HELLEN VE ROMA TARİHİ

Valerianus Sasanilerle(eski Parth) savaşmak için Doğu’ya ilerlediğinde başlayan veba nedeniyle ordusu zayıflamış ve nihayetinde Urfa’da kuşatılıp esir düşmüştür. Esir alındıktan sonraki hayatına dair hiçbir şey bilinmeyen Valerianus’un bu durumu Romalılar için bir utanç kaynağı olmuştur.

İmparator ilan edildikten sonra önce Roma topraklarının bir kısmını işgal etmiş Alamannlara, ardından Gothlara karşı büyük zaferler kazanan, ve bu sebeple “Gothicus” lakabıyla anılan imparator II. Claudius’tu. Bu başarıların ardından vebaya yakalanarak hayatını kaybetmiştir.

Roma topraklarına kuzey ve doğudan gelen saldırılar, isyanlar ve aynı anda ortaya çıkan birden fazla imparatorun ve gasıpın egemenlik kavgaları sonucu mevcut sistemin daha fazla işlemeyeceğini söyleyip,  “principatus” denen ve imparatorun tüm yetkileri üstlenerek “birinci yurttaş” statüsüyle sahip olduğu önceki yönetim biçimini terk ederek, “dominatus” denen ve imparatorun mutlak hükümdarlığını tartışmasız kabul eden yönetim biçimine geçiş yapan imparator Diocletianus’tur.

“Principatus” tek kişili başkanlık yönetimi, “Dominatus” tek imparatorun mutlak hükmüne verilen adlardı. Üç imparatorun yönettiği bir dönem olmuş, adına “Triumvirlik”(Triumvirate) denilmişti. Diocletianus ile başlamış, iki “augustus”un yanlarına birer “caesar” seçmesi ve “augustus”ların vefatının ardından “caesar”ların “augustus”luk mertebesini yükselip yanlarına yeni “caesar”lar seçmesi esasına dayalı “Tetrarşi”(Tetrarkia) sistemi kurulmuştur.

Diocletianus döneminde fahiş fiyat artışlarının önüne geçmek amacıyla Narh kararnamesi çıkarılmıştı. Bu kararnameye göre mal ve hizmetler için en çok talep edilebilecek fiyatlar belirlenmişti. Ancak ne yazık ki bu kararname yayımlanmış olsa da başarılı olamamıştır.

Hristiyanlığa geçişi başlatan Constantinus, diğer augustus Licinius ile Hristiyanlara tam bir tolerans emri vermişti. Bunun için M.S. 313 başında Milano Emirnamesini yayımladılar. Doğru cevap “D” şıkkı. Öncesinde gerçekleşen Milvius Köprüsü Savaşı, imparatorun; bu kararname ise devletin dininin Hristiyanlık olmasına sebebiyet vermiştir.

Çocukluğu ve gençliği Hristiyanlığı öğrenerek geçirmiş Iulianus giderek Hristiyanlıktan uzaklaştı. Pergamon ve Ephesos’ta aldığı pagan yanlısı derslerin de etkisiyle Constantinus’un başlattığı Hristiyan egemenliğine karşı gelip eski pagan tanrılarına tapmaya başladı. Bu sebeple lakabı “apostata” (dönme) oldu.

1299’da Osmanlı İmparatorluğu kurulmuş. 1776 yılında Amerika bağımsızlık ilan etmiş, 1789’da Fransız ihtilali yapılmıştı. 1881 yılı ise Mustafa Kemal’in doğum yılıdır. Bu tarihler dışında kalan 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u ele geçirip Doğu Roma İmparatorluğu’na (Bizans) son vermiştir.

Doğru cevap C'dir. Aynı savaşta oğlu Herennius Etrucus da aynı akıbete uğrayarak öldürülmüştür.

Valerianus ve oğlu Gallienus döneminde büyük tehlike haline gelmeye başlayan Sasaniler üzerine yürüyen Valerianus, veba salgınının da etkisiyle ordusu iyice zayıflamış ve bugünki Urfa yakınlarındaki Edessaya çekilmiştir. Ancak şehir kuşatıldıktan sonra esir alınmış ve bir daha haber alınamamıştır. Bunun üzerine oğlu Gallienus tahta geçmiştir. Doğru cevap A'dır.

Diocletianus ve Maximianus augustus olarak görev yaparken, kendilerine de birer caesar seçtiler. Bunun amacı, bir augustus öldüğünde imparatorluğu başsız bırakmamaktı. Bu şekilde, bu kadar büyük bir imparatorluğu daha etkin bir şekilde yönetmek amaçlanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Eyalet sisteminde ve sınır karakollarında yaptığı reformlar ve düzenlemeler sonucu bu kararları maddi olarak desteklemek için yeni bir vergi sistemi de oluşturmuştur. Vergi düzenlemesinin ardından enflasyonu kontrol altında tutmayı amaçlayarak Narh Kararnamesini yayınlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Iulianus, çocukluk döneminde hristiyan çevrede büyüyüp eğitim almasına rağmen, ilerleyen yaşlarında pagan tanrılara geri dönmüş, imparator olduktan sonra da bunu hiç saklamayarak imparatorluğu yeniden eski paganizm etkisi altına sokmaya çalışmıştır. DDoğru cevap D'dir.

O dönemlerde paganizm büyük ölçüde yerini hristiyanlığa bırakmış, hatta II. Theodosius bugünki İstanbul'da "Hristiyan Yüksek Okulu" adıyla bir okul inşa ettirmiştir. E şıkkındaki ifade, başka bir imparatora ait olduğundan doğru cevap E'dir.

İki augustus; Constantinus ve Licinius döneminde yayımlanmıştır. Hristiyanlığın Roma imparatorluğu içerisinde yükselmesini hızlandıran bir adım olmuştur. Doğru cavap D'dir.

II. Claudius, önce Almanlara daha sonra da Gothlara karşı büyük zaferler kazanmıştır. Ancak bu zaferlere rağmen vebaya yakalanarak yaşımını yitirmiştir.

Carausius, Diocletianus ve Maximianus ortak yönetimindeki imparatorluk dönemindeki en önemli isyanları yapanlardan birisidir. Doğru cevap C'dir.

Maximinus, aynı zamanda Daclara ve Sarmatlara karşı başarılı seferlerinden dolayı da, "Dacicus" ve "Sarmaticus" ünvanlarını da almıştır. Doğru cevap A'dır.

Maximinus Trakya doğumludur. Doğru cevap D'dir.

III. Gordianus imparator ilân edildiğinde henüz 13 yaşında bir çocuk olduğundan
devlet idaresi Timesitheus’un elindeydi. Doğru cevap A'dır.