HİJYEN VE SANİTASYON

İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetleri, çalışma ortamlarında ve iş yerlerinde işin yapım ve yürütüm koşulları nedeniyle ortaya çıkan tehlikeler ve risklerden, çalışanları korumak, daha sağlıklı ve güvenli çalışma ortamları sağlamak için yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır.

İş yeri ortamında sağlığı etkileyen faktörler içerisinde en fazla rastlanılan etkenler fiziksel
etkenlerdir. Bunlar:
• Termal Konfor
• Nem
• Sıcaklık
• Soğuk
• Isıtma
• Havalandırma
• Aydınlatma
• Basınç
• Gürültü
• Titreşim
• İyonize Radyasyon
• Non-iyonize Radyasyon

İş yerinde sağlığı etkileyen etkenler şunlardır:
1. Fiziksel etkenler
2. Kimyasal etkenler
3. Biyolojik etkenler
4. Ergonomik koşullar
5. Psikososyal etkenler

Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Sıcak ortamda uzun süreli olarak çalışanlar, zaman içinde sıcak ortama alışırlar. Buna aklimatizasyon denir.

Çalışma ortamında ısısal rahatlığın sağlanmasına termal konfor denir. Radyant ısıyı da dikkate alan değerlendirmeye düzeltilmiş etkin sıcaklık denir.

Sıcak ortamda vücudun ısı dengesinin korunması terleme mekanizmasının fazla çalışması ile sağlanır. Bunun sonucunda fazla miktarda sıvı kaybı meydana gelir. Buna dehidratasyon denir.

Endojen; Hücre veya dokunun içinden gelen, iç kaynaklı demektir.

Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Hava akım hızı anemometre ile ölçülür.

Pnömatik cihaz; Enerji olarak sıkıştırılan ve depolanan havayıkullanarak çalışan  delme, kırma gibi işlevleri olan mekanik cihazlardır.

Nem düzeyi ölçümü kata termometre, psikrometre cihazı ya da higrometre ile ölçülür. 

Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Genel olarak çalışılan ortamların aydınlatma düzeylerinin 200-300 lüks
düzeyinde olması yeterlidir. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Daha önceleri pestisit (haşerekıran) olarak adlandırılan bu kimyasal
maddelere, günümüzde biyosidal ürün de denilmektedir. Biyosidal ürünler ve pestisitler şunlardır:
1. İnsektisit: Sinek ve böcekleri öldürmek amacıyla kullanılanlar,
2. Herbisit: Otlarla mücadele amacıyla kullanılanlar,
3. Rodentisit: Fare, sıçan gibi hayvanlara karşı kullanılanlar,
4. Fungusit: Mantarlara karşı kullanılanlar olarak gruplandırılırlar.

Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Herhangi bir enfeksiyona, allerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dâhil mikroorganizmalara, hücre kültürlerine ve insan endoparazitlerine biyolojik etken; çok hücreli organizmalardan türetilmiş hücrelerin in-vitro olarak geliştirilmesine hücre kültürü; genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde olan hücresel veya hücresel yapıda olmayan mikrobiyolojik varlıklara mikroorganizma denir. Bir enfeksiyon etkeninin hastalık yapabilme yeteneğine patojenite; bir etkenin ağır veya öldürücü
bir hastalık tablosuna yol açma yeteneğine ise virulans denir. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

İnorganik tozlar: Cam yünü, kireç tozu gibi inorganik tozlar da alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

İkame, havalandırma, ıslak-Yaş Yöntem, kapatma ve ayırma, tozların sağlık üzerine olumsuz etkilerinden çalışanların  korunması için alınabilecek teknik önlemlerdir. Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımı ise tozların sağlık üzerine olumsuz etkilerinden çalışanların  korunması için alınabilecek tıbbi önlemlerden bir tanesidir. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Karoshi Sendromu ; aşırı çalışmaya beyin veya kalp damarlarından birinde
kanamaya bağlı ölümdür.

Mezotelyoma; karın zarı (periton), göğüs zarı (plevra) ve kalp zarlarından (perikard) köken alan kötü huylu kanserdir.

Ensefalit; beyinde enflamasyondur.

Hipoksi; vücutta dokularda oksijen oranının azalmasıdır.

Hipokondriyazis; bir kişinin hastalığı olmadığı hâlde kendini hasta hissetmesidir. 

Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Eşik Sınır Değer (ESD): İş yeri havasında var olup, günde 8 saat veya haftada 40 saat çalışma süresi içinde maruz kalındığında tüm işçilerin sağlığına zarar vermediği kabul edilen değerdir. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Sıcak ortamda uzun süreli olarak çalışanlar, zaman içinde sıcak ortama alışırlar. Buna aklimatizasyon denir. Bu kişilerde zaman içinde terleme miktarı artar, böylece sıcak daha kolay tolere edilebilir. Buna karşılık terle kaybedilen tuz miktarı azalır. Sıcak ortama yeni
gelen bir kişi dakikada 15 gram terlerken, aklimatize olan kişilerin terleme miktarı 50 g/dk. düzeyine kadar artabilir. Diğer yandan ter içinde kaybedilen sodyum miktarı ise 4 g/l’den 1 g/l düzeyine kadar inebilir.

Radyant Isı: İş ortamlarındaki sıcak veya soğuk yüzeylerden çalışanlara veya çalışanlardan bu yüzeylere ısı yayılımıdır.

Hipoksi: Vücutta dokularda oksijen oranının azalmasıdır.

Herhangi bir enfeksiyona, allerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dâhil mikroorganizmalara, hücre kültürlerine ve insan endoparazitlerine biyolojik etken; çok hücreli organizmalardan türetilmiş hücrelerin in-vitro olarak geliştirilmesine hücre kültürü; genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde olan hücresel veya hücresel yapıda olmayan mikrobiyolojik varlıklara mikroorganizma denir. Bir enfeksiyon etkeninin hastalık yapabilme yeteneğine patojenite; bir etkenin ağır veya öldürücü bir hastalık tablosuna yol açma yeteneğine ise virulans denir.

İnert tozlar: Alındığında vücutta herhangi bir reaksiyona girmeden vücudun savunma sistemi ile vücut dışına taşınan tozlardır. Baryum ve demir tozu örnek olarak verilebilir.

Fibrinojenik tozlar: Havadaki mermer, taş, maden ve kömür ocağı, cam sanayi gibi işlerde çalışanlarda silis, kömür tozları gibi tozların solunması sonucu akciğerlerde bu toz birikir. Akciğerdeki hava keseciklerinin (alveol) yapısını bozar ve oksijen-karbondioksit değişimi zorlaşır. Bunun sonucunda öksürük, nefes darlığı ile seyreden ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) denilen hastalığa neden olabilir

İkame: Zararlı, tehlikeli bir madde veya yöntem yerine daha az zararlı ya da zararsız madde veya yöntemin kullanılmasıdır.

Ayırma: Tozlu bir işlemin, diğer çalışma alanlarının dışında başka bir yerde yapılmasıdır.