HİJYEN VE SANİTASYON - Deneme Sınavı - 9

B. Ellerimizle birlikte vücudumuzu saran derimiz vücudumuzda yaklaşık 1.5 m2 alana sahiptir.

E. El yıkama ile miktarlarında azalma meydana gelmeyen ve bu florada en çok görülen mikroorganizmalar Micrococcus spp., Staphylococcus hominis, S. capitis, S. epidermidis’tir. H.Pilori midede bulunmaktadır.

E. Diş çürükleri dışındaki diğer şıklar fizyolojik ağız kokusuna girerler.

B. Ağız hijyeninin sağlanmasında hekim tavsiyesi alınması, en az 6 ayda bir doktor muayenesine gidilmesi gereklidir.

D. D şıkkında ki tüm cevaplar yanlıştır. Fırça dişlere 45 derece açı ile yerleştirilmelidir.

E.  Adolesan çağdaki bir kişi için uyku süresi 8.5-9.5 saat arasında olmalıdır.

“Sağlık hâlinin korunması, devam ettirilmesi ve hastalıkların engellenmesi amacıyla yapılan uygulamalar ve yardımcı koşulların hepsini birden kapsayan işlemlerin bütünüdür” şeklinde tanımı yapılan hijyenin, kişisel anlamda sağlanabilmesi için yapılabilecek her türlü faaliyette kişisel hijyenik tedbirlerin içindedir.

Vücut için yapılacak temizlik işlemleri;

1. Vücutta biriken atıkların ve salgıların uzaklaştırılmasına, 2. Kötü kokularının giderilmesine, 3. Vücut deri yüzeyinde bulunan patojen mikroorganizmaların vücuttan uzaklaştırılmasına, 4. Fizyolojik olarak dinlenen ve rahatlayan bireyin, psikolojik olarak da kendisini iyi hissetmesine, 5. Fiziksel görünümde iyileşme sağlayarak, özgüvenin sağlanmasına, 6. Burun, göz, kulak, deri gibi ilk olarak dikkat çeken organlarda sağlıklı hâl ve temizliğin sağlanmasına ve toplumsal saygınlığa yardımcı olur.

Epidermis Tabakası: Bu tabaka da dört alt tabakadan oluşmaktadır. En dıştan içe doğru; stratum korneum (keratinize tabaka), stratum granulozum (granüler tabaka), stratum spinozum (malpighi tabakası), stratum germinativum (bazal tabaka) tabakalarından meydana gelmiştir.

Derinin üç tabakası vardır. En dışta epidermis, ortada dermis en altta da subkutis (hipodermis) tabakası vardır. Derinin bu tabakaları yapısal olarak birbirlerinden farklılık gösterirler. Ayrıca bulundukları vücut bölümlerine göre de kalınlıkları değişiklik gösterir. Epidermis Tabakası: Bu tabaka da dört alt tabakadan oluşmaktadır. En dıştan içe doğru; stratum korneum (keratinize tabaka), stratum granulozum (granüler tabaka), stratum spinozum (malpighi tabakası), stratum germinativum (bazal tabaka) tabakalarından meydana gelmiştir.

Dermis Tabakası: Derinin, epidermis tabakasından sonra gelen bağ dokusundan oluşan elastik yapıdaki tabakasıdır. Kan damarları, sinir uçları ve lenf damarları ile kaplı olduğu için canlı tabakadır. Yapısını bir protein olan kollajen oluşturur. Deriye dokunma duyusu yeteneğini kazandıran tabakadır. Subkutis Tabakası: Dermisin altında bulunan bu tabaka yağ dokusundan ibarettir. Derinin travmaları engelleyici özelliği bu tabakadan sağlanmaktadır. Ayrıca bu tabakada depolanan yağ doku, gerek görüldüğü takdirde enerji sağlama işleminde kullanılır. Karın bölgesi ve kalçalarda en kalın olan tabakadır.

Melanin salgılayan melanositler ve bağışıklıkla ilgili görevleri olan hücreler de epidermis tabakasında bulunur.

Subkutis Tabakası: Dermisin altında bulunan bu tabaka yağ dokusundan ibarettir. Derinin travmaları engelleyici özelliği bu tabakadan sağlanmaktadır. Ayrıca bu tabakada depolanan yağ doku, gerek görüldüğü takdirde enerji sağlama işleminde kullanılır. Karın bölgesi ve kalçalarda en kalın olan tabakadır.

Nasır oluşumu: Dar ve sert tabanlı, kalitesiz ayakkabıların tercih edilmesi nedeniyle sürtünmenin artması nasıra sebep olabilir. Doktor tavsiyesi ile alınan nasır bantları kullanılmalıdır.

PATOLOJİK AĞIZ KOKUSU; Ağız içinden kaynaklanan; diş çürükleri, diş ve diş eti hastalıkları, ağız mukozasındaki yaralar ve ülserler, yemek artıkları, dişlerin yanlış tedavisi ve tükürük salgısındaki azalmaya bağlı olarak gelişebilir. Ağız dışı nedenlerden kaynaklanan; özellikle burun (septum deviasyonu) ve sinuslarla ilgili sorunlarda, üst solunum yolu ve alt solunum yolu hastalıklarında ağız kokusu oluşabilir. Patolojik ağız kokusu kişisel ağız temizliği işlemleri ile belki tamamen giderilemez ama azaltılabilir. Özellikle kulak, burun ve boğaza ilişkin enfeksiyonlardan kaynaklanan kokunun giderilmesi için esas nedenin belirlenmesi gereklidir. Bunun için hekime başvurulması, nedenin belirlenmesi ve tedavinin yapılması gereklidir. Sorunun süreğen hâle gelmemesi ve daha ileri aşamalarda kronik diğer bazı hastalıklara sebep olmaması için erken dönemde tedavi edilmesi gereklidir.

FİZYOLOJİK AĞIZ KOKUSU; hastalık durumu ile alakalı değildir. Ağız hijyeninin sağlanması ile ilgili yapılan işlemlerle kolaylıkla giderilebilir. Sabah kalkınca hissedilen ağız kokusu (uyku esnasında tükürük salgısının azalmasına ve bazı artıkların ağızda toplanmasına bağlı olarak), özel kokulu gıdaların (sarımsak, soğan gibi) yenmesi ve sindirimi sonrasında, sigara ve alkolün ağızda kuruluğa sebep olmasına bağlı olarak gelişen ağız kokusu fizyolojik olarak sınıflandırılır. Ayrıca tükürük salgısının dilin kök kısmına yeterince ulaşamamasına ve yıkayıcı etkisini gösterememesine bağlı olarak bu bölgede gelişen bakteriyel üreme neticesinde de fizyolojik ağız kokusu gelişir. Ağız temizliğinin yeterince ve usulüne uygun olarak yapılmasıyla fizyolojik ağız kokusu engellenir.

Saç, derinin içinde kalan saç kökü ve derinin dışında kalan saç gövdesi olmak üzere iki kısma ayrılır. Saç teli kafa derisinin içinde bulunan folikül adı verilen yapının içinde oluşur. Saç kökünün en alt kısmı dermal papilla olarak bilinir. Bu bölüm kan damarlarını içerir. Kan damarlarının saçların büyümesi ve beslenmesinde görevleri vardır. Dermal papilla içinde matriks adı verilen bölge saç üretiminin yapıldığı kısımdır.

Saç gövdesi ise üç tabakadan oluşmaktadır. En iç kısımda medulla (saç iliği), saça esneklik, renk ve sağlamlık veren keratin liflerinden oluşan korteks ve en dışta da kutiküla tabakası vardır. Bu son tabaka renksiz, ince ve ölü tabakadır. Bu tabaka korteks tabakasını korur.

Çözünebilirliğine Göre Kirler:

3.1. Su veya sulandırılmış diğer temizlik maddeleri ile temizlenen kirler: Kan, dışkı, idrar gibi.

3.2. Çözücü veya çözücü madde içeren ürünlerle temizlenen kirler: Bitkisel ve hay­vansal yağlar, cila, boya, ciklet, katran ve çeşitli yapıştırıcılar.

3.3. Su veya çözücülerle temizlenemeyen kirler: Bu gruptaki kirler bulundukları yüzeyin yapısını değiştirirler. Demir ve demir alaşımlı metallerin paslanması, diğer metallerin oksitlenmesi gibi durumlarda su veya çözücüler bu kirleri gideremezler. Bunun için ovma, zımparalama gibi mekanik yöntemlerin uy­gulanması gereklidir. Doğru yanıt C’dir.

Ajanlara Göre Kirler: Kirlerin yapısal özelliklerine göre yapılan sınıflandırmadır. Bu sınıflandırma gıdaların kirlenmesine risk oluşturan durumlarının belirlenme­sinde ve güvenilirliklerinin tanımlanmasında çok kullanılmaktadır. 3 farklı grupta incelenir.

4.1. Fiziksel Kirler: Cam malzeme, metal parçaları.

4.2. Kimyasal Kirler: İlaçlar, kimyasal içerikli solüsyonlar, tarım ilaçları, fazla mik­tarda gıda katkı maddeleri, gıda maddelerinin bulundukları kaplardan çözün­me ile geçen metal kalıntıları.

4.3. Mikroorganizmalar: Virüs, bakteri, parazit ve mantarlar. Doğru yanıt D’dir.

Yüzeylere Yapışmasına Göre Kirler:

2.1. Serbest Kirler: Bulundukları ortama ve yüzeye yapışmayan kolaylıkla giderile­bilen kirlerdir.

2.2. Bağlı Kirler: Bulundukları yerden kolaylıkla giderilemeyen veya hiç giderile­meyen kirlerdir. Yağlı boya, cila, yapıştırıcı madde, yağlar ve diğer lekeler. Doğru yanıt E’dir.

Kaynaklarına Göre Kirler: Oluştukları kaynaklarına göre kirler organik kirler ve inorganik kirler olarak ikiye ayrılırlar.

1.1. Organik Kirler: Canlı vücudunda üretilebilen maddelerin oluşturduğu kirler­dir. Canlı organizma tarafından üretilen (protein, karbonhidrat, yağlar) kan, idrar, dışkı gibi atık ve tehlikeli olabilecek kirler ile şeker, nişasta, hayvansal ve bitkisel yağlar gibi karışık kirler organik kirlere örnek verilebilir.

1.2. İnorganik Kirler: Canlı organizma tarafından üretilmeyen, endüstriyel üretim esnasında oluşan, atmosfere de yayılabilen ve kirlilik oluşturan her türlü mad­de, toz ve partikül inorganik kirdir. İnorganik kirlere metal ve ağır metaller, fabrika artıkları, kireç, tuz kalıntıları, pas ve yakıt artıkları örnek verilebilir. Doğru yanıt C’dir.

Mikrobiyolojik temizlikte patojen mikroorganizmaların tamamının, saprofit mikroorga­nizmaların ise bir kısmının temizlenmesi amaçlanır. Fiziksel ve kimyasal temizlik işlemi ile toplam mikroorganizma sayısında önemli bir azalma olur. Fakat geriye kalan etkenler kısa sürede çoğalıp tehlike oluşturabilir. Bu nedenle mikroorganizmalara yönelik temiz­lik malzemelerinin kullanılması gerekir. Genel yüzeylerde mikrobiyolojik temizlik için kullanılabilecek en iyi temizlik ürünü ve dezenfektanı sodyum hipoklorit yani çamaşır suyudur. Mikrobiyolojik temizlik işlemi direk yapılabilmektedir. Fakat fiziksel temizlik işlemi ile gözle görünür kirlerin temizlenmesi sonrasında yapılması, antibakteriyel etkinin daha etkili olmasını sağlar. Doğru yanıt A’dır.