HİJYEN VE SANİTASYON - Deneme Sınavı - 8

Bir hammaddenin mikrobiyal tehlike içerdiği ve daha sonra uygulanacak işlemlerin mikrobiyolojik tehlikeyi kontrol altına almayı garanti etmediği durum, HACCP uygulamasının 8. aşamasında belirlenir. Kritik kontrol noktalarının tanımlanması olan bu aşama, HACCP sisteminin en önemli aşamasıdır. Kritik kontrol noktalarının yeterli ve etkin kontrol edilmemesi ürünün bozulmasına, sağlığa zararlı hâle gelmesine, dolayısıyla tüketici sağlığının tehdit edilmesine neden olur. Bir hammadde mikrobiyal tehlike içeriyor ve daha sonra uygulanacak işlemler mikrobiyolojik tehlikeyi kontrol altına almayı garanti etmiyorsa bu hammadde bir kritik kontrol noktasıdır.

Hijyen eğitiminin zorunlu olduğu iş kolları ise gıda üretim ve perakende iş yerleri; insani tüketim amaçlı sular ile doğal mineralli suların üretimini yapan iş yerleri; kaplıca, hamam, sauna, berber, kuaför, dövme ve pirsing yapılan yerler, masaj ve güzellik salonları; otel, motel, pansiyon ve misafirhane gibi işler sayılmıştır.

Ayrıca Yönetmelikte adı geçen bu iş yerlerinde Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından verilen belgeye sahip olmayan kişilerin çalıştırılamayacağı; iş yeri sahipleri ve işletenlerin, çalışanlarının hijyen eğitimi almasından ve belgeli olarak çalıştırılmasından birinci derecede sorumlu olduğu; hatta bizzat çalışmaları durumunda iş yeri sahipleri ve işletenlerin de bu eğitimi almaya mecbur olduğu vurgulanmıştır.

Diyabetes mellitus (DM), pankreasın insülin adı verilen hormunu yeterli miktarda üretememesi ya da vücuttaki hücrelerin insülini yeterli düzeyde kullanamaması sonucu oluşan, ömür boyu devam eden, kronik bir hastalıktır.

Diyabet hastalarda ayak sorunları nedeniyle hastaneye başvurulara, hastane yatışlarına ve hastanede uzun süre kalmaya neden olur. Sonuçta parmak, ayak ve bacaklarda hissizleşme, kan dolaşımının bozulması ve enfeksiyonlar nedeniyle kangren gelişebilir. Bu durumda gangren gelişen parmak, ayak veya bacağın kesilmesi (ampütasyon) gerekebilir. Bu nedenle diyabetik hastaların kişisel hijyenleri, özellikle ayak hijyenleri çok önemlidir.

Diyabetli hastalar için fiziksel aktivite çok önemlidir. Yaşlarına uygun yapacakları yüzme, yürüyüş (haftada 3 gün 30-45 dakika düz yerde yürümek) gibi fiziksel aktiviteler ile hem kan şekerlerini daha rahat düzenleyebilirler, hem de dolaşım, solunum, sindirim ve hareket sistemleri daha sağlıklı hâle gelebilir.

Gebelik Öncesi

Aile planlaması hizmetlerinin var edilmesi, sunulması, danışmanlık hizmetle- rinin verilmesi, eğitimlerin yapılması,

Gebeliğin planlanması ile ilgili eğitimlerin verilmesi,

Kadında var olan hastalıkların enfeksiyon ve kronik hastalıkların kontrolü ve tedavisinin sağlanması,

Beslenme eğitiminin yapılması,

Gebelikten 3 ay önce, hekim önerisi ile demir ve folatın (folik asit) kullanılması,

Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesi, kontrolü ve tedavilerinin sağlanması,

Tetanoza karşı bağışıklamanın yapılması,

Gebeliğe hazırlama ve ilgili eğitimlerin verilmesi

Gebelikte cinsel ilişki hekim tarafından kısıtlanmamışsa ve kadın rahatsızlık hissetmiyorsa sürdürülebilir.

Birleşmiş Milletler (BM) 2010 yılı raporuna göre; 65 yaş ve üzerindeki bireyler, dünya nüfusunun yaklaşık % 11’i iken, 2050 yılında bu oranın % 26’ya çıkacağı tahmin edilmektedir.

1. Kullanım amaçlarına göre: Kontakt lensler görme keskinliğini artırma, kırma kusurlarını (refraksiyon) gidermek, bazı göz hastalıklarını tedavi etmek ya da son zamanlarda kozmetik amaçlı kullanılmaktadır.

Miyop, hipermetrop, astigmatizm gibi kırma (refraksiyon ) kusuru olan kişilerde gözlük yerine kullanılan lenslere “düzeltici (korreksiyon) lens” denir.

Korneanın üzerine takılan, korneayı dış etkilerden koruyan ve üzerine takıldığı kornea hastalıklarının iyileşmesini hızlandıran lenslere “bandaj kontakt lens (terapötik kontakt lens)” denir.

Kozmetik kontakt lensler ise, görmeyen ve kozmetik görünümü bozuk olan bir gözü örtmek için (prostetik kontakt lens), ya da gören bir gözün renkli iris tabakasının olmadığı veya eksik olduğu ya da travmaya bağlı kornea düzensizleşmişse kullanılan renkli lenslerdir. Kontakt lensin üzerinde gözün irisinin rengini taklit eden bir baskısı vardır. Kozmetik renkli kontakt lens terimi, yukarıdaki durumları içermeyen kişilerde sadece kozmetik görünüm için kullanılan, üzerinde farklı renk, desen şeklin bulunduğu lenslerdir.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre iş kazası; önceden planlanmamış kişisel yaralanmalara, maddi zarara ve üretimin durmasına sebep olan olaydır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütü ortaklaşa
olarak 1950 yılında iş sağlığını tanımlamış ve 1995’de revize etmişlerdir. İş sağlığı “Bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hâllerinin en üstün düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi çalışmalarıdır” şeklinde tanımlanmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Burada ruhsal sorunlardan bahsedilmemekte, ortaya çıkan gürültü sebebiyle bir rahatsızlık söz konusudur. İstenmeyen ve hoşa gitmeyen sese gürültü denir. Gürültünün insan üzerinde görülen ilk etkisi rahatsızlık ve dikkat dağılmasıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kimyasal etkenleri 5 grupta inceleyebiliriz:
1. Metaller
2. Solventler
3. Gazlar
4. Asit ve alkaliler
5. Pestisitler

Doğru cevap E seçeneğidir.

Grup 4 Biyolojik Etkenler: İnsanda hastalığa neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, insandan insana bulaşabilen (topluma yayılma riski yüksek olan), etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenlerdir.

Çalışma yaşamı bakımından ergonomi iki açıdan önemlidir. Bunlardan birisi iş verimidir. Rahat ve konforlu bir ortamda çalışan kişinin iş verimi, yani üretimin niteliği ve miktarı artar.
İkinci konu ise iş güvenliğidir. Ergonomik ilkeler uygulanıyorsa iş güvenliği artar, kaza olasılığı azalır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Bu durum iş yeri ortamının psikososyal yapısı ile ilgilidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bu örnek olayda stresin sonuçlarını azaltmak adına özel durumları da göz önünde bulundurularak Erman Beyin kendine ve ailesine zaman ayırması sağlanmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

İşten doyum alamama ve tükenme sendromu yaşama stresin belirlilerinden değil, olası sonuçlarından biridir. Doğru cevap E seçeneğidir.

İş hijyeni tanımına uygun olarak fiziksel, kimyasal, biyolojik,
ergonomik, psikososyal etkenlerin iş yeri ortamında
kontrol altına alınması, iş sağlığı ve güvenliği
için gereklidir. Bunun için iş yeri ortamı ve çalışanlara
yönelik önlemler alınmalıdır. Teknik önlemler
adı verilen işlemlerde iş yeri ortamı her yönden değerlendirilmelidir.
Tıbbi önlemlere ait işlemlerde ise
çalışanların işe girişlerinden başlayarak sağlıkları değerlendirilmeli
ve yapılan tüm muayene ve ölçümler
kayıt altına alınmalıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Pastörizasyon, belirli sıcaklıklarda ve sürelerde uygulanan ısıl işlemler için kullanılmaktadır. Pastörizasyon terimi, şarabı 50-60 °C’de ısıtarak dayanıklılığını arttıran Louis Pasteur’dan almaktadır. Pastörizasyon, sağlığa zararlı patojen bakterilerin vejetatif formlarının ve enzimlerin tahrip edilmesi ile ürünün insan tüketimi için sağlıklı olmasını ve raf ömrünün artmasını sağlayan bir ısıl işlemdir.

Sterilizasyon: Gıda muhafazasında kullanılan temel ısıl işlem uygulamalarından birisi olup yaygın bir şekilde gıda sanayi sektöründe kullanılmaktadır. Gıda ortamında bulunması muhtemel bütün mikroorganizmaların ve enzimlerin yok edilmesi için uygulanan işlemdir. Bu işlemde, ortamda bulunan mikroorganizmaların vejetatif ve spor formları da dâhil tamamı öldürülmektedir.