HİZMETLER EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 2

Sorunun açıklama kısmında ifade edilen hedefler, aslında hizmet ticaretinin gelişimi için ülkelerin sağlaması gereken altyapılardır. Dolayısıyla tüm bu hedefler bir arada ele alındığında, ülkenin özellikle hizmet ticareti yeteneğini geliştirmek istediği sonucuna varılır. Dolayısıyla doğru yanıt C seçeneğidir.

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın (General Agreement on Tariffs and Trade-GATT) ITO’nun onaylanmaması sonucunda geçici bir anlaşma olarak doğduğunun altını çizelim. 1948’de faaliyete geçen GATT bir tarife sözleşmesi olup geçici nitelikte olması düşünülmüş olmakla birlikte zamanla süreklilik kazanmış ve 1947 sonrası dönemde dünya ticaretini serbestleştirme çalışmalarını üstlenmiştir. Üyeler arasında belirli zaman aralıklarında çok taraşı tarife görüşmeleri yapılmasını öngören GATT sistemi karşılıklılık ilkesine dayandırılmış olup az gelişmiş ülkelere bir istisna uygulanmıştır. Az gelişmiş ülkeler Uruguay Görüşmelerine dek karşılık vermeden sağlanan ödünlerden yararlanmışlar ve nihai görüşmelerden sonra tarife indirimlerine katılmışlardır. 1 Ocak 1995 tarihinde resmî olarak Dünya Ticaret Örgütü’ne dönüşen GATT’ın asıl işlevi dünya ticareti önündeki engellerin kaldırılmasıdır. Bunu düzenli aralıklarla yaptığı çok taraflı müzakereler yoluyla gerçekleştiren GATT toplam sekiz görüşme gerçekleştirmiştir. Sekizinci ve sonuncu olan müzakereler Uruguay Müzakereleri olup Uruguay’ın Punta del Este kentinde 1986-1994 yılları arasında gerçekleşmiştir. GATT görüşmeleri sonunda sanayi malları üzerindeki ortalama ve advalorem tarifeler % 40 gibi yüksek bir orandan % 4’lere dek inmiş, başlangıçta 23 olan üye sayısı da günümüzde 155’e ulaşmıştır.

Bilgi teknolojilerindeki gelişme, ulaştırma ve bilgisayarların gelişmesi, hizmet sektörünün niteliklerini değiştirmiştir. Bu nedenle doğru yanıt a şıkkıdır.

Akışlar
Doğrudan Yabancı Yatırımlar
- Birleşmeler ve Devralmalar,
- İnşaat Yatırımları
Uluslararası Ticaret
- Sınır Ötesi İşlemler (arz ya da satışlar)
- Kendi Ülkesi Dışında Tüketim (turizm gibi)
- Firma İçi İşlemler (birçok ülkede hizmet veren şirketler gibi)
Üretim Faktörlerinin Hareketliliği
- İnsan Kaynaklarının Hareketliliği
- Yabancı Sermayenin Hareketliliği

Ağlar
Anlaşmalar
- Ortak Girişim, Franchising, Resmî ya da Gayriresmî (Sosyal)
Networkler
Yabancı İştirakler Arasında Anlaşmalar
Teknoloji Transferleri
- Bilgi Transferi,
- Uluslararası AR-GE

Çerçeve
Hizmetlerin Standartlaştırılması
Küresel Hizmetlerin Çeşitlenmesi
İki Taraflı ve Çok Taraflı Ticaret Anlaşmaları (GATS)
Hizmet Direktifleri ( EU Financial Service)

Markalar ve Ticari Kayıtlar
Uluslararası Pazarlarda Birleştirilmiş Marka Stratejileri
Uluslararası Pazarlar İçin Tasarlanmış ve Gelişen Hizmet Markaları
Uluslararası Marka Tescilleri (Madrid Protokolü)

olduğu için burada sadece b şıkkında verilen Ağlar - Yabancı İştirakler Arasında Anlaşmalar doğru eşleştirilmiştir.

İletişim araçlarına erişim ve kullanma, teknolojik başarıyı ve dolayısıyla ekonomik gelişmeyi hızlandırmaktadır. Bu nedenle son yıllarda Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (The United Nations Development Programme, UNDP) kapsamında oluşturulan, Teknoloji Başarı Endeksi (The Technology Achievement Index, TAI) ile ülkelerin teknoloji yaratma ve onu özümseme performansları ölçülmektedir. Program bu endeks aracılığı ile teknoloji yaratma ve özümsemenin ülkelerin gelirleri ile ilişkisini araştırmaktadır. Endeksin “teknoloji yaratılması, güncel yeniliklerin özümsenmesi, eski yeniliklerin özümsenmesi ve insan becerisi”nden oluşan dört bileşeni söz konusudur.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (The United Nations Development Programme, UNDP) kapsamında oluşturulan, Teknoloji Başarı Endeksi (The Technology Achievement Index, TAI) ile ülkelerin teknoloji yaratma ve onu özümseme performansları ölçülmektedir. Program bu endeks aracılığı ile teknoloji yaratma ve özümsemenin ülkelerin gelirleri ile ilişkisini araştırmaktadır. Endeksin “teknoloji yaratılması, güncel yeniliklerin özümsenmesi, eski yeniliklerin özümsenmesi ve insan becerisi”nden oluşan dört bileşeni söz konusudur.

Hizmet ticaretinin gelişimi ile eğitilmiş insan gücü arasındaki ilişkiye göre, okullaşma oranı artıkça ülkelerin hizmet ihracatının da artığı gözlenmektedir. Eğitilmiş bireyler daha çok hizmet sektöründe çalışmakta ve bilgi teknolojilerini kullanarak ihracatın artışına destek vermektedir

Hizmet ticaretinin genişlemesi ve artması, bilgi ve iletişim teknolojilerine ihtiyaç
duymaktadır ve küreselleşmeden etkilenmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojileri de
bilgisayar, yazılım, eğitilmiş insan gücü gerektirmektedir. Küreselleşme ise bilgi
ve iletişim teknolojisine, ulaştırmadaki gelişme ve hukuksal düzenlemelere ihtiyaç duymaktadır. Hizmet ticaretinin gelişimi bu iki faktörde yaşanan ilerlemelere ve sınırlandırmalara bağlıdır. Telekomünikasyon, ulaştırma, finansal hizmetler, beşerî sermaye ve hukuksal yapı hizmet ticaretinin gelişmesinde bir altyapı olarak kabul edilebilir.

Akışlar
Doğrudan Yabancı Yatırımlar
- Birleşmeler ve Devralmalar,
- İnşaat Yatırımları
Uluslararası Ticaret
- Sınır Ötesi İşlemler (arz ya da satışlar)
- Kendi Ülkesi Dışında Tüketim (turizm gibi)
- Firma İçi İşlemler (birçok ülkede hizmet veren şirketler gibi)
Üretim Faktörlerinin Hareketliliği
- İnsan Kaynaklarının Hareketliliği
- Yabancı Sermayenin Hareketliliği

Ağlar
Anlaşmalar
- Ortak Girişim, Franchising, Resmî ya da Gayriresmî (Sosyal)
Networkler
Yabancı İştirakler Arasında Anlaşmalar
Teknoloji Transferleri
- Bilgi Transferi,
- Uluslararası AR-GE

Çerçeve
Hizmetlerin Standartlaştırılması
Küresel Hizmetlerin Çeşitlenmesi
İki Taraflı ve Çok Taraflı Ticaret Anlaşmaları (GATS)
Hizmet Direktifleri ( EU Financial Service)

Markalar ve Ticari Kayıtlar
Uluslararası Pazarlarda Birleştirilmiş Marka Stratejileri
Uluslararası Pazarlar İçin Tasarlanmış ve Gelişen Hizmet Markaları
Uluslararası Marka Tescilleri (Madrid Protokolü)

İletişim sanayi en fazla yatırım gerektiren bir sektör olup teoride önemli doğal tekellerden biri olmuştur. Ancak bu sektör daha çeşitli, daha iyi ve daha az maliyetli bilgi ve iletişim hizmetlerine olan talebin artması sonucunda 1980’lerde büyük bir özelleştirme dalgası yaşamıştır.

Hizmet ticareti önündeki engeller genel olarak tarife-dışı özelliktedir. Sınırda uygulanmadıkları için de bu engellerin sistematik olarak belirlenmesi oldukça güçtür. Bu durum da hizmet ticaretinin geniş bir biçimde düzenlemelere tabi olmasına yol açmıştır. Keza iktisat yazınında bu engeller farklı biçimlerde sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmalardan biri hizmet ticaretinde yerli hizmet sunucularını dış rekabetten korumaya ilişkin önlemleri dünya ticaret sistemi
açısından “yabancı sunucuların piyasaya girişine yönelik engeller ve Milli muameleyi etkileyen önlemler” şeklinde iki başlık altında özetlemektedir.

1980’li ve 1990’lı yıllar iktisadi serbestleştirme programlarının tüm dünyada
uygulandığı yıllardır. Bu programlar ABD ve İngiltere gibi gelişmiş ülkelerdeki
kontrol ve düzenlemelerin kaldırılmasını içeren deregülasyon ve özelleştirme
programlarından Çin ve Orta ve Doğu Avrupa’da uygulandığı şekilde olduğu gibi
açık piyasa reformlarına kadar değişmektedir. Latin Amerika ülkeleri de benzer
liberal iktisadi reformlara başvurmuşlardır. 1980’li yıllardan itibaren diğer gelişmekte olan ülkelerin çoğu da piyasanın serbestleştirilmesi akımına katılmıştır. Bu katılımın kaynağında kuşkusuz önemli bir korku yatmaktadır. O da gelişmekte olan ülkelerin günümüzde küreselleşmenin yol açtığı sürekli değişmeleri yakalayamama ve sürecin dışında kalma korkusudur.
Seksenli yıllarda her türlü kaynak dağılımında var olan devlet-piyasa dengesi
değişmiş ve hemen her ülkede bu denge piyasa lehine kaymıştır. Bu olgu, bilgi ve
iletişim teknolojilerindeki hızlı değişime eşlik etmiştir. Bu teknolojik değişim de
tüm dünyayı içeren küresel pazarı kaçınılmaz kılmıştır. Bu teknolojik ve ideolojik
değişimi de piyasanın rolünü artıran-devletin rolünü azaltan politikalar izlemiştir.
Bu süreçte dünya mal ve hizmet ticaretinin ve tüm sermaye hareketlerinin
önündeki engeller kaldırılmaya çalışılmış, iş gücü sıkı denetim altına alınmış ve iş
gücü hareketliliği mal ve hizmet ticaretinin gelişmesinin gerektirdiği sınırlar içinde ve çok dar bir kapsamda öngörülmüştür. Keza, ilgili çalışmalarda DTÖ ticaret sisteminin genellikle eleştirilen bir yönü iş gücü hareketliliği önündeki engellerin kaldırılması alanında etkili olamamasıdır.

1 Ocak 1995 tarihinde resmî olarak Dünya Ticaret Örgütü’ne dönüşen
GATT’ın asıl işlevi dünya ticareti önündeki engellerin kaldırılmasıdır.

1 Ocak 1995 tarihinde resmî olarak Dünya Ticaret Örgütü’ne dönüşen
GATT’ın asıl işlevi dünya ticareti önündeki engellerin kaldırılmasıdır. Bunu
düzenli aralıklarla yaptığı çok taraflı müzakereler yoluyla gerçekleştiren GATT
toplam sekiz görüşme gerçekleştirmiştir. Sekizinci ve sonuncu olan müzakereler
Uruguay Müzakereleri olup Uruguay’ın Punta del Este kentinde 1986-1994 yılları
arasında gerçekleşmiştir.

1 Ocak 1995 tarihinde resmî olarak Dünya Ticaret Örgütü’ne dönüşen
GATT’ın asıl işlevi dünya ticareti önündeki engellerin kaldırılmasıdır. Bunu
düzenli aralıklarla yaptığı çok taraflı müzakereler yoluyla gerçekleştiren GATT
toplam sekiz görüşme gerçekleştirmiştir. Sekizinci ve sonuncu olan müzakereler
Uruguay Müzakereleri olup Uruguay’ın Punta del Este kentinde 1986-1994 yılları
arasında gerçekleşmiştir. GATT görüşmeleri sonunda sanayi malları üzerindeki
ortalama ve advalorem tarifeler % 40 gibi yüksek bir orandan % 4’lere dek inmiş, başlangıçta 23 olan üye sayısı da günümüzde 155’e ulaşmıştır.

1947’de Küba’nın Havana kentinde toplanan 50 ülke temsilcisi Uluslararası Ticaret Örgütü (ITO) adında bir örgüt kurulması kararını aldılar. Örgüt Ana Sözleşmesinde (Havana Charter) belirtilen temel amaç dış ticaretteki gümrük tarifeleri ile diğer kısıtlamaların kaldırılarak dünya ticaretinin serbestleştirilmesiydi. Fakat ITO sözleşmesi ABD ve diğer bazı sanayileşmiş ülke yasama organlarınca onaylanmayarak örgütün kuruluşu engellenmiştir.

1944 yılı tarihli Bretton Woods Konferansları uluslararası iktisadi ve mali sistemin temelinin atılmasında ilk adımdır. Bu konferanslar sonucu Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) kurulmuştur. Dünya Bankası’nın görevi II. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa ülkelerinin yeniden inşasına katkıda bulunmak ve uluslararası parasal ve mali sistemin düzenli işleyişini sağlamaktı. Bu arada dış ticaretin serbestleştirilmesine yönelik çalışmalara da başlanmıştı.