HELLEN VE ROMA TARİHİ - Deneme Sınavı - 5

M.Ö. 355 yılında Phokis ile Thebai arasındaki “Kutsal Savaş” patlak verdi. Atina ve Sparta, Phokis’in yanında; Tesalya ve Lokris ise Thebai’ın yanında yer aldı. Phokisliler, Tesalyalıları yenilgiye uğrattılar; fakat M.Ö. 354’deki çarpışmada komutanları Philomelos’u kaybettiler. Philomelos’un yerine geçen Onomarkhos, bölgeye gelen II.Philippos’u da iki kez bozguna uğrattı (M.Ö. 353). Fakat bir yıl sonra Philippos, Onomarkhos’u Tesalya’da yendi ve öldürdü. Bu zaferden sonra Tesalya Birliği’nin arkhon’u seçildi.

Atinalı hatip (rhetor) Isokrates, M.Ö. 346’da Makedon Kralı II. Philippos’a yazdığı açık mektupta, Hellen ulusunun başlıca beş büyük kentinin (Atina, Argos, Sparta, Korinthos ve Thebai) güç birliği yaparak, onun komutasında Perslere karşı sefer düzenlemesini istiyordu.

Philippos birkaç evlilik yapmıştı. Fakat en önemli evliliği, hiç kuşkusuz, Molossia hanedanından Olympias ile olandı. Philippos, bir “autokrat” olarak egemenlik sürüyordu. Philippos tek lider olarak neredeyse sınırsız bir davranış özgürlüğüne sahipti. Meclis’in, öneride bulunma dışında, kralın üstünde bir gücü yoktu. Bu bilgiler çerçevesinde I ve II numaralı seçeneklerde verilen bilgiler doğru, diğerleri yanlıştır.

II. Philippos, giderek, Hellenlerin sempatisini kazanmaya ve Hellenlerin birliğini sağlayacak tek kişi olarak görülmeye başlandı. Philippos da bunu sezmiş olacak ki, Hellen kentlerini ulusal bir kongreye katılmaya çağırdı. M.Ö. 337 yılında Philippos’un başkanlık ettiği kongre Korinthos’ta toplandı. Philippos, üye kentlerin delegelerinden oluşan ve synhedrion adını taşıyan bir meclis tarafından yönetilecek Birliğin hegemon’u seçildi.

Büyük İskender (III. Aleksandros), II. Philippos ile Olympias’ın oğlu idi. Babasının ölümünden sonra, M.Ö. 336’da 20 yaşında bir delikanlı iken Makedonya tahtına geçti.

Büyük İskender’in ilk amacı, Batı Anadolu’daki Yunanca/Hellence konuşan ya da Hellen kültürünün nüfuzu altında bulunan kentleri Pers sultasından kurtarmaktı.

Perslerle Büyük İskender arasındaki ilk karşılaşma Granikos (Biga Çayı) yakınında oldu. İskender’in savaşta uyguladığı taktik sonucu Persler kesin bir yenilgiye uğradılar (M.Ö. 334). Granikos Savaşı ile Anadolu’nun kapısı İskender’e açılmış oldu.

İskender, M.Ö. 331’de Mısır’dan ayrılarak, Pers Kralı Dareios’un asıl ordusunun bulunduğu Babylonia’ya girdi. İki ordu Mezopotamya’da Arbela (Erbil) yöresindeki Gaugamela Ovası’nda karşılaştı. Savaş taktiği ve İskender’in zekâsı, Pers ordusunun bozguna uğramasına neden oldu; Dareios kaçtı. Gaugamela Savaşı’ndan sonra İskender, “Asya Kralı” ilân edildi; Persler ise bir daha toparlanamadılar. Mısır’ın, Büyük İskender’e teslim olması ise Gaugamela Savaşı’ndan öncedir.

Büyük İskender’in ölümünden sonar tahta geçme mücadelesi veren halefleri arasında yapılan savaşlar sırasıyla Gaza, Ipsos ve Korupedion savaşlarıdır.

Philippos, ekonomik olarak da güçlüydü. Yunanistan’ın kuzeyinde Krenides yöresinde yer alan Pangaion Dağı’ndaki madenlerden elde ettiği altın ile yılda 1.000 talanton gelir elde etti.

Philippos’u Orta Yunanistan’a çeken gelişme Phokis ile Thebai ve müttefikleri (Thebai Birliği) arasında çıkan “Kutsal Savaş”tı (M.Ö. 355-346). Delphoi Amphiktionu’nun (dinsel birlik) Thebai’ın kontrolü ve koruması altında olduğu sırada Philomelos komutasındaki Phokisliler, Delphoi’u işgal ettiler. Böylece, M.Ö. 355 yılında Phokis ile Thebai arasındaki “Kutsal Savaş” patlak verdi.

“Diadokhlar” (Diadokhoi; tekili diadokhos) adı verilen İskender’in halefleri, yani ona yakın olan komutanlar, Babylon’da bir Devlet Konseyi oluşturarak, imparatorluğun yönetim biçiminin nasıl olacağı konusunu tartıştılar. İmparatorlu¤un başına vekâleten atanacak adaylar arasında adı en çok geçenler Perdikkas, Ptolemaios, Seleukos, Lysimakhos, Antipatros, Krateros ve Antigonos idi. Bunlardan Antipatros, Krateros ve Antigonos ise Konsey’e katılmamışlardı. II.Phlippos ise Büyük İskenderin babasıdır.

Savaş düzenindeki her iki ordunun Granikos Çayı boyunca karşılıklı sıralanışı yaklaşık 3 km’yi buluyordu. İskender’in uyguladığı taktik sonucu Persler kesin bir yenilgiye uğradılar (M.Ö. 334). Granikos Savaşı ile Anadolu’nun kapısı İskender’e açılmış oldu.

Issos zaferinden sonra İskender, kendi adını taşıyan Aleksandreia (bugünkü Esentepe /İskenderun) kentini kurdu.

Gaugamela Savaşı’ndan sonra İskender, “Asya Kralı” ilân edildi; Persler ise bir daha toparlanamadılar.

İskender, M.Ö. 323’te, henüz 33 yaşındayken Babylon’da (Babil) öldü.

Büyük İskender’in M.Ö. 13 Haziran 323’te Babylon’da (Babil) ölümünden sonra, meydana getirilmiş olan imparatorluğun başına kimin geçeceği sorun oldu; çünkü İskender, tahta vâris bırakmamıştı. Bu belirsizlik nedeniyle kısa bir süre sonra taht kavgası başladı. İskender’e en yakın olan komutanlar, imparatorluğun başına geçmek ya da belirli bölgelerde yönetimi ele almak için birbirleriyle mücadeleye başladılar. Çok geçmeden, “Diadokhlar” (Diadokhoi; tekili diadokhos) adı verilen İskender’in haleşeri, yani ona yakın olan komutanlar, Babylon’da bir Devlet Konseyi oluşturarak, imparatorluğun yönetim biçiminin nasıl olacağı konusunu tartıştılar. İmparatorluğun başına vekâleten atanacak adaylar arasında adı en çok geçenler Perdikkas, Ptolemaios, Seleukos, Lysimakhos, Antipatros, Krateros ve Antigonos idi. Bunlardan Antipatros, Krateros ve Antigonos ise Konsey’e katılmamışlardı. Bu arada, İskender’in karısı Roksane’nin doğacak çocuğunun erkek olması halinde, Konsey onu kral seçecekti. Bu bekleyiş sırasında imparatorluğun başıboş kalmaması için devletin başına geçici olarak Perdikkas atandı

Seleukos, 80 yaşındaki Lysimakhos’u yenilgiye uğrattı ve öldürdü (M.Ö. 281). Böylece, “Diadokhlar Savaşı” sona erdi. Korupedion zaferinden sonra Seleukos, Anadolu’nun ve Indos’a değin Doğu’nun egemeni oldu. Bu, hemen hemen Mısır ve Hindistan dışında, İskender’in fethettiği topraklara eşitti.

İlk Makedon kralı I. Perdikkas’dır.

II. Philippos’a değin Makedonya, Yukarı Makedonya’daki yarı-bağımsız kabilelerle, Illyrialılarla, Trakya’daki Odryslerle, Khalkidike’deki Hellen kentleriyle, Perslerle, Atinalılarla ve Sparta ile mücadele etmek zorunda kalmıştır.