HELLEN VE ROMA TARİHİ

Üçüncü Mithradates Savaşı (M.Ö. 74-62): Bithynia Kralı IV. Nikomedes M.Ö. 74’te öldüğünde, vasiyeti gereği, ülkesi Roma topraklar›na ilhak edildi; Bithynia, Roma eyaleti oldu. Mithradates de hemen harekete geçerek Bithynia’yı işgal etti. Roma biri denizde, diğeri karada olmak üzere iki ordu hazırladı; donanmanın komutanlığını M. Aurelius Cotta, ordunun komutanlığını da L. Licinius Lucullus üstlendi. Doğru cevap A seçeneğidir.

Roma, korsanlar sorununu mutlaka çözümlemek istiyordu. Bu nedenle, M.Ö. 67’de çıkarılan lex Gabinia adını taşıyan bir kanun ile Pompeius’a üç yıl için denizlerde ve denizden 80 km. kadar içerilere kadar Ege ve Akdeniz kıyılarında kayıtsız şartsız hükmetme yetkisi (imperium proconsulare maius) verildi. Doğru cevap B seçeneğidir.

İtalya yarımadası ile Sicilya adasını ayıran coğrafi sınır Mesina Boğazı’dır.

Roma’nın ve çevresineki toprakların göçmen topluluklarca iskânı MÖ 10. Yüzyılda başlamıştır.

Etrüsklerin Anadolu ve Mezopotamya’yla benzerlik gösteren inançları ve kehanette bulunma tarzları Doğu kökenli olduklarına kanıt olarak gösterilmiştir.

Efsaneye göre Roma kentini kurduğu kabul edilen Romulus’un ataları Troia’dan gelmiştir.

Roma Krallık Dönemi’nde ayrıcalıklı ve seçkin sınıfa “patricii”, onlara göre hukuki olarak daha az hakka sahip olan yurttaşlara da “pleb” deniyordu.

Roma Cumhuriyet yönetiminde kral yerine görev yapan ve eşit yetkilere sahip olan “consul” isimli 2 devlet memuru vardı.

On iki levha kanunlarını yapan ve 10 patricii’den oluşan meclise “Decemvir” adı verilmişti.

M.Ö. 218’de büyük bir ordu ve fillerle İspanya’dan gelip İtalya’ya giren ve büyük bir savaş başlatan Kartacalı komutan Hannibal’dir.

Gracchus kardeşlerin reformları esas olarak köylülerin hakları ve toprak dağılımıyla ilgiliydi.

Sulla, anayasayı aristokratların lehine düzenlemiş, Senatus’u güçlendirmiş ve Censorluğu kaldırmıştır. Ancak Halk tribunuslarını güçlendirmek değil tersine gücünü kırmıştır. Dolayısıyla III. seçenek hariç diğerleri doğrudur.

“Hellen ve Roma Tarihi” Kitabının “Roma: Kuruluşu, Krallık ve Cumhuriyet Dönemleri” başlıklı 5. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir.

Demir Çağı’nın başladığı M.Ö. 1. binyılın başlarında (bir görüşe göre de 2. bin­yılın sonlarında) yeni göçlerin görüldüğü yeni bir evre başladı. Tiber Nehri’nden güneyde Campania’ya kadar uzanan Latium bölgesine yerleşen bu insanlar Latince’nin ilkel bir şivesini konuşuyorlardı; tunç işçiliğinde ileri düzeydeydiler. Ölülerini yakan bu topluluğun hemen güneyinde yaşayan bir başka topluluk ise ölülerini gömüyordu. Demir Çağı’nın bu Latin topluluklarında göçebeliğin yerini giderek tarıma dayalı yerleşik yaşam biçimi alıyordu. Yerleşik yaşama müsait olan bölge, başka göçmenleri de çekti. Tiber Nehri’nin Roma’ya yakın olan kesiminde yer alan tepeler iskân edilmeye başlandı. Roma, Latium ile Etruria’nın birleştiği stratejik bir mevkide yer alıyordu. Yaklaşık olarak M.Ö. 10. yüzyılda, bu grup­lar savunmaya uygun Palatinus Tepesi ile Forum Vadisi’ne yerleştiler; daha sonra Quirinalis, Esquilinus ve Capitolium tepeleri de iskâna sahne oldu.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

“Hellen ve Roma Tarihi” Kitabının “Roma: Kuruluşu, Krallık ve Cumhuriyet Dönemleri” başlıklı 5. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir.

Latinler bölgeye en son gelenler olmadılar. Bir süre sonra, olasılıkla M.Ö. 8. yüzyıl başlarında, yeni göçmenler de Latium bölgesinin hemen kuzeyine (Etruria) gelip yerleştiler. Yerlileri kâh baskı uygulayarak kâh barışçıl yollarla ikna ederek bura­daki tepelerde kent-devletleri kurdular. O sıralar Etrüskçenin ilkel bir şivesini ko­nuşan bu insanlar, Etrüskler’di. Etrüskler, kendilerinin ya da en azından yönetici sınıfın Doğu kökenli olduğuna inanıyordu. Nitekim, dinsel inanışları ve kehanette bulunma tarzları da (disciplina Etrusca) onların Doğuyla veya Küçük Asya ile olan ilişkisini gösterir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

“Hellen ve Roma Tarihi” Kitabının “Roma: Kuruluşu, Krallık ve Cumhuriyet Dönemleri” başlıklı 5. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir.

M.Ö. 7. yüzyıl sonlarına doğru, Roma’nın da aralarında olduğu birçok Latin yerleşimi, Etrüsk kent-devletlerine tâbi oldu. Bir Etrüsk kral sülalesi olan Tarqu­iniuslar Roma’da denetimi ele geçirdi ve Roma’nın köyden kente dönüşümü hız­landı. Etrüsk kökenli ilk kral Tarquinius Priscus (M.Ö. yak. 616-579) idi. Daha sonra sırasıyla Servius Tullius (M.Ö. yak. 578-535) ve Tarquinius Superbus (M.Ö. yak. 535-510) Roma tahtına geçti.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

“Hellen ve Roma Tarihi” Kitabının “Roma: Kuruluşu, Krallık ve Cumhuriyet Dönemleri” başlıklı 5. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir.

M.Ö. 7. yüzyıl sonlarına doğru, Roma’nın da aralarında olduğu birçok Latin yerleşimi, Etrüsk kent-devletlerine tâbi oldu. Bir Etrüsk kral sülalesi olan Tarqu­iniuslar Roma’da denetimi ele geçirdi ve Roma’nın köyden kente dönüşümü hız­landı. Etrüsk kökenli ilk kral Tarquinius Priscus (M.Ö. yak. 616-579) idi. Daha sonra sırasıyla Servius Tullius (M.Ö. yak. 578-535) ve Tarquinius Superbus (M.Ö. yak. 535-510) Roma tahtına geçti. Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

“Hellen ve Roma Tarihi” Kitabının “Roma: Kuruluşu, Krallık ve Cumhuriyet Dönemleri” başlıklı 5. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir.

Geleneksel inanca göre, Roma M.Ö. 753’te kurulmuştu. Ancak bu tarih tamamıy­la mitolojik bir tarihtir. M.Ö. 1. yüzyılda yaşamış Romalı yazarlardan Varro, yıllık seçilen consul (konsül) listelerini temel alarak Roma’nın kuruluş tarihini M.Ö. 753 olarak önerdi ve o zamandan itibaren bu tarih Roma’nın geleneksel kuruluş tarihi olarak kabul edildi.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

“Hellen ve Roma Tarihi” Kitabının “Roma: Kuruluşu, Krallık ve Cumhuriyet Dönemleri” başlıklı 5. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir.

İç içe geçmiş efsanelere göre, Troia’nın yakılıp yıkılması sırasında Troialı prens Aineias (Lat. Aeneas), oğlu Askanios ve babası Ankhises’i yanına alarak Troia’dan kaçmış ve Orta İtalya’daki Latium’a gidip yerleşmiştir. Bu arada Aineias’ın oğlu As­kanios, burada, yani Latium’da, Alba Longa kentini kurmuştur. Efsaneye göre uzun yıllar Askanios’un soyundan gelenler Alba Longa’da hüküm sürmüşlerdi. Günler­den bir gün, burada hüküm süren krallardan Numitor, kardeşi Amulius tarafın­dan tahttan indirildi. Amulius tahta geçer geçmez, ileride sorun yaratmaması için, Numitor’un çocuklarını öldürttü, kızı Rhea Silvia’yı da Vesta Tapınağı’na rahibe yap­tı. Böylece Rhea, evlenemeyecek ve çocuk sahibi olamayacaktı; bir anlamda müs­takbel vârislerin önü kesilmiş oluyordu. Bir Vesta rahibesinin hamile kalmasının cezası ölümdü. Ancak, nasıl olduysa oldu, Rhea Silvia’nın, Savaş Tanrısı Mars’tan ikiz oğulları oldu; adlarını Romulus ve Remus koydular. Amulius hemen harekete geçerek Rhea Silvia’yı Tiber Nehri’ne attı ve ikizleri de bir sepet içine koyarak Tiber Nehri’nin sularına bıraktı. Ancak bir süre sonra sepet bir incir ağacının dallarına takılıp kıyıya sürüklendi. İkizler, onları bulan dişi bir kurt tarafından emzirildiler, daha sonra da bir çoban tarafından büyütüldüler. Her ikisi delikanlılık çağına gelin­ce Amulius’u öldürüp, dedeleri Numitor’u tekrar Alba Longa tahtına çıkarttılar. Bu arada sepet içinde kıyıya sürüklendikleri yerde yeni bir kent kurmaya karar verdiler. Kehanet uyarınca kenti Palatinus Tepesi’nde kuracaklardı. Romulus bir çift beyaz sığırın (biri öküz, diğeri boğa) koşulduğu sabanla kentin sınırını çizmeye koyul­muştu ki kardeşi Remus sabanın izinin üzerinden atlayınca bir anlık öfkeye kapılan Romulus, onu öldürdü. Romulus yeni kurulan kenti nüfuslandırmak için haydutlar, kaçaklar ve suçlu erkekleri toplayarak kente getirdi; daha sonra da, komşu Sabinleri bir ziyafete katılmaya ikna etti ve bu ziyafet sırasında Romalılar Sabinlerin kadınla­rını zorla kaçırarak kendilerine eş yaptılar; böylece yeni kurulan kentte bir toplum yaratıldı. Geleneğe göre Roma, bir ara hem Roma hem de Sabin kralları tarafından yönetilmişti. Roma’nın kuruluş efsanesi, Romalı ozan Vergilius’un -Roma’nın ulusal destanı sayılan- Aeneis destanında anlatılır.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

“Hellen ve Roma Tarihi” Kitabının “Roma: Kuruluşu, Krallık ve Cumhuriyet Dönemleri” başlıklı 5. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir.

Roma Devleti’nin başında Rex olarak adlandırılan bir kral vardı. Senatus’un (Se­nato) teklifi ile Curia Meclisi tarafından seçilirdi. Emretme yetkisine (imperium) sahip olan kral, hem başkomutan, hem baş “rahip”, hem de baş hâkim olarak askeri, dini ve hukuki gücü elinde tutardı. Kralın danışma organı olarak görev yapan Sena­tus ise 300 üyeden oluşuyordu. Üyeler, kral tarafından pater familias’lar arasından seçilirdi. Senatus gerçek gücüne ve anlamına Cumhuriyet Dönemi’nde kavuşacak­tır. Senatus’un (Senato) dışında curia’ların oluşturduğu Comitia Curiata denen bir meclis vardı. Kralın seçimi, kanunların yapılması ve savaş kararı almak bu meclisin görevleri arasındaydı. Bu curia meclisi (Comitia Curiata) daha ziyade patricii (tek. patricius) denen hukuktan tam olarak yararlanan yurttaşların oluşturduğu bir mec­listi. Curia sistemi aynı zamanda Roma ordusunu oluşturmaktaydı. Her bir tribus 1000 piyade ve 100 süvari sağlamakla yükümlüydü; curia bazında düşünüldüğün­de ise, her bir curia 100 piyade ve 10 süvari sağlıyordu. Krallık döneminin sonuna doğru Comitia Curiata’nın yerini yine benzer bir organizasyon olan Comitia Cen­turiata (Yüzler Meclisi) aldı. Bu kez bu meclise sadece “tam hukuklu” patricii (veya patricius’lar) yurttaşlar değil, onlara göre daha az haklara sahip “sınırlı hukuklu” yurttaşlar da (plebler) girebiliyordu; böylece tüm Roma yurttaşları, ister zengin ister fakir olsun tek meclis çatısı altında toplanmış oluyordu.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

“Hellen ve Roma Tarihi” Kitabının “Roma: Kuruluşu, Krallık ve Cumhuriyet Dönemleri” başlıklı 5. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir.

Bugün Tunus sınırları içinde kalan Kartaca, eski bir Fenike kolonisi olup M.Ö. 6. yüzyıl sonlarından beri Roma ile iyi ilişkiler içinde olan oligarşik yapıda bir kent-devletiydi. Romalılar, Kartacalıları Punlar olarak adlandırıyorlardı (Türkçe litera­türde bazen Pön olarak da geçmektedir). Kartacalıların zamanla büyüyüp güçlene­rek, özellikle ticaret alanında Akdeniz’de etkisini hissettirmeye başlaması Roma’nın da dikkatinden kaçmıyordu. Romalıların Güney İtalya’da ve Sicilya’da egemenlik kurma girişimleri, buralarda kolonileri bulunan Kartacalıları rahatsız etmiş, her iki devletin siyasal ve ekonomik çıkarları da zedelendiği için karşı karşıya gelmeleri kaçınılmaz olmuştu. Böylece 23 yıl sürecek olan Birinci Kartaca Savaşı (M.Ö. 264- 241) başladı. Bazı çarpışmalardan sonra, Romalılar, Kartacalıları yenilgiye uğrata­rak onları anlaşmaya zorladılar (M.Ö. 241). Sicilya, Roma’nın İtalya dışında elde ettiği ilk toprak parçasıydı ve burası bir praetor (vali) idaresinde eyalet (Provincia Sicilia) yapıldı (M.Ö. 241).

Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.