HİJYEN VE SANİTASYON - Deneme Sınavı - 23

Fiziksel Temizlik: Doğrudan görünen veya koltuk, masa, dolap gibi araç ve gereçlerin arkası ve altında kalan görünmeyen yerlerin toz, kir, çöp vb. maddelerden arındırılmasıdır. Mekanik olarak sü­pürme ve silme işlemi ile yapılır.

Kimyasal Temizlik: Gözle görünen ve görünmeyen her türlü kirin ve kalıntının kirli yüzeylerden temizlenme­si amacıyla, üretilen kimyasal maddelerle yapıldığı temizlik işlemidir. Deterjan, jel, sabun ve deterjan aktivitesi gösteren diğer temizlik maddeleri kullanılır. Bu işlem için en uygun temizlik araç, gereç, alet, cihaz ve makineler ile yapılabilir.

Mikrobiyolojik Temizlik: Mikrobiyolojik temizlikte patojen mikroorganizmaların tamamının, saprofit mikroorga­nizmaların ise bir kısmının temizlenmesi amaçlanır. Fiziksel ve kimyasal temizlik işlemi ile toplam mikroorganizma sayısında önemli bir azalma olur. Fakat geriye kalan etkenler kısa sürede çoğalıp tehlike oluşturabilir. Bu nedenle mikroorganizmalara yönelik temiz­lik malzemelerinin kullanılması gerekir. Genel yüzeylerde mikrobiyolojik temizlik için kullanılabilecek en iyi temizlik ürünü ve dezenfektanı sodyum hipoklorit yani çamaşır suyudur. Mikrobiyolojik temizlik işlemi direk yapılabilmektedir. Fakat fiziksel temizlik işlemi ile gözle görünür kirlerin temizlenmesi sonrasında yapılması, antibakteriyel etkinin daha etkili olmasını sağlar.

Osmolojik Temizlik: Ortamda kokuya neden olan görünen ve görünmeyen kirlerin giderilmesi işlemine denir.

Entomolojik Temizlik: Entomoloji kelimesi böcekbilim anlamına gelir. Ortamda haşere olmaması için yapılan temizlik ve kontrolüdür.

Doğru yanıt A’dır.

Temizlik için kullanılacak suyun sıcaklığı önemlidir. Temizliği yapılacak ortama göre suyun sıcaklığı ayarlanabilir. Çok inatçı kirlerin bulunduğu bir ortam için yüksek sıcaklıklar (60-70 °C), daha kolay çıkabilen kirler için de düşük sıcaklıklar (30-40 °C) tercih edilir. Genellikle tercih edilen su sıcaklığı 45-55 °C arasıdır.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

İş yerindeki ve iş yeri ortamındaki sağlığı ve güvenliği etkileyen teknik koşulların ve etkenlerin değerlendirilmesi, bunların kontrol altına alınması, iş yerinin sağlıklı ve güvenli olmasının sağlanmasına ise iş hijyeni adı verilir. İş yerinde sağlığı etkileyen etkenler şunlardır:

1. Fiziksel etkenler 

2. Kimyasal etkenler 

3. Biyolojik etkenler 

4. Ergonomik koşullar 

5. Psikososyal etkenler 

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Soğukluk ve Sıcaklık 

En sık karşılaşılan iş yeri ve iş ortamı faktörlerindendir. 

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Soğuk etkisi ile meydana gelebilecek sağlık sorunları üşüme ve donmadır. Sıcak maruziyetinde olan durumun aksine soğuk ortamda vücut sıcaklığını koruyabilmek amacı ile özellikle el ve ayak parmaklarında damarlarda daralma (vazokonstruksiyon) olur. Bu nedenle donma, el ve ayak parmaklarından başlar.

B seçeneği dışındaki sorunlar sıcaklıkla ilgilidir. 

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Eski yıllarda en yaygın kullanılan örnekleri benzen ve türevleri olan toluen ve ksilendir. Günümüzde benzenin kanserojen etkisi ortaya konduktan sonra eter, formaldehit, alkoller, triklor etilen, hekzan gibi yeni çözücüler kullanıma girmiştir.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

İstenmeyen canlıları yok etmek ya da onları kontrol altına almak üzere tüm dünyada yaygın biçimde kullanılan, insan, hayvan ve bitkilere zarar verdiği kabul edilen toksik kimyasal maddelerdir. Daha önceleri pestisit (haşerekıran) olarak adlandırılan bu kimyasal maddelere, günümüzde biyosidal ürün de denilmektedir.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Biyolojik etkenlere maruziyetin olabileceği işler ve bu iş yerlerinde hepatit gibi viral, şarbon (anthraks), brusella, tüberküloz, salmonella gibi bakteriyel, askariazis, giardiosis, amiplidizanteri gibi paraziter hastalıklar hatta salgınlar görülebilir. 

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

İnert tozlar: Alındığında vücutta herhangi bir reaksiyona girmeden vücudun savunma sistemi ile vücut dışına taşınan tozlardır. Baryum ve demir tozu örnek olarak verilebilir. 

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Bilişsel Ergonomi: İşin bilgiyi algılama, anlama ve işleme gereksinimleriyle ilgilenir. Uygulamaların hatasız olması ve hata olasılığının en az olması ve dolayısıyla insanın performansının artırılması amaçlanır. Kadran, kontrol sistemleri ve bilgisayar sistemleri en temel örneklerindendir. Örneğin; bir otomobilin kullanılması için hız göstergesi, motor devri, yağ ve akaryakıt durumu, hatta lastik basıncı, dış ortam hava sıcaklığı, farların açık olup olmadığı, sağ-sol sinyal görsel ve sesli uyaranlar, hatta yol haritası gibi birçok bilgiye gereksinim vardır. Bir otomobil, ilgili bu bilgilerin aracı kullanan kişinin değişik kadran ve göstergelere bakması ve burada farklı renk ve işaretlerle algılaması sonucu doğru bir şekilde kullanılabilir. Bu nedenle bilişsel ergonomi günümüzde birçok alanda kullanılan bir uygulama alanıdır. 

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Stres, kişinin çevresinin kişiye yüklediği yüktür. Yani stres kişide olan değil, kişiye olandır. Sıklıkla geri dönüşümlüdür. Önemli olan stresi doğru bir şekilde yönetebilmektir. Stresin psikososyal belirtileri şunlardır:

• Sigara ve alkol kullanımının artması, 

• Duygusal ve fevri davranışlar,

• Çalışanın iş kazasına uğraması, 

• Ev çevresinde diğer insanlarla kurulan ilişkilerde azalma,

• Aile ve toplum içi rollerin yürütülmesinde beceriksizlik, 

• Sosyal yalıtım.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Aydınlatma kuralları şu şekilde özetlenebilir: 

• Görüşü uzun süre yormadan, zorlamadan, yanılgısız sürdürmeyi sağlayan, ruhsal uyumu kolaylaştıran, kullanım amacına uygun olarak seçilmiş armatürlerle oluşturulmalıdır. 

• Aydınlatma araçlarından çıkan ışık ışınları direkt veya yansıyarak göze gelmemelidir. 

• Yapay aydınlatma doğal aydınlatmaya yakın olmalıdır. 

• Çalışma alanında keskin gölgeler oluşmamalıdır. 

• Aydınlatmada titreşim (pırıldama) olmamalıdır.

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Kronik komlikasyonlarından birisi olan diyabetik ayak denilen bir durumdur. Diyabetik hastalarda beslenme sorunları, tütün ürünlerinin kullanılması, ilaçların ve diğer tedavi yöntemlerinin doğru kullanılmaması gibi nedenlerden dolayı el ve ayaklardaki sinir hücrelerinde hasarlanma (nöropati) ile damar hastalıkları ortaya çıkar. Bunun sonucunda ayaklarda en küçük bir yara oluşumu ciddi sorunlara neden olur. Özellikle bu yaralara mikrop bulaşması sonucu “Diyabetik ayak” denilen, parmak, ayak hatta bacağı tehdit eden, hasta için uzun ve sıkıntılı bir süreç ortaya çıkabilir. 

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Genital (üreme organlarının yer aldığı) bölge, mahremiyet nedeniyle de örtülü olduğundan vücudun sıcak, nemli, ayrıca sindirim ve boşaltım sisteminin atıklarının atıldığı yer olması nedeniyle oldukça kirli bölgelerinden olup, mikroorganizmaların kolayca yerleşip çoğalabilmesi açısından çok elverişlidir. Kadınlarda idrar torbasından çıkan kanalın (üretra), sindirim sisteminin son noktası anüsün ve haznenin (vagina) anatomik yakınlığı; yanlış genital hijyen alışkanlıkları nedeniyle mikroorganizmalar anüsten vajinaya veya üretraya kolaylıkla taşınarak ürogenital (boşaltım ve üreme sistemi) enfeksiyonlara neden olabilmektedir. 

Kadının ürogenital organlarını koruyan doğal bir savunma sistemi bulunmaktadır. Renksiz, kokusuz ve asidik özellikte (pH=3.5-4.5) olan vajinal akıntı, doğal savunmada önemli rol oynamaktadır.

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Genital bölge temizliği yetersiz olduğunda, normal vajinal akıntı kaşıntı ve enfeksiyon kaynağı olabilmektedir. Ancak bu bölgenin temizliği ile ilgili bazı uygulamalarda doğal floranın (deri üzerinde normalde var olan mikroorganizmaların oluşturduğu tabaka) bozulmasına ve vajinal enfeksiyonlara yatkınlığın artmasına neden olabilmektedir. 

• Vajinal bölgede sabun ve kimyasal ürünlerin kullanımı, florayı olumsuz etkilemesi nedeniyle, önerilmemektedir. 

• Alt iç çamaşırı her gün, kirlendiyse hemen değiştirilmesi oldukça önemlidir. 

• Tuvalet sonrası tuvalet kağıdı kullanmalı, dışkılama sonrası temizlik önden arkaya doğru yapılmalıdır. 

• Tuvalete girmeden önce ve çıktıktan sonra, ped değiştirmeden önce ve sonra el sabun ve su ile iyice yıkanmalıdır. 

• Bu dönemde idrar yollarının etkilenmemesi için sıvı alımı artırılmalı, kabızlığı önlemek için beslenme (posalı yiyecekler tüketilmeli) ve fiziksel aktiviteye dikkat edilmelidir.

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

• Gebelik Öncesi

• Aile planlaması hizmetlerinin var edilmesi, sunulması, danışmanlık hizmetlerinin verilmesi, eğitimlerin yapılması, • Gebeliğin planlanması ile ilgili eğitimlerin verilmesi, • Kadında var olan hastalıkların enfeksiyon ve kronik hastalıkların kontrolü ve tedavisinin sağlanması, • Beslenme eğitiminin yapılması, • Gebelikten 3 ay önce, hekim önerisi ile demir ve folatın (folik asit) kullanılması, • Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesi, kontrolü ve tedavilerinin sağlanması, • Tetanoza karşı bağışıklamanın yapılması, • Gebeliğe hazırlama ve ilgili eğitimlerin verilmesi, 

Bu nedenle doğru yanıt A'dir.

En sık görülen su kaynaklı salgın sebepleri;
• Dezenfeksiyon yapılmaması veya yetersiz olması,
• Ham su kaynağının atık su ve kanalizasyon suları ile kontamine olması,
• Çapraz bağlantı nedeniyle geri emilim olması,
• Su şebekesine yeni bağlantılar ve bakım-onarım çalışmaları yapılırken gerekli önlemlerin alınmaması olarak belirlenmiştir.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Yaşlılarda sindirim sistemindeki fizyolojik değişikliklere, beslenme alışkanlıklarına ve fiziksel aktivite azlığına bağlı olarak kabızlık gelişebilir. Bu çok istenen bir durum değildir. Posalı gıdaların tüketilmesi, fizik aktivite, yiyeceklerin yumuşak kıvamda hazırlanması, iyi çiğnenerek yutulması önemlidir. 

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Gebelikte ağırlık artışına dikkat edilmelidir. Kadının gebelik öncesindeki ağırlık ve boyuna göre ideal ağırlık artışında farklılık olabilir. Genelde 9-12 kg’lık bir artış normal kabul edilir. Ağırlıkta 15 kg’nın üzerindeki artış ise riskli olabilir.

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2013 yılı istatistiklerine göre; 21 Avrupa ülkesinde, 60 yaş üstü nüfusun toplam nüfusa oranı %20’yi aşmıştır. Ülkemizde de durum, dünya gerçeklerine paralellik göstermektedir. Ülkemizde, 2012 yılında 60 yaş üstü nüfusun toplam içinde oranı %7.51, 2015’te %8.25 iken bu oranın 2050 yılında, % 21’lere ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.