HAYVANCILIK EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 1

Kurtuluş mücadelesini veren Mustafa Kemal Atatürk, siyasi bağımsızlığın ancak ekonomik bağımsızlığın kazanılması ile mümkün olduğunu görmüş, bu amaçla; Cumhuriyeti ilan etmeden 17 Şubat 1923’de bağımsız ekonomiye geçiş için alınacak iktisadi tedbirleri belirlemek üzere I. İktisat Kongresi’ni toplamıştır. I. İktisat Kongresi Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş dünya ile bütünleşebilmesi için ulusal tarih ve ekonomi açısından çok önemli olan yeniden yapılanma kararlarını içermektedir.

I. Dünya Savaşından sonra, tüm dünyayı etkisine alan 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı, Türkiye’nin de ekonomik politika uygulamalarında belirleyici faktör olmuştur. Bu kriz 1928-1932 yılları arasında etkisini göstermiş ve kriz nedeniyle Türkiye’de tarım ürünlerinin fiyatları düşmüş, dış ticaret açığı artmış, Türk Lirası’nın değeri azalmıştır. Bu dönemde ilk defa tarım ürünlerinin destekleme kapsamına alınması gündeme gelmiş ve 1932 yılında çıkarılan “Buğday Koruma Kanunu” ile Ziraat Bankası tarafından buğdayda destekleme alımları yapılmaya başlanmıştır. Benzer sorunları yaşayan hayvancılıkta maalesef herhangi bir destekleme alımı uygulamasına
gidilmemiştir.

Gelişmiş ülkeler, içinde bulunduğumuz yüzyılda tarımsal ve hayvansal üretimi akılcı ekonomik politikalarla destekleyip, ulusal üretimde istikrarı sağlamakta, aynı zamanda önemli bir ihracatçı (dış satım) ülke konumuna ulaşmış bulunmaktadırlar. Zaman içerisinde tarımsal ve hayvansal besin maddelerinin üretimi, gelişmiş ülkelerin az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelere karşı politik ve ekonomik bir silahı halini almaktadır. Bu nedenle ülkeler için tarımsal ve hayvansal besin maddelerinin üretimi dışa bağımlılık ve güç kavgasında en önemli noktalardan biri haline gelmiştir. Doğru cevap A’dır.

1926 yılında 904 sayılı Hayvan Islahı Kanunu çıkarılmıştır. Hayvan ıslahı çalışmaları çerçevesinde üstün nitelikli damızlık hayvanlar yetiştirerek bunları halka dağıtmak, böylece halk elinde mevcut hayvanların niteliklerini iyileştirme amacı güdülmüştür. Doğru cevap C’dir.

Türkiye’de 1950 yılı, siyasi ve ekonomik alanda yeni bir dönemin başladığı yıl olarak değerlendirilmektedir. Bu dönemde hayvancılık sektörünü etkileyecek olan önemli olumlu gelişmelerin başında, hayvancılığa dayalı EBK ile Yapağı ve Tiftik, Yem Sanayi AŞ’nin kurulması gelmektedir. Meraların tahrip edilerek tarımsal üretime açılması toplam tarımsal üretimi sınırlı ölçüde artırmakla birlikte, kırsal ekonomik ve ekolojik yapıda önemli bozulmaları da beraberinde getirmiştir. Doğry cevap B’dir.

Hayvancılık sektöründe 1980 yılı sonrası hayvansal üretim yetersizliği ve enflasyon nedeniyle kırmızı ette yaşanan fiyat yükselmeleri kısmi bir kıtlık hali ve spekülatif artışlar olarak kabul edilmiştir. Bu dönemde yükselen hayvansal ürün fiyatları karşısında piyasayı dengelemek, tüketiciye ucuz et yedirme ve fiyat istikrarı sağlamak amacıyla ithalata (dışalım) gidilmiştir. Bu ithalat politikalarına rağmen arz-talep dengesi ve fiyat istikrarı günümüze kadar sağlanamamış adeta sektör “ekonomik kısır döngüye” girmiştir. Doğru cevap D’dir.

Türkiye’de 1980-2009 yılları arasındaki dönemde, sığır, manda, koyun ve keçi varlığında önemli düşüşler meydana gelmiştir. Bu dönemde sığır varlığında %32,5; manda varlığında %91,5; koyun varlığında %55,3 ve keçi varlığında %73,1 oranında azalışlar meydana gelmiştir. Kültür ırklarında ise hızlı artışlar gözlenmiştir. Doğru cevap B’dir.

Türkiye’de 1990-2009 yılları arasındaki dönemde, kültür ırkı ve kültür melezi sığır varlığının arttığı, yerli ırk sığır sayısının ise azaldığı görülmektedir. Koyunculukta merinoslaşma çabalarının etkileri, koyun varlığı sürü kompozisyonuna yeterli düzeyde yansımamıştır. Yine aynı dönemde toplam keçi varlığı içerisinde tiftik keçisinin oranı azalmıştır. Türkiye hayvan varlığı diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, ülkemiz lehine bir sayısal fazlalık olmasına rağmen, hayvan mevcudunun büyük bir çoğunluğunun özellikle küçükbaş hayvan varlığının düşük verimli ırklardan oluştuğu görülmektedir. Doğru cevap C’dir.

Türkiye’de 2007 yılı itibariyle kişi başına düşen toplam et tüketimi 24,40 kg olup, toplam tüketim içerisinde; kırmızı et 10 kg, tavuk eti ise 14,40 kg civarındadır. Ancak aynı yılda kişi başına toplam et tüketimi AB ortalaması 86,16 kg, ABD ortalaması 122,79 kg’dır. Diğer taraftan aynı yılda kişi başına toplam süt tüketimi Türkiye’de 138,7 kg iken, AB’de 241,4 kg, ABD’de 253,8 kg’dır. Manda, koyun ve keçi varlığının azalmasına paralel olarak toplam süt üretim miktarları düşmüş ve bunun sonucu olarak da toplam süt üretimi içerisindeki payları azalmıştır. 1990 yılına göre 2009 yılında, kesilen sığır sayısında %45,6 oranında; manda sayısında %94,3; koyun sayısında %22,4 ve keçi sayısında %44,7 oranlarında azalmalar görülmektedir. Doğru cevap E’dir.

EBK, SEK ve Yem Sanayi AŞ gibi hayvancılığa dayalı sanayi işletmelerinin 1992 yılında özelleştirme kapsamına alınarak tasfiye edilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Türkvet ve E-ıslah veri tabanına kayıtlı 2011 yılı hayvancılık destekleri miktarlarına bakıldığında en yüksek desteklemeyi alan 500 TL/baş miktarı ile halk elinde manda ıslahıdır. Doğru cevap A'dır.

Hastalıktan ari işletmelerdeki sığır 300 TL/baş şeklinde ödenmektedir. Doğru cevap D'dir.

Türkiye tarımında traktörün kullanımı 1936 yılında başlamakla birlikte, traktör yaygınlaşması II. Dünya Savaşı sonrasında gerçekleşmiştir. Ülkemizde 1946-1950 yılları arasında etkili olan Marshall yardımı, tarımda makineleşme için gerekli olanakları sağlamış, özellikle traktör ithalatını hızlandırmıştır. Sadece 1950-1955 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde traktör sayısı 16 binden 40 bine ulaşmıştır. Böylece toplam ekilebilir tarımsal üretim alanı, 1950 yılında 1927 yılına göre %119 oranında artarak, 14,5 milyon hektara, 1960 yılında ise %251 oranında artarak 23,3 milyon hektara çıkmıştır.

!929 ile 1950 arasındaki yıllarda toplam bitkisel üretimde belirgin artışlar sağlanmıştır. Ancak tarımda teknoloji kullanımı yanlış anlaşılmış ve sağlanan bu üretim artışı, verimliliği artışından değil, hayvancılığın temel girdisi ve ülkenin en önemli doğal kaynaklarından olan çayır ve meraların yok edilerek tarım alanlarına dönüştürülmesi ile elde edilmiştir. Bu durumun bir göstergesi, bazı tarımsal ürünlerin toplam üretim miktarındaki artış, dekar başına olan verim artışından çok fazla gerçekleşmiştir. Örneğin Türkiye’de buğday ekim alanı 1950-1960 yılları arasında %76 oranında artarken, dekar başına alınan ortalama buğday miktarı yani verimlilik %23 oranında
artış göstermiştir. Yine aynı dönemde tarımsal üretimde sağlanan gelişme, nüfus artış hızının gerisinde kalmıştır. Doğru Cevap B'dir.

Türkiye’de 1950-1960 yılları arası dönemde hayvancılık sektörü açısından önemli gelişmeler arasında, devletin öncülüğünde kurularak hizmete giren hayvancılığa dayalı sanayi işletmeleri yer almaktadır. Bunlardan EBK 28 Ağustos 1952 tarihinde K/871 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile kurulmuş ve 1 Ocak 1953 tarihinde faaliyete geçmiştir. EBK’nun, devlet elinde hayvancılıkta üretimin rasyonelleşmesini sağlayacak bir araç olması yanında ulusal et endüstrisini kurma ve bu konudaki girişimlere öncülük etmek amacı da bulunmaktadır. Doğru Cevap C'dir.

Tarım ve hayvancılık sektörü destekleme politikaları kapsamına giren ürünlerin seçiminde ve destekleme yöntemlerinde popülist ve siyasi yaklaşımlar sonucu zaman içerinde sürekli değişimler meydana gelmiştir. Desteklemelerde yaşanan değişimler, genellikle hayvansal ürünlerin aleyhine gerçekleşmiştir. Türkiye’de 2000’li yıllara kadar uygulanan tarımsal destekleme, girdi sübvansiyonu ve fiyat desteği şeklinde olmuştur. Daha sonraki yıllarda destekleme politikalarının değişiminde Dünya Tarım Örgütü (DTÖ) ve AB Ortak Tarım Politikası (OTP)’na uyum sağlanması öncelikli olarak ele alınmış olup, desteklerin bu çerçevede yeniden yapılandırılması zorunlu hale gelmiştir. Doğru Cevap C'dir.

Türkiye’de; özellikle Atatürk sonrası, çok partili döneme geçişten itibaren sanayileşme uğruna kırsal kesim ihmal edilmiştir. Hayvancılık ve tarım sektörleri arasında yatırımdan, destekleme politikalarına, kredi ve finansman olanaklarından yapısal iyileştirme uygulamalarına kadar birçok konuda sektörler arası dengeler gözetilmemiş, yapı özellikle hayvancılık sektörü aleyhine bozulmuştur. Doğru Cevap A'dır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında hayvancılığın ülke ekonomisi açısından taşıdığı öneme uygun olarak mevcut hayvan varlığının ıslahı hedeflenmiştir. Bu amaçla, 1926 yılında 904 sayılı Hayvan Islahı Kanunu çıkarılmıştır. Hayvan ıslahı çalışmaları çerçevesinde üstün nitelikli damızlık hayvanlar yetiştirerek bunları halka dağıtmak, böylece halk elinde mevcut hayvanların niteliklerini iyileştirmek amacıyla Cumhuriyetin ilanını izleyen ilk yıllarda Karacabey, Çifteler, Konya, Çukurova ve Sultansuyu Haraları faaliyete geçirilmiştir. Bu dönemde haralar, inekhaneler ve deneme çiftlikleri adı altında 15 hayvan ıslah kurumu daha kurulmuştur.Doğru Cevap C'dir.

Karma yem: İnsan gıdası olarak tüketilemeyecek olan nişasta, un, yağ, alkol sanayi yan ürünleri ve hububat, baklagil gibi bitkisel ürünler ile hayvansal bazı ürünlerin yem fabrikalarında eleme, kırma, karıştırma işlemlerine tabi tutulması ile elde edilen üründür. Doğru Cevap D'dir.

Türkiye’de 2009 yılı itibariyle nüfusun yaklaşık %24,7’si tarım ve hayvancılık sektöründe istihdam edilmekte iken, Gayri Safi Milli Hâsıla (GSMH) içerisinde tarım ve hayvancılığın payı %8,2 oranındadır. Bu değerler tarım ve hayvancılık sektörünün, Türkiye ekonomisinde halen çok önemli bir yere sahip olduğunu açıkça
göstermektedir. Doğru Cevap D'dir.