HELLEN VE ROMA TARİHİ - Deneme Sınavı - 20

Ege Dünyası denildiğinde, kabaca, Ege Denizi’ne kıyısı olan ülkeler anlaşılmaktadır. Yunanistan, Makedonya ve Trakya ile Batı Anadolu, Ege Dünyası kapsamı içerisindedir. Ege Denizi, kuzeyde Makedonya ve Trakya, batıda Yunanistan, doğuda Batı Anadolu kıyıları ve güneyde Girit Adası ile sınırlıdır.

Ege Denizi’ndeki belli başlı adalar, kuzeyde Thasos (Taşoz), Samothrake(Semadirek), Imbros(Gökçeada), Tenedos(Bozcaada), ve Lemnos(Limni); Batı Anadolu kıyılarına yakın olarak, kuzeyden güneye, Kuzey Sporat Adaları, Eubia(Eğriboz), Kiklad Adaları ve en güney de Girit’tir.

Günümüzde, Ege Denizi’ndeki adalardan Imbros (Gökçeada) ve Tenedos(Bozcaada) Türkiye sınırları içinde kalırken, geri kalan tüm adalar Yunanistan sınırları içindedir.

Ege Dünyası M.Ö. yaklaşık 3100 yılı civarında tarihöncesi çağlardan çıkmış ve “Tunç Çağı” olarak adlandırılan bir sürece girmiştir. Bu süreç yaklaşık M.Ö. 1100 civarında tamamlanmıştır.

Dönemin Tunç Çağı olarak adlandırılmasının nedeni, bakır-kalay alaşımı olan tunçtan yapılmış eşyaların ya da silahların Ege Dünyası’nda görülmeye başlamasıdır. Fakat bu metal objeler nispeten nadir olup, daha çok toplumun üst tabakalarındaki kişilerin elindedir.

Siphnos Adası, kurşun, gümüş ve bakır; Paros ve Naksos adaları ise mermer ve zımpara minerali açısından zengindi.

Kazı ve araştırmalar, Genç Neoitik ve İlk Tunç Çağı’nda adalarda yaşayanların köy niteliğindeki ufak yerleşmelerde iskân ettiklerini, kilden veya mermerden çanak çömlek imâl edip kullandıklarını, buğday ekip biçtiklerini, domuz, koyun ve keçi yetiştirdiklerini, balıkçılıkla uğraştıklarını ve ölülerini bazılarının içi taşla kaplanmış sığ çukurlara gömdüklerini göstermektedir.

Kiklad Adaları’ndaki İlk Tunç Çağı Kültürü’nün en karakteristik buluntuları mermer idolleridir; bu idollerden Paros Adası yakınındaki Saliagos Adası’nda çok miktarda bulunmuştur.

Sarayların etrafı, Yakın Doğu saraylarının aksine, surla çevrili değildi; bir ada uygarlığı olması nedeniyle Giritliler savunma gereksinimi duymamış olmalıydılar. Sarayların duvarları çeşitli konuların işlendiği fresklerle süslüydü.

Din, Tunç Çağı Giritlileri için de vazgeçilmezdi; öteki Eskiçağ toplumlarında olduğu gibi, dinin yaşamdaki rolü çok önemliydi. Giritliler esas olarak doğa tanrılarına tapıyorlardı.

Kral, vanaks, yanında çalışan ve orduya komuta eden kişi ise lavagetas adını taşıyordu.

Miken uygarlığında işlevini bilmediğimiz ancak dini bir zümreyi temsil ettiği düşünülen telestai denen bir grup vardı.

Akhalar, arkeolojik kazılarda ortaya çıkartılan buluntuların gösterdiğine göre özellikle metal işçiliği ve mücevher yapımında ustaydılar; bakırı Kıbrıs Adası’ndan, gümüş ve kalayı Attika bölgesinden, altını Trakya ve Doğu’dan sağlıyorlardı.

Akhalar’ın, yukarıda da değindiğimiz gibi, günümüz bilim adamları tarafından Linear B olarak adlandırılan ve soldan sağa doğru yazılan bir yazıları vardı.

Troia kazılarında bulunan ve genel olarak Troia Hazineleri olarak bilinen altın ve gümüş eserler, bugün Avrupa ve ABD’nin çeşitli müzelerine dağılmış olup çoğu Rusya’daki Puşkin Müzesi’ndedir.

Kiklad Adaları’ndaki İlk Tunç Çağı Kültürü’nün en karakteristik buluntuları mermer idolleridir; bu idollerden Paros Adası yakınındaki Saliagos Adası’nda çok miktarda bulunmuştur.

Ege Dünyası, M.Ö. yaklaşık 3100 yılı civarında tarih öncesi çağlardan çıkmış ve “Tunç Çağı” olarak adlandırılan bir sürece girmiştir. Bu süreç yaklaşık M.Ö. 1100 civarında tamamlanır. Ancak bu tarihler daha ziyade Girit ve Yunanistan için geçerlidir; Kikladlarda süreç daha önce (M.Ö. 1400 civarında) son bulmuştur. Dönemin Tunç Çağı olarak adlandırılmasının nedeni, bakır-kalay alaşımı olan tunçtan yapılmış eşyaların ya da silahların Ege Dünyası’nda görülmeye başlamasıdır. Fakat bu metal objeler nispeten nadir olup, daha çok toplumun üst tabakalarındaki kişilerin elindedir. Tunç Çağı'nın yaklaşık ilk bin yılı İlk Tunç Çağı’nı kapsamaktadır. Tunç Çağı, Girit’te Minos, adalarda Kiklad, Yunanistan’da ise Hellas olarak adlandırılır. Doğru cevap B'dir.

Eski Yunanların Kyklades olarak adlandırdıkları Kikladlara dâhil belli başlı adalar arasında, kuzeyden güneye doğru, Kea, Andros, Tinos, Mykonos, Delos, Kythnos, Syros, Seriphos, Siphnos, Melos, Paros, Naksos, Amorgos, Sykinos, Ios, Santorini ve Anafi’nin adlarını sayabiliriz. Doğru cevap A'dır.

Melos Adası’ndaki Phylakopi’de, Kea Adası’ndaki Aya Irini’de ve Thera Adası’ndaki Akrotiri’de ve Ios Adası’ndaki Skarkos’ta yapılan arkeolojik kazılar, Kikladların Tunç Çağı kültürünü daha iyi anlamamızı sağladı. Kazı ve araştırmalar, Geç Neolitik ve İlk Tunç Çağı’nda adalarda yaşayanların köy niteliğindeki ufak yerleşmelerde iskân ettiklerini, kilden veya mermerden çanak-çömlek imâl edip kullandıklarını, buğday ekip biçtiklerini, domuz, koyun ve keçi yetiştirdiklerini, balıkçılıkla uğraştıklarını ve ölülerini -bazılarının içi taşla kaplanmış- sığ çukurlara gömdüklerini göstermektedir. Kiklad Adaları’ndaki İlk Tunç Çağı Kültürü’nün en karakteristik buluntuları mermer idolleridir; bu idollerden Paros Adası yakınındaki Saliagos Adası’nda çok miktarda bulunmuştur. Doğru cevap C'dir.

Giritliler, Hint-Avrupa dil grubuna yabancı olan bir dil konuşuyorlardı ve bu nedenle kendilerinden çok daha sonraki bir uygarlığa damgasını vuran Eski Hellenlerin ataları değillerdi. Tunç Çağı Giritlilerinin etnik kökeni henüz açıklanamamış olsa da, adaya ilk yerleşenlerin, olasılıkla Paleolitik Dönem sonunda veya Neolitik Dönem başlarında Anadolu’dan gelmiş olabilecekleri ileri sürülmektedir. Girit Adası’nda, kimi bilim adamlarına göre birdenbire ortaya çıkan bu uygarlık, kültürel kaynağını nereden alıyordu? Olasılıkla o dönemde en parlak dönemlerini yaşayan Mezopotamya ve Mısır kültürleri, Yakın Doğu ve Kuzey Afrika aracılığıyla Girit’e ulaşmıştı. Böylece Orta Tunç Çağı’nın ilk evrelerinde, yani M.Ö. 2. binyıl başlarında, Girit’te, ihtişamlı saraylarla temsil edilen yüksek bir uygarlık ortaya çıktı ve bu uygarlık Orta Tunç Dönemi boyunca önemini ve etkisini sürdürdü; Geç Tunç Çağı’yla birlikte ise çöküş süreci başladı.

Adada kazı yapan Sir Arthur Evans, Girit’in Tunç Çağı uygarlığını, adanın efsanevi kralı Minos’tan dolayı, ‘“Minos Uygarlığı” olarak adlandırmıştı. Çünkü, bu uygarlık Yakın Doğu ve Avrupa’nın eski uygarlıklarına benzemiyordu; kendine özgü bir karakteri vardı. Doğru cevap C'dir.