HELLEN VE ROMA TARİHİ - Deneme Sınavı - 15

Bağımsızlık, bir kent-devletin en önemli özelliklerinin başında gelir.

Kolonizasyon sonucunda Yunanlıların Mısır uygarlıkları ile ticareti hakkında herhangi bir çıkarım yapılamaz.

Meclislerden sonra bir kent-devletinde en büyük güç yüksek devlet memurları olan magistratlardaydı. Kamu adına görev yapan bu kişiler devletin önemli mevkilerinde görev alırdı ve devletin işleyişinden sorumluydular.

Eski Yunan siyasal ve toplumsal yaşamının en karakteristik örgütleniş biçimi olan kent-devleti, polis (çoğulu poleis) terimiyle ifade edilmektedir.

Atina’nın da yer aldığı Attika bölgesi ve Euboia Adası’ndan yola çıkan Ionlar, Batı Anadolu’nun orta kesimine yerlefştiler ve bölge onların adından dolayı Ionia ismini aldı. Kuşkusuz, Ion kolonizasyonu, Aiol kolonizasyonundan sonra ama yine M.Ö. 10. yüzyıl sonlarında gerçekleşmişti. Ionlar, Peloponnesos’un
kuzeyindeki yurtlarından sürülüp geçici bir süre Atina’da yerleşmişler ve geleneğe
göre Atina kralı Kodros’un oğullarının liderliğinde Batı Anadolu’da bugünkü İzmir
ve civarına göç etmişlerdi.

Akha merkezlerinin yıkılışının yanı sıra Ege ve Dor Göçlerinin damgasını vurduğu M.Ö. 12. yüzyılla birlikte Ege coğrafyasında Tunç Çağı sona ermiş, Demir Çağı’na geçilmiştir.

Batı Anadolu’ya ilk gelenler Aioller idi. Yunanistan’daki Thessalia ve Boiotia bölgelerinden gelen Aioller, Lesbos Adası ile Batı Anadolu’nun kuzeydoğu kesimine (Edremit Körfezi ve civarı) yerleştiler.

Herodotos’un anlattığına göre Halikarnassoslu Agasikles, Apollon onuruna düzenlenen yarışmalardan birinde kazandığı üçayaklı kazanı, âdet olduğu üzere tapınağa adamak yerine evine götürmüş ve bu yüzden diğer beş Dor kenti, Halikarnassos’a tapınağın kapılarını kapatmışlardı. Halikarnassos’un Birlik dışı kalmasıyla, Heksapolis, Pentapolis’e (Beşkent) dönüşmüştü.

Karanlık Çağ, erken (M.Ö. 1100-900) ve geç (M.Ö. 900-750/700) olmak üzere iki evre altında ele alınmaktadır. Karanlık Çağ’ın erken dönemi aynı zamanda “Protogeometrik” Dönem, geç evresi ise “Geometrik” Dönem olarak adlandırılır.

Tarihçi Herodotos, yazıyı Yunanistan’a getirenin Fenikeli Kadmos olduğunu söylemektedir. Kuzey Suriye’de yaşayan Fenikelilerin 22 sessiz harften oluşan alfabe yazısını meydana getirmeleri M.Ö. 2. binyılın sonlarında (M.Ö. yak. 1100)gerçekleşmiştir.

Eski Yunan siyasal ve toplumsal yaşamının en karakteristik örgütleniş biçimi olan kent-devleti, polis (çoğulu poleis) terimiyle ifade edilmektedir.

Meclislerden sonra bir kent-devletinde en büyük güç yüksek devlet memurları olan magistratlardaydı.

En eski yasa koyucular (nomothetai) arasında Atinalı Drakon’u gösterebiliriz. Diğer bir yasa koyucu olarak Atinalı soylu devlet adamı ve ozan Solon’un M.Ö. 6.yüzyıl başlarında yaptığı reformlar çok önemlidir. Solon’un anayasasını yürürlükte bırakan Peisistratos, köylünün ve fakirin haklarını gözetmiş, Atina’da önemli bayındırlık faaliyetlernde bulunmuştur. Kleisthenes’in M.Ö. 508 yılında hazırlamış olduğu reformlarının özünde aristokratların ya da soyluların devlet yönetimindeki tekelini kırmak yatıyordu.

Kolonizasyonun birkaç nedeni vardır. Bunlardan biri, tarım yapılabilecek topraklara olan gereksinimdi. Bu tür nedenlerle kurulmuş koloniler “tarımsal” nitelikli idiler. Bir başka neden, kendi ülkelerindeki olanaksızlıklar idi. Yani kendi kendine yeterli olabilmek için öz kaynaklara sahip olmamak, yaşam koşullarını zorlaştırıyordu. Bu nedenle, ticari faaliyetlerde bulunarak gelişmek istiyorlardı. Bu tür nedenlerle kurulmuş koloniler “ticari” nitelikli idiler. Antik kaynaklarda kolonizasyon nedenlerine ait bazı bilgiler bulmak mümkündür. Bunlar arasında, kıtlık, düşman tarafından bozguna uğratılma, komşularıyla geçimsizlik, yoğun nüfus artışı, maden yataklarına sahip olma arzusu bulunmaktadır.

Akha (Myken) merkezlerinin yıkılışı M.Ö. 13. yüzyılın sonunda veya 12. yüzyılın başında gerçekleşmiştir. Bu dönem aynı zamanda Ege Göçlerine sahne olduğundan, Akha merkezlerinin yıkılışı da bu göçlere bağlanmaktadır. Neredeyse aynı tarihlerde hem Troia hem de Hitit Devleti tarih sahnesinden silinmiştir. Ancak bu dönemde Myken merkezleri ortaya çıkmamış aksine yıkılmıştır.

Akha (Myken) merkezlerinin yıkılışı M.Ö. 13. yüzyılın sonunda veya 12. yüzyılın başında gerçekleşmiştir. Bu dönem aynı zamanda Ege Göçlerine sahne olduğundan, Akha merkezlerinin yıkılışı da bu göçlere bağlanmaktadır. Ancak diğer seçeneklerde verilen olaylar, Ege Göçleri ile bağlantılı değildir.

Ege Göçleri, Batı Anadolu’ya ilk gelenler Aioller idi. Yunanistan’daki Thessalia ve Boiotia bölgelerinden gelen Aioller, Lesbos Adası ile Batı Anadolu’nun kuzeydoğu kesimine (Edremit Körfezi ve civarı) yerleştiler. Daha sonra gelen Ionlar, izmir ve civarına ve Dorlar ise Batı Anadolu’nun güneybatı köşesi ile karşısındaki adalara, özellikle Rhodos ve Kos’a (İstanköy) yerleştiler.

Herodotos’un anlattığına göre (I. 144) Halikarnassoslu Agasikles, Apollon onuruna düzenlenen yarışmalardan birinde kazandığı üçayaklı kazanı, âdet olduğu üzere tapınağa adamak yerine evine götürmüş ve bu yüzden diğer beş Dor kenti, Halikarnassos’a tapınağın kapılarını kapatmışlardı. Halikarnassos’un Birlik dışı kalmasıyla, Heksapolis, Pentapolis’e (Beşkent) dönüşmüştü.

Akha merkezlerinin Ege Göçleri sonrasında ortadan kalkmasından sonra, Ege dünyasında ‘Karanlık Çağ’ veya “Yunan Orta Çağı” adı verilen bir suskunluk dönemi yaşanmıştır. Bu dönem, isminde yer aldığı gibi hiçbir zaman “karanlık” bir dönem olmamıştır. Kabaca M.Ö. 1100 ile 750/700 yıllarını arasını kapsayan bu döneme ilişkin bilgiler, ne yazık ki, çok azdır. Karanlık Çağ’ın erken dönemi aynı zamanda “Protogeometrik” Dönem, geç evresi ise “Geometrik” Dönem olarak adlandırılır. Karanlık Çağ’ın nispeten “karanlık” yani belirsiz olan dönemi, erken evresidir.

Ege coğrafyasında Yunan karakterli kent-devletlerinin ortaya çıkışı, Akhaların saray merkezli yerleşimlerinin çökmesinden sonra olmuştur.