Çünkü ABD ve diğer bazı sanayileşmiş ülke yasama organlarınca onaylanmayarak örgütün kuruluşu engellenmiştir.

C seçeneğinde yer alan Yerli hizmet sunucularına sübvansiyon sağlanması yerli firmalara maliyet üstünlüğü sağlayan politikalardandır. Yabancı firmaların faaliyetleri ile herhangi bir ilgisi yoktur.

Küreselleşmenin yol açtığı sürekli değişmeleri yakalayamama ve sürecin dışında kalma korkusu

Fisher ve Clark birbirlerinden bağımsız olarak “üç sektör modelini” geliştirmişlerdir. Bu modele göre ekonomi birincil sektör (tarım, balıkçılık, ormancılık, madencilik), ikincil sektör (imalat, inşaat, kamu hizmetleri) ve üçüncül sektör (ticaret, ulaşım, iletişim, hizmetler) olmak üzere üç sektörden oluşmaktadır

Hizmet sektörleri üzerine odaklanan ilk çalışma Alan Fisher tarafından 1935 yılında yapılmıştır ve bu çalışmasında Fisher, Engel’in teorisine dayanarak hizmetlerdeki istihdam artışını belirleyici faktörün, hizmetlere olan talebin gelir esnekliğinin yüksekliği olduğunu ifade etmiştir.

Fisher’e göre birincil sektörde talebin gelir esnekliği düşükken, ikincil sektörde orta düzeyde ve üçüncül sektörde ise yüksektir.

Her bir faaliyet ancak farklı tarihsel dönemlerde ve farklı sektörlerde yer alabilmektedir.
Bu bağlamdan hareketle Fourastié “medeniyetler”in tarihsel bir gelişimini oluşturmaktadır.
1. “Birincil Medeniyet” (hakim iktisadi alan: tarım)
2. “İkincil Medeniyet” bir geçiş dönemi olarak (hakim iktisadi alan: sanayi
üretimi)
3. “Üçüncül Medeniyet” (hakim iktisadi alan: hizmet üretimi)

Fourastié'a göre üçüncül sektörde teknik ilerleme kriteri düşük teknik ilerlemedir.

“Hizmet ekonomisi” kavramı ilk olarak 1965 yılında yayınlanan makalesinde Viktor Fuchs tarafından ortaya atılmıştır.

1950’lerde ABD dünyanın ilk “hizmet ekonomisi” hâline gelmiştir.