HİJYEN VE SANİTASYON - Deneme Sınavı - 1

Su Zengini: Fransız Guyanası, İzlanda, Guyana; Yeterli Suyu Olan: Portekiz, Hollanda, Avusturya, İrlanda, Estonya, Finlandiya; Su Sıkıntısı Olan: Türkiye, İtalya, İspanya, Almanya; Su Fakiri: Birleşik Arap Emirlikleri, Gazze, Kuveyt.

Su kirliliği ile ilgili olarak başlıca sorunlar şunlardır: 1. Su kaynaklarının ve havzalarının korunmasında sorunlar yaşanması 2. Su havzalarının yapılaşmaya ve kentleşmeye açılması 3. Yüzey ve yeraltı sularının tarımsal faaliyetlerden, sanayi ve kanalizasyon atıklarından, çöplüklerden vb. nedenlerden kirlenmesi, 4. İklim değişikliğine ve küresel ısınmaya bağlı kuraklık (kirleticilerin yoğunlaşmasına neden olur) veya aşırı yağışların (havadaki kirleticilerin yerüstüne getirilmesi, toprakta ve sudaki kirleticilerin doğada taşınması vb.) görülmesi, 5. İnsani faaliyetler nedeniyle aşırı su kullanılmasına bağlı olarak yeraltı sularının seviyelerinin düşmesi, 6. Yeraltı sularının değişik katmanlardan ve jeolojik yapılardan geçerken bazı kimyasal maddeleri çözerek bünyesine alması

Su kullanımı üç kategoride incelenebilir: • Primer kullanım: Suyun içme suyu olarak, kişisel temizlik, yiyecek ve içeceklerin hazırlanması ve yıkanmasında kullanılması, • Sekonder kullanım: Suyun ev, işyerleri, toplu yaşam yerlerinde atıkların uzaklaştırılması, sanayide su gerektiren işlemlerin gerçekleştirilmesi (proses = işlem suyu) ve atıklarının uzaklaştırılması, yangınların söndürülmesinde kullanılması, • Tersiyer kullanım: Doğal suların balıkçılık, denizcilik ve enerji için kullanılması, ayrıca yüzme ve eğlence, tarımsal sulama ve hayvancılıkta kullanılması

Şistosomiyazis: Helmint parazitlerden, trematoda sınıfında bulunan Schistosoma spp. türlerinin neden olduğu paraziter hastalık

Koyu ve hacimli bir dışkı ile karakterize ishal, genellikle ince bağırsağın etkilenmesine bağlıdır. Bu tür ishale “enterit” de denir. Bu tabloya kusma eklenirse “gastroenterit” denir. Kalın bağırsak tipi ishalde ise daha sık, daha yumuşak ve sulu kıvamda dışkılama söz konusudur. Ayrıca dışkılandıktan sonra, geçen rahatlamayla sonuçlanan kramp tarzında karın ağrısı vardır. Bu tabloya da “kolit” denir. Dışkıda kan görülmesine “melena”, taze kırmızı kan görülmesine ise “hematokezia” denir.

Su kirliliğine karşı alınabilecek önlemleri şu şekilde gruplandırabiliriz: 1. Ulusal toprak ve su koruma projeleri ile sulama politikaları geliştirilmelidir. 2. yerel yönetimler başta olmak üzere birçok kamu, özel kurum ve kuruluşun çok ciddi rolü ve sorumluluğu bulunmaktadır. 3. Ülkemizde kullanılabilir tatlı su kaynaklarının büyük kısmı tarımda sulama amacıyla ve sanayi tesislerinde proses sırasında ve hatta soğutma, temizleme vb. gibi işlemlerde kullanılmaktadır. Oysa sanayi tesislerinde suyun kullanım alanları değerlendirildiğinde, kısıtlı kaynaklarımızın ve kapasitemizin olduğu da düşünülürse, sanayide birçok proseste içme-kullanma su kalitesinde sulara gereksinim olmadığı görülecektir. Bu nedenle sanayi tesislerinde, kısmen de tarım ve hayvancılıkta insani tüketime uygun nitelikte suların kullanılmaması kaynakların korunması açısından çok önemlidir. 4. Yeraltı su kaynakları korunmalıdır. 5. Kentleşmeler için bütünleşik şehir bölge planlamaları yapılmalı ve hayata geçirilmelidir. Kentlere su sağlayan, sağlayacak olan su havzaları korunmalı, belirlenen yerler ve civarlarında yerleşime, tarımsal ve endüstriyel faaliyetlere izin verilmemelidir. 6. Tarımda kullanılan suyun miktarı ile oranı da düşünülürse etkin ve verimli sulama teknikleri kullanılmalı ve yaygınlaştırılmalıdır. Bu amaçla tarımsal amaçlı kullanılan sularda kayıp ve kaçakların önlenmesi, toprağın verimsizleşmesine ve tuzlanmasına neden olan aşırı sulamalardan kaçınılması gerekmektedir. 7. Tarımda ve kent içi parklarda damla sulama yöntemi kullanılmalıdır. Ayrıca, sulama teknikleri konusunda çiçi eğitilmelidir. 8. Park ve bahçe sulamalarında şebeke suyu kullanılmamalı, arıtılmış atık sular kullanılmalıdır. 9. Tarımsal faaliyetler sırasında kullanılan gübreler ile pestisit adı verilen zararlı bitki, böcek, kemirgen ve mantarlarla mücadele programında kullanılan kimyasal zararlı maddelerin kullanımı belirli kurallara ve yaptırımlara bağlanmalıdır. Gübreler ve pestisitler, gelişigüzel satılmamalı ve kullanılmamalıdır. Tarımsal faaliyetin niteliğine ve toprağın yapısına uygun nitelikte gübreler bu işin profesyonelleri tarafından satılmalı ve uygulanmalıdır. Aynı şekilde pestisitler de tarımsal zararlının niteliğine uygun olarak işin profesyonellerince reçetelendirilmeli, satılmalı ve bu konuda eğitimli ve nitelikli kişilerce uygulanmalıdır. 10. Sanayide su kullanımını azaltacak AR-GE çalışmaları yapılmalı ve uygulanmalıdır. 11. İçme-kullanma suyu arıtma tesisleri kentsel yerleşim alanları için bir gerekliliktir. Bu nedenle yerel yönetimler içme-kullanma arıtma tesisleri kurmalı ve etkin bir şekilde çalışması sağlanmalıdır. 12. Göl, gölet ve denizlere katı ve sıvı atık atılması önlenmelidir. 13. Evsel ve sanayi kaynaklı atık su arıtımı da önemsenmelidir. Atık suyu arıtma, çevre ve insan sağlığının korunması için bir zorunluluktur. Ancak bu konuda yeterli duyarlılık yoktur. Bu durumdan özellikle tatlı su kaynakları olumsuz etkilenebildiği gibi; özellikle alıcı ortamlar (toprak, deniz, göl, akarsu vb.) ciddi kirlilik yüküyle karşı karşıya kalabilmektedirler. Bu nedenle sanayi tesislerinde deşarj (sıvı atık boşaltma) izni alma zorunluluğu, etkili izleme ve kontrol önlemleri alınmalıdır. Bu amaçlı oluşturulan standartlarda, mevzuatta ve yaptırımlarda çevre ve su ön plana alınmalı, amaç çevrenin, suyun ve su kaynaklarının korunması olmalıdır. 14. Kentlerde şebeke sistemlerinin sağlamlığı sağlanmalı ve kontrol edilmelidir. Hasarlanmalar, kayıp, kaçaklar ve geri emilimler önlenmelidir. 15. Şebekelerde su kesintilerinden kaçınılmalı veya yapılmamalıdır. Bu nedenle kentleşmeden nüfus artışına, şebeke sisteminin sağlamlığından, bakım ve onarımına kadar birçok faktör önceden incelenmeli ve bunlara göre gerekli önlemler alınmalıdır. 16. Deprem, toprak kayması vb. olağan dışı durumların yaşandığı yerlerde kentsel yerleşime izin verilmemelidir. Bu tür yerlerdeki yerleşim yerlerinde şebeke sistemleri sağlam yapılmalı ve alternatif sistemler ve su kaynakları sağlamaya yönelik planlamalar yapılmalıdır. 17. Evlerde ve toplu yaşam alanlarında deterjan ürünlerin kullanımı konusunda toplum duyarlı olmalıdır. Mümkün olduğunca az deterjan kullanılmalı, fosfatsız veya fosfatı az ürünler tercih edilmelidir. Deterjanlı atık sular mutlaka arıtılmalıdır. 18. Katı atıklar da yeraltı ve yerüstü sularını kirletmeyecek veya etkilemeyecek şekilde toplanmalı ve bertaraf edilmelidir. 19. Her türlü suyun korunması ve tasarrufu konusunda toplumun ve yerel yönetim yetkilileri bilinçlendirilmeli ve eğitilmelidir.

Alüminyum Madencilik sahalarında “asit kaya drenajı” denilen olay sonrasında açığa çıkabilir, yer altı sularını kirletebilir.

Kurşun; Kan biyokimyasını etkiler, Özellikle bebek ve küçük çocuklarda fiziksel ve mental gelişimi geciktirir. Öğrenme güçlüğü, duyma sorunlarının sebebidir. Diğer ağır metallerin kan düzeyi takibi yapıl(a)masa bile kan kurşun düzeyi mutlaka (en az yıllık) takip edilmelidir.

Sert su; Alman : 19 – 30, Fransız :32.6 – 54.0 ve ingiliz :22.5 – 37.5