HİJYEN VE SANİTASYON - Deneme Sınavı - 17

Gebelikte sağlık kontrolleri yapılmalıdır. Bu amaçla bir gebenin en az 4 defa sağlık kurumlarınca takipleri yapılmalıdır. Gebelik (kanama, enfeksiyon vb) veya gebe- likle ilişkili hastalıklar (diyabet, hipertansiyon, gebelik toksemisi veya zehirlenmesi vb.) yakından takip edilmelidir.

El yıkamak, sağlıklı beslenmek, Sigarayı bırakmak kişinin sağlığını olumlu etkileyebilecek ve kendi isteği dâhilinde değiştirebileceği davranışlardandır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bir konutun sağlaması gereken temel fizyolojik gereksinimlere bakıldığında o konutun kötü hava koşullarından koruması; güneş alması, güneş ışınlarından aydınlanması; gürültüden koruması gibi özellikler beklenmektedir. Ayrıca iç ortam havasının temiz olması için bacaların çalışır nitelikte olması sağlanmalı, iç ortamda açık ateş yakılmamalı, temizlik ve deterjan ürünleri dikkatli seçilmeli, ev içerisinde aktif yaşamın olduğu yerlerde çamaşır kurutulmamalı, uygun hava koşullarında her gün mümkün olduğunca tüm pencereler açılıp en az 1 saat havalandırma yapılmalıdır. Dolayısıyla, soruda geçen konutun, sağlaması gereken fizyolojik gereksinimleri karşılamadığı görülmektedir.

Toz, yüzeylerin üzerinde veya havada asılı olarak bulunan, 0.1-150 mikron büyüklüğündeki katı parçacıklardır. 100 mikrondan büyük katı parçacıklar havada asılı kalamaz, yüzeylere çökerler. Tozlardan 10-100 mikron büyüklüğünde olanlar burunda tutulur. 10 mikrondan küçük olanlar solunulabilir, 5 mikrondan küçük olanlar akciğerlere kadar ulaşabilir.

Okulda biyolojik etkenlerin kontrol altına alınmasına yönelik önlemlere bakıldığında aralarında şu adımların olduğunu görürüz:

Tuvaletlerde ellerin kurulanması için kâğıt havlu bulundurulmalıdır. Isıtıcılı el kurutma cihazları ortamdaki mikroorganizmaları havadan toplayıp ellere bulaştırdığı için asla kullanılmamalıdır.

Mutfak, yemekhane ve kantinde her türlü vektör (hastalık etkenleri taşıyan eklembacaklılar) barınması ve üremesi önlenmelidir.

Okuldaki su belirli aralıklarla bakteriyolojik yönden analiz edilmeli, klor düzeyi ölçülerek yakından izlenmelidir. Sudaki klor düzeyi 0.5 ppm düzeyinde olmalıdır. Okulda su deposu varsa belirli aralıklarla temizlenmeli ve içindeki su klorlanmalıdır.

Biyolojik etmenlerin kontrol edilmesi açısından ziyaretçiler şu noktalara dikkat etmelidir:

Gıdalarda, mikrobiyolojik etkenle hastalık oluşmasının nedenlerinden biri mikroorganizma ya da toksinleri yok edecek asepsi, filtrasyon, ısı gibi işlemlerin uygulanmamış olması ve gıdanın konakçı tarafından yenmesidir. Dolayısıyla söz konusu işlemler mikroorganizma ve toksinlerin yok edilmesi ile mikrobiyolojik risklerin önlenmesi açısından önemlidir.

Hasta Bina Sendromu (HBS): Nedeni belli olmayan fakat iç ortamda bulunan hava kirleticileri ile ilişkili olan rahatsızlıklardır. HBS, o iç ortamda iken ortaya çıkan ve o ortamdan ayrılınca kaybolan ve o ortamdaki birçok kişiyi etkileyen semptomlar ve belirtiler dizisidir. Bu semptomlar iç ortama girildikten ilk 15-30 dakika ile birkaç saat içinde başlayıp, binadan ayrıldıktan 30 dk ile birkaç saat içinde düzelmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-WHO) HBS’de görülen semptomları 5 kategori altında listelemiştir: 1. Göz, burun ve boğaz mukozasında tahriş, 2. Baş ağrısı, baş dönmesi, ateş basması, bulantı, kusma, yorgunluk, unutkanlık, konsantrasyon eksikliği gibi nörolojik ve genel sağlık belirtileri, 3. Deride kızarıklık, ağrı, kaşıntı ve kuruluk, 4. Astım olmayan kişilerde astım benzeri semptomlar, göğüste sıkışma hissi, alerjik konjonktivit (göz yaşarması), saman nezlesi gibi burun akıntısı ve hapşırmalar, 5. Koku ve tat duyusunda değişimler, ağzın tad alma duyusunda azalma. Bu bilgilerden yola çıkarak söz konusu örneğin hasta bina sendromu olduğunu söyleyebiliriz.

Vektörlerce insanlara bulaşabilen ve salgınlara bile neden olabilen hastalıklar:

Sinekler: İshal, dizanteri, konjonktivit, tifo, kolera, parazitler,

Sivrisinekler: Sıtma, ensefalit (beyin dokusunun virüslerce enfekte edilmesi),

Bit: Tifüs,

Pire: Veba, tifüs.

Kene: Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Lyme hastalığı,

Kemirgenler: Fare ısırığı hastalığı, leptospirozis, salmonellozis, kuduz.

Pestisit tanımı içerisinde yer alan özel ürünler

İnsektisit: Böcek öldürücü,

Herbisit: Zararlı otları öldüren, yok eden,

Fungusit: Mantarlara ve küflere karşı etkili olan,

Rodentisit: Fare ve kemirgenleri öldürücü,

Akarisit: Akarları (kene, uyuz etkeni gibi eklembacaklı canlılar) öldürücü,

Mollusit: Sümüklü böcek gibi yumuşakçaları öldüren,

Nematosit: Solucanları öldüren.

Pestisitlerin bu şekilde sadece ilgili zararlıyı yok etmemesi, çevreye zararlı olması nedeniyle, sadece hedef zararlıya etkili olabilecek yöntemler üzerinde durulmaktadır. “Biyopestisit (canlı yoluyla pest yani böcek/haşerekıran)” adı verilen yeni ürünler üzerinde yoğun bir şekilde çalışılmaktadır. Biyopestisitler; hayvanlar, bitkiler, bakteriler ve çeşitli mineraller gibi birçok doğal maddeden elde edilen ve vektörlerle mücadelede kullanılan pestisitlerdir. Bunlar doğrudan hedef zararlıyı ve yakın benzerliği olan canlıları etkilerler. Oysa kimyasal nitelikli pestisitler her ne kadar gruplara özgü tanımlansalar da diğer böcekleri, kuşları hatta daha büyük hayvanları da etkileyebilmektedirler. Biyopestisitlerin şu an kullanımda olan formlarında dozaj miktarlarının düşük olması ciddi bir avantajdır. Dolayısıyla çevreye zararları daha az olarak kabul edilirler.

Yaz aylarında kentsel alanda yapılan sisleme yolu ile vektör mücadelesi, etkinliğinin çok düşük olması, tüm çevreye ve canlılara zararlı olması, özellikle çocukların bunu oyun gibi algılayıp içinde bulunmaları ve koşmaları, açıktaki yiyecek ve içecekleri kirletmesi nedeniyle uygulanmamalıdır. Bunun yerine vektörlerin üremesini ve yaşamasını sağlayan ortamların ortadan kaldırılması, doğaya dost biyolojik mücadele yöntemlerinin kullanılması yeğlenmelidir.

Çocuklarla ilgili eğitimler için “pedogojik formasyon”, erişkinlere yönelik yapılacak eğitimler için ise “androgojik formasyon” konularında yetkili, bilgili ve deneyimli kişilerce hedef gruba özgü hijyen eğitimleri yapılmalıdır.

Kangren: Doku veya organlara kan taşıyan damarların herhangi bir sebeple görevini yerine getirememesinden dolayı hayati fonksiyonlarını kaybetmeleridir.

Diyabetik ayak oluşmaması için aşağıdaki önlemler alınmalıdır:

Vücuttaki şişlikler için tuzu kısıtlamak prementruel sendrom için alınabilecek önlemlerden biridir.

Güvenli Annelik Programı'nda; istenmeyen gebeliklerin azaltılması, yüksek riskli gebeliklerin azaltılması, gebelik ve doğum komplikasyonlarının azaltılması, komplikasyonların etkin tedavilerinin yapılması ve ortadan kaldırılması amaçlanır.

Yaşlıya işe yaradığı hissettirilmelidir. Evde ve dışarıda onun yapabileceği işler verilmeli, “yorulmasın” veya “yapamaz” gibi düşüncelerle geri planda tutulmamalıdır.

Kornea, gözün en ön kısmında yer alan, ışığı odaklama görevi olan ve gözü dış etkenlerden koruyan, eğimli, bombeli saydam tabakasıdır. Sklera ise gözün dışarıdan görülen beyaz ve sert tabakasıdır.

Gözlükler, ten teması ve çevresel faktörlerle etkilenimi sonucunda mikrobiyolojik ve kısmen de kimyasal maddelerle kirlenebilmektedir. Bu durumda hem göz, hem de ciltte enfeksiyon ve alerji gibi durumlarla karşılaşılabilmektedir.