HELLEN VE ROMA TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

Antoninus döneminde küçük çatışma ve isyanlar oldu isede, genel olarak bir barış dönemi sayılıyordu. Selefinin aksine seferlere çıkmamış, Roma’dan imparatorluğu yönetmişti. Marcus Aurelius ve Lucius Verus’u varisleri olarak atamış, Colosseum’u onartmıştı. Ancak bu başarılardan hiçbiri değil, Hadrianus’un ölümü ardından gösterdiği saygı ve tutumdan dolayı bu ünvana layık görülmüştü.

İmparator Marcus Aurelius felsefeye duyduğu ilgi ve üzerine yaptığı çalışmalardan dolayı “filozof imparator” olarak da anılırdı.

Marcus Aurelius ve Lucius Verus Parth’ta elde ettikleri zaferden hemen önce Roma’da kıtlık baş göstermiş, arkasından Syria’da başlayan veba bu bölgeden askerler aracılığıyla Anadolu, Yunanistan ve Roma’ya kadar yayılmıştır.

Commodus halkı tarafından sevilmemesi ve hatta reddedilmesi ile sonuçlanan imparatorluğu süresince önce Germanlarla savaşmaktan kaçınıp kabilelerden Marcomanlarla anlaşma yapmış, ardından Praetor Praefectus’a yönetimde söz vermiştir. Bununla sorumluluklarının çoğunu üzerinden atan Commodus, zevk ve sefaya düşkün bir şekilde yaşamaya başlamıştır. Praetor Praefectus’larından Cleandrus yetkisini kötüye kullanmaya başlamış ve rüşvetlerle kötü bir ün salmıştır. Ancak doğudaki lejyonlar Pescennius Niger’ı Septimius Severus döneminde imparator olarak ilan etmişlerdir.

Doğudan imparator ilan edilen Niger, doğu bölgesini ele geçirdikten sonra Byzantion’ı ele geçirmek için işgal eder. Severus bunun ardından Roma’dan ayrılır ve  Erdek(Kyzikos) ve Nikaia’da(İznik) Niger’ın ordularını yener. Geri çekilmeye başlayan Niger’ı takip eden ve yenen Severus, Byzantion’da hala Niger taraftarı bir ordu olduğunu öğrenince şehri cezalandırmak için şehri tahrip edip köy statüsüne düşürdü.

Caracalla ve Geta’nın anlaşmazlıkları yüzünden imparatorluğu bölme fikirleri vardı ancak bunun bilinen bir adı yoktu. Geta’dan sonra Caracalla’nın çıkarttığı yurttaşlık yasası “Constitutio Antoniniana” olarak bilinirken, Elegabalus tarafından Roma’ya getirilen kutsal siyah taşın adı “lapis niger”di. Bazı sevilmeyen imparatorlarun başı kesilip, sokaklarda cesedinin sürüklenmek suretiyle teşhir edilmesi gibi olaylar yaşansa da belirli bir isme sahip değildi. Ancak bazı imparatorların anısını da yok etmek adına bastırılan sikkelerden ve her türlü yazıttan adlarının çıkartılmasına “anısını lanetlemek” anlamına gelen “Damnatio Memoriae” deniyordu.

Nerva’dan itibaren Roma tahtına geçen beş imparatorun iktidar dönemlerinde istikrar ve refah hâkim olduğundan, Antik Çağ’da bu imparatorlar (Nerva, Traianus, Hadrianus, Antoninus Pius ve Marcus Aurelius) “iyi imparatorlar” olarak da anılırdı. Augustus ise bu dönemden çok daha önce Ilıus Ceasar’dan sonra Roma tahtına geçmiştir.

18 Eylül 96’da, 66 (veya 61) yaşındayken Senatus tarafından imparator ilân edilen Nerva’nın askeri tecrübesi olmasa da siyaseten belirli bir geçmişe sahipti. İmparator olduğunda hiçbir senatörü öldürtmeyeceğine yemin etmişti, nitekim öyle de yaptı.

Traianus’un ilk askeri harekâtı bugünkü Romanya sınırları içinde kalan Dacia’ya olmuştur. Dac savaşlarından sonra Dacia’da Roma eyaleti oluşturuldu. Dac başkenti Sarmizegethusa bundan böyle Roma kolonisi yapılarak Ulpia Traiana adı verildi.

Armenia, Parthia ve Mezopotamya Hadrianus tarafından değil, Trainus tarafından fethedilmiştir. Hadrianus Hellen kültürüne ve diline hayrandı; bu nedenle Yunanistan onun için ayrı bir önem taşıyordu. Atina’nın imârı için büyük işler yapmıştır. Bu nedenle I ve III numaralı seçeneklerde verilen bilgiler yanlıştır. II ve IV numaralı seçeneklerde verilen bilgiler ise Hadrianus’un dönemine ait doğru bilgilerdir.

Antoninus Pius, quaestor ve praetor’luktan sonra M.S. 130’da (veya 120’de) consul oldu. Daha sonra, M.S. 133-136 arasında bir tarihte, Batı Anadolu’daki Asia Eyaleti’nin valisi (proconsul) oldu. İmparator Hadrianus M.S. 25 Şubat 138’de Antoninus’u evlat edinerek onun Roma tahtı için vârisi olduğunu resmen ilân etmişti. Hadrianus’un ölümü üzerine de imparator oldu.

Ortak imparatorlar Marcus Aurelius (M.S. 161-180) ve Lucius Verus (M.S. 161-169) karşı karşıya geldikleri ilk büyük savaş Parth Savaşı oldu. Savaşın nedeni Armenia’nın kontrolüydü. Parth Savaşı’ndan sonra Romalılar Germanlarla savaştılar. Tuna sınırındaki German kabileleri Roma topraklarına saldırdıklarından (M.S. 166-167), Marcus Aurelius ve Lucius Verus Germanlara karşı birlikte sefere çıktılar (M.S. 168 baharı).

Roma’da Commodus’tan önce uzun yıllardır Roma imparatorları devlet içinde en iyiler veya güvenilir olanlar arasından -evlat edinme yöntemiyle (adoptatio)- seçiliyordu. Commodus ile beraber tekrar babadan oğula geçen bir imparatorluk söz konusudur.

Roma halkında Cleandrus’a karşı da bir hoşnutsuzluk baş göstermeye başlamıştı. M.S. 190’da Roma’da, başlangıcı epey önceye giden bir kıtlık söz konusuydu. Özellikle buğday kıtlığı had safhadaydı. Cleandrus’un mevcut buğdayı satın alarak suni bir kıtlık yarattığı söylentisi vardı. Ve halk Circus Maximus’ta toplanarak büyük bir protesto gösterisine katıldı. Öfkeli kalabalık o sırada Roma’nın birkaç kilometre uzağında bulunan Commodus’a giderek Cleandrus’un öldürülmesini istedi.

Rakibi Niger’e destek verdiği için Byzantion’u köy statüsüne indiren Roma imparatoru, Septimus Severus’tur.

Nerva’dan itibaren Roma tahtına geçen beş imparator döneminde en genel ifadeyle istikrar ve refah hâkim olmuştur.  Bu nedenle de bu imparatorlar “iyi imparator “ olarak anılırlardı.

Roma siyasi yapısı içinde; hanedan üyesi olanların Roma tahtına geçeceği önceden biliniyordu. Ancak Nerva ile bu uygulama değişmiştir. Çocuğu olmayan Nerva, Traianus’u evlat edinerek kendisinden sonra Roma tahtına kimin geçeceğini belirleyen ilk imparator olmuştur. Nerva M.S. 97 yılı Ekim sonunda o sıralar popülaritesi bir hayli yüksek olan Yukarı Germania valisi Marcus Ulpius Traianus’u evlat edinerek tüm yetkileri onunla paylaştı. Böylece soya dayalı veraset sisteminde yeni bir anlayış başlamıştır.

Traianus’un ilk askeri harekâtı bugünkü Romanya sınırları içinde kalan Dacia’ya
oldu. İmparator Domitianus, Daclara karşı
başarılı olamamış hatta onlara yıllık haraç vermeyi bile kabul etmişti.

İmparator Hadrianus, yaptığı seyahatler sırasında Meriç kenarında kendi adını verdiği Hadrianopolis Antik Kenti'ni kurmuştur.Bu kent günümüzde Edirne şehri sınırlarındadır.

Yaptığı seyahatlerde çok sayıda şehir gezen imparator Hadrianus gittiği şehirlerde imar ve bayındırlık faaliyetleriyle yakından ilgilenmiştir.