HAYVANCILIK EKONOMİSİ

İstihdam; çalışma istek ve yeteneğinde olan ve 15-64 yaş arası nüfus grubunda bulunan kişilerin, cari ücret düzeyi üzerinden çalışmasını ifade etmektedir.

İstihdam düzeyindeki değişmeler reel milli gelire daima aynı oranda yansımazlar. Tam istihdam seviyesine yaklaşılırken istihdam düzeyindeki artış reel milli gelire daha düşük bir oranla yansır.

Cari ücret seviyesinde, çalışmak isteyen herkesin iş bulabilmesi hali tam istihdam (tam çalışma) seviyesidir. Gerçek hayatta böyle bir durum iş arayanlardan daha çok (ya da tam o kadar) iş yerinin bulunması şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

Ekonomisi gelişmekte olan bir ülke olarak tanımlanan ülkemizde aktif nüfusun % 15-20 gibi önemli bir bölümünün gizli işsiz olduğu tahmin edilmektedir.

Gizli işsizler daha çok kırsal kesimde tarım sektöründe yoğunlaşmaktadır.

Meydana geliş nedenlerine göre başlıca enflasyon çeşitlerini 2 grupta incelemek mümkündür. Bunlar; talep enflasyonu ve maliyet enflasyonudur.

Maliyet enflasyonu. Talep enflasyonu, üretim yetersizliğine bağlı olarak toplam talebin toplam arzdan büyük olması durumudur. Burada satın alma arzusunun yani efektif talebin arz kapasitesini aşmasıyla birlikte, fiyat artışları meydana gelmektedir.

Üretimin ihtiyaçtan fazla yapılması ve spekülatif kazançların azalması arasında bir ilişkiden söz edemeyiz. Bunun yerine üretimi artıran yatırımlar yerine, spekülatif kazançların artması enflasyonun olumsuz etkilerinden biridir.

İktisadi faaliyet döngüsünde meydana gelen mal ve hizmet akımları ile gelir akımları geçtikleri yol üzerinde üç noktada ölçülebilmektedir. Bunlar;  “Milli Hesaplar” olarak adlandırılmaktadır ve bu ölçümler; sosyal hasıla, milli gelir ve milli harcama olarak adlandırılmaktadır.

Milli Harcama, ulusal ekonomide bir yılda yapılan harcamalar toplamıdır.

Üretime yönelen emek faktörünün kullanılmasına istihdam denir. Başka bir deyişle istihdam; çalışma istek ve yeteneğinde olan ve 15-64 yaş arası nüfus grubunda bulunan kişilerin, cari (geçerli, güncel) ücret düzeyi üzerinden çalışmasıdır.

İstihdam düzeyi ile reel milli gelirin birbirine koşut olarak artarken bir noktadan sonra bu artış sürdürülememesi ve istihdam düzeyi aynı artış hızını sürdürdüğü halde reel milli gelirdeki artışın daha düşük olmasının nedeni Azalan Verimler Kanunu’dur. Ulusal ekonomi bir bütün olarak genişlerken önce en verimli kaynaklar kullanılır. Ancak genişleme devam ederse giderek daha az verimli kaynaklar da üretime tahsis edilmeye başlanır. Örneğin önceleri yeterli yetenek ve deneyime sahip olmadığı için çalıştırılmayan kişiler de işgücü açığı nedeniyle istihdam edilmeye başlanır. Bu arada var olan sermaye de işçi başına ortalama verimi en yüksek kılacak seviyenin ötesinde kullanılmaya başlanır. Böylece kişi başına ortalama verim azacak; reel milli gelir ise istihdam düzeyindeki artışı birebir izleyemeyecektir.

Bir ülkede kira geliri vb. rantlarla geçinen kişiler, senelik izinlerinde çalışmayan işçiler ya da kendi istekleriyle ev işleriyle uğraşan kadınlar işsiz kavramının kapsamına girmezler. Bu durumu gerçek işsizlikten ayırmak gerekmektedir. Çünkü bu kişiler kendi iradeleriyle işsizdirler. Genel olarak işsizlik terimiyle gayri iradi işsizlik ifade edilir. Cari ücret seviyesinde çalışmaya razı olduğu halde iş bulamayan insana, gayri iradi işsiz denilmektedir. Az gelişmiş ülkelerdeki gizli işsizlik, dönemsel ekonomik krizlerin neden olduğu konjonktürel işsizlik, mevsimlik işsizlik ve teknolojik ilerlemelerin neden olduğu teknolojik işsizlik, gayri iradi işsizlik grubuna girmektedir. Bu tür işsizliğin nedeni ya talep yetersizliği veya hem talep hem sermaye birikimi yetersizliğidir.

Talep enflasyonu, üretim yetersizliğine bağlı olarak toplam talebin toplam arzdan büyük olması durumudur. Burada satın alma arzusunun yani efektif talebin arz kapasitesini aşmasıyla birlikte, fiyat artışları meydana gelmektedir. Maliyet enflasyonu, çeşitli mal ve hizmetleri meydana getirmek için katlanılması gereken ekonomik fedakârlıklar olarak tanımlanan ve maliyet’i oluşturan masraf unsurlarından birinin, bir kaçının veya tamamının fiyatında meydana gelen artışlar sonucu ortaya çıkar. Örneğin hayvancılık işletmelerinde üretimde bir artış olmaksızın yem, ilaç, işçilik ücretleri vb. girdi fiyatlarında meydana gelen artışlar maliyetlerin yükselmesine, dolayısıyla maliyet enflasyonuna neden olabilmektedir. Bu tür enflasyona aynı zamanda ithal enflasyon adı da verilmektedir.

Galopan enflasyon ve hiperenflasyon ise çok yüksek oranlarda fiyat artışlarıyla ortaya çıkan iki ya da üç haneli enflasyondur. Paranın ekonomide fonksiyonlarını yerine getirmesine imkân vermeyen, bu dörtnala enflasyonda ekonomide ciddi sıkıntılar yaşanır.

Emisyon, Enflasyonun artması sonucu önlem olarak devletin yeni para basarak dolaşıma sunmasıdır.

“Milli Hesaplar” olarak adlandırılan ölçümler; • Sosyal Hasıla • Milli Gelir • Milli Harcama terimleri ile ifade edilmektedir.

Belirli bir dönemde teşebbüslerin ürettiği mal ve hizmetlerin değerleri toplamına Gayri Safi Sosyal Hasıla ya da Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) adı verilir.

Bir ulusal ekonomide GSMH’nın yıllar itibariyle ve sabit fiyatlarla artıyor olması olumlu bir gelişmedir. Ancak bu durum yanıltıcı olabilir. Çünkü eğer, ülke nüfusu, toplam GSMH’dan daha yüksek bir oranla artıyorsa bu durumda toplam GSMH’nın büyümesine karşın kişi başına düşen GSMH değeri düşüyor demektir. Başka bir deyişle bu durum o ülkede yaşayan insanların yıldan yıla fakirleştiğini gösterir. Dolayısıyla toplam GSMH gözlenirken, nüfusun da dikkate alındığı kişi başına GSMH da hesaplanmalıdır. Kişi başına GSMH değeri ortalama bir sonuçtur. Dolayısı ile gerçekte insanların toplam GSMH’dan aldıkları pay çok farklıdır. Yani kişi başına GSMH’nın çok üstünde pay alan insanlar olabileceği gibi çok altında alan insanlar da bulunabilir. O yüzden bir ulusal ekonomiyi GSMH açısından değerlendirirken toplam ve kişi başına GSMH değerleri yanında GSMH’nın nüfus dilimleri itibariyle dağılımına; yani gelir dağılımının adil olup olmadığına da bakmak gerekir.

Bir ulusal ekonomide Milli Gelirin dağılımı, Lorenz Eğrisi adı verilen eğri ile izlenebilmektedir. Bu grafik çizilirken, X ekseni üzerinde nüfus, Y ekseni üzerinde ise milli gelir yüzde olarak gösterilmektedir. Gelirlerin, bireyler arasında eşit olarak dağıtılmış olduğu ekonomide mutlak eşitlik vardır. Bu durum grafikte Mutlak Eşitlik Doğrusu ile gösterilir. Gelir dağılımı eşit değilse Lorenz Eğrisi 45°’lik bu doğrunun altında bir yay oluşturur. Milli gelir dağılımı ne kadar adaletsiz ise yay ile köşegen arasında kalan alan o kadar geniş olmaktadır.