HİJYEN VE SANİTASYON - Deneme Sınavı - 17

Mikroorganizmalara Etki Düzeylerine Göre Dezenfektanlar
. Düşük düzey dezenfektanlar: Spor, endospor ve mikobakterilere etkisiz olan, bazı bakteri, mantar ve virüsleri 10 dakika gibi süre içinde inaktive eden dezenfektanlardır. Etil alkol (%50’lik), kuaterner amonyum bileşikleri (%0.1-0.2), sodyum hipoklorit (100 ppm serbest klor) düşük düzey dezenfektanlardandır.
. Orta düzey dezenfektanlar: Bakterilerin sporlarına ve endosporlarına etki etmeyen fakat mikobakteriler dâhil diğer mikroorganizmaları 10 dakikadan daha kısa bir sürede öldüren dezenfektanlardır. Etil alkol (%70’lik), fenol bileşikleri (%0.4-5), iyodoforlar (30-50 ppm serbest iyotlu) orta düzey dezenfektanlardandır.
. Yüksek düzey dezenfektanlar: Sporisit etkisi olan dezenfektanlardır. Sadece bakterilerin endosporlarına etki edemezler. Bu tür dezenfektanlar mikroorganizmaları 20 dakika gibi bir süre içinde tamamen yok ederler. Hidrojen peroksit (%7.5), gluteraldehit (%2), hidrojen peroksit (%7.5) ve paratik asit (%0.23) kombinasyonları, sodyum hipoklorit (1000 ppm serbest klor) yüksek düzeyde dezenfeksiyon sağlayan dezenfektanlardandır.

• Alkol: Etanol, propanol ve isopropanolun %60-90’lık sulu çözeltileri ele 3-5 ml kadar alınır, en az 20 saniye elin her yerini ıslatacak şekilde eller ovuşturulur. Kirli
ellere direk uygulanmamalıdır. Sabunla kaba kirler uzaklaştırıldıktan ve eller kurulandıktan sonra alkolle yıkanmalıdır.
• Klorheksidin glukonat: Alkol veya su ile karıştırılmış hazır dilisyonları mevcuttur.
• Hekzaklorofen: Etkinliği yavaştır. %3’lük dilisyonları mevcuttur. Elde 2-3 dakika
tutulması ve en az 2 kere uygulanması tavsiye edilir. Toksik etkileri olduğu için çok
sık kullanılmaz.
• İyodoforlar: %8-10 oranında povidon iyot içerirler. Deride irritan etkiye sebep
olduğu için özellikle duyarlı kişilerde deri antiseptiği olarak kullanıldığında deri
üzerinden silinerek uzaklaştırılmalıdır.
• Paraklorometaksilenol: %1-3 oranlarında hazırlanmış solüsyonları kullanılmaktadır.
• Triklosan: Sabunların içinde de %2 oranında bulunabilen bu etken maddenin el
antiseptiği olarak %0.3-2’lik solüsyonları kullanılmaktadır.
• Kuaterner amonyum bileşikleri: Allerjik etkileri, çevreye zararları ve gram negatif
mikroorganizmalara etkilerinin zayıf olması nedeniyle çok tercih edilmemektedir.

Diş plağının engellenmesi amacıyla dişin fırçalanması, diş iplerinin kullanılması gereklidir. Dişlerin fırçalanmasında da seçilecek diş macunun dişlerde diş plağı oluşumunu engelleyen özellikte olması gereklidir. Bu amaçla klorheksidin, sodyum lauril sülfat, setilpiridinyum klorür içeren diş macunları tercih edilebilir. Dişlerde tartar oluşumunu engellemek amacıyla kalsiyumla bağlanabilen mineralleri içeren diş macunlarının tercih edilmesi gereklidir. Diş lekelerinin giderilmesi ve beyazlatılması için diş macunlarına oksitleyici ürünlerden sodyum perborat, hidrojen peroksit gibi maddeler ilave edilmektedir

Yüzeylere yapışmasına göre kirler; serbest kirler ve bağlı kirler olarak ikiye ayrılırlar. Serbest kirler arasında kaba kirler; kâğıt parçası, çöpler, sigara izmaritleri gibi kirlerdir. Dolayısıyla doğru yanıt E seçeneğidir.

Cam malzeme ve metal parçaları, ajanlara göre kirler grubuna girer.

Ortamda kokuya neden olan görünen ve görünmeyen kirlerin giderilmesi işlemine Osmolojik Temizlik adı verilir.

Yüksek basınçlı su ile araçları yıkayan bir işletme, bu temizlik şeklinden dolayı, ulaşılamayan bölgelerde kirlerin kalması dezavantajı ile karşı karşıyadır.

Üretim sektöründe ulaşılması zor olan bölgelerin ve duvarların temizliğinde, köpükle temizlik yöntemi kullanılır. Köpükle Temizlik; deterjan formülasyonundaki temizlik maddeleri ile oluşturulan köpüğün, temizlenmesi
istenen yüzeye belli bir süre teması sağlanarak kire etki etmesi ve çıkarılması işlemidir.

Gözlüklerin çerçeve ve camlarının, mekanik ve elektronik parçaların, kuyumculukta değerli takı ve mücevherlerin, ameliyat malzeme­lerinin temizliğinde;Titreşimle (Ultrasonik) Temizlik şekli kullanılır.

Mikroorganizmaları 20 dakika gibi bir sürede öldüren deterjan; klorlu bileşiklerdir.

Hastalık etkeni mantarları etkileyen kimyasal maddelere Fungisit adı verilir.

Ağır metaller ve oksitleyici dezenfektanlar, etki mekanizmalarına göre "hücre çekirdeğine etki eden dezenfektan" grubuna girerler?

Alerjik etkileri, çevreye zararları ve gram negatif mikroorganizmalara etkilerinin zayıf olması nedeniyle çok tercih edilmeyen el yıkama antiseptiği olarak kullanılan etken madde; kuaterner amonyum bileşikleridir.

Kişi Başına Düşen Su varlığına göre Su Zenginliği Düzeyi Sınıflaması ve Bazı Ülkeler:

Su Zenginliği Düzeyi

Kişi Başına Düşen Su

Miktarı

Ülkeler / Kişi Başına Düşen Su

Miktarı

Su Zengini

10.000 m³’ten fazla

Fransız Guyanası – 812 bin m³

İzlanda - 609 bin m³

Guyana – 317 bin m³

Yeterli Suyu Olan

3.000-10.000 m³

Portekiz, Hollanda, Avusturya, İrlanda, Estonya, Finlandiya

Su Sıkıntısı Olan

1.000-3.000 m³

Türkiye, İtalya, İspanya, Almanya

Su Fakiri

1.000 m³’ten az

Birleşik Arap Emirlikleri – 580 m³

Gazze – 520 m³

Kuveyt – 100 m³

Doğru cevap E’dir.

Sağlık açısından içme suyu, sadece hidrojen ve oksijen atomlarından oluşan bir molekülün (H2O) vücuda alınması değildir. içme suyu ile birlikte vücuda iyot, flor, kalsiyum gibi maddeler de alınır.

Primer kullanım: Suyun içme suyu olarak, kişisel temizlik, yiyecek ve içeceklerin hazırlanması ve yıkanmasında kullanılması,

Makroskobik Su Kirliliği: Suyun gözle görülecek şekilde çerisinde taş, toprak, dal, odun parçası, plastik parçaları vb. katı cisim gibi maddelerin görülmesi ve bulanık olmasıdır.

Filyasyon: Hastalığın kaynağını bulabilmek amacıyla yapılan geriye dönük yapılan araştırmalar ve çalışmalar bütünüdür. Hastalıkların sınıflandırılması sudaki kirleticinin kaynağını araştırmak için yapılan filyasyon çalışmalarına yol gösterici olmaktadır. Suyla bulaşan hastalıkların oluşturduğu salgınların en sık görülen nedenleri bilinmeli ve tedbirler buna göre alınmalıdır.

Sukıt Hastalıklar (Water-Scarce): Gereksinimden daha az su sağlanması veya su yokluğundan kaynaklanan hastalıklardır. Skabies, trahom, basilli dizanteri gibi hastalıklardır. Suyu çok kıt olan yörelerde kişisel hijyenin sürdürülmesi güçleşir. Vücudun, yiyecek maddelerinin ve giysilerin yıkanmayışı nedeniyle hastalık yayılma olasılığı artar.

Korunma: Yeterli, kesintisiz ve sağlıklı suyun sağlanmasıdır.

Sudaki Bazı Kimyasal Maddelerin Kaynakları ve Olası Sağlık-Çevre Etkileri:

Kirletici

Kaynak

Olası sağlık-çevresel etkileri

Alüminyum

Madencilik sahalarında “asit kaya drenajı” denilen olay sonrasında açığa çıkabilir, yer altı sularını kirletebilir.

İçme ve kullanma suyu renkli ve bulanıktır. Arıtım işleminden sonra bile bu kontaminasyon devam edebilir.

Doğru cevap A’dır.