HAYVAN YETİŞTİRME

Üçüncü dönem ise 1851 yılından günümüze kadar uzanmaktadır. 1851 yılı tüm dünyada arıcılığın dönüm noktası sayılmaktadır. A.B.D.’li gözlemci L. L. Langstroth bugün de aynı adla bilinen çerçeveli kovanı geliştirerek arıcılık tekniklerinin gelişmesine ve bal arısı biyolojisinin eksik kalmış yanlarının öğrenilmesine yol açmıştır. Langstroth bunu yaparken bal arılarının doğal yuvalarındaki tüm yüzeyler arasındaki mesafelerin sabit olarak yaklaşık 1.0 cm olduğunu belirlemiş, buna arı uzayı adını vermiştir. Arı uzayı kavramına göre yaptığı hareketli çerçeveli kovanlarda Langstroth bilinen tüm teknikleri uygulama ve kolay bal elde etme olanağını bulmuştur. A.B.D.’de hemen yaygınlaşan bu kovan daha sonra Avrupa’ya ve tüm dünyaya yayılmıştır. İzleyen yıllarda temel petek adı verilen balmumu levhaların kullanıma sokulması ile daha düzenli arıcılık yapılmaya başlanmıştır.

Dünyada Apis cinsine (genus) ait 4 bal arısı türü (species) tanımlanmıştır. Bunlar A. florea, A. dorsata, A. cerana ve A. mellifera’dır. Bunlardan ilk üçü Güneydoğu Asya’da, sonuncusu da diğer kıtalarda ve bölgelerde yaşamaktadır. Güneydoğu Asya arılarından A. florea küçük ağaç ve çalı dallarına, A. dorsata ise yüksek ağaç dallarına ördükleri tek petek üzerinde yaşarlar. A. florea’nın peteği 1-2 el büyüklüğünde, A. dorsata’nınki ise 1-1.5 m çapında olmaktadır. Bunlar sürekli yer değiştirmekte ve kovana alınamamaktadır.

Varroa: Yavru ve ergin bal arılarının hemolenfini emerek zarar veren paraziter bir dış akardır.

En kısa dilli bal arısı olarak bilinen Mısır arısı ile en uzun dilli Kafkas arısı arasında dil uzunluğu bakımından 1.7 mm fark ölçülmüştür.

Esmer Arı (A. m. mellifera): Anayurdu, Alpler’in kuzey ve batısında kalan Avrupa topraklarıdır. Avrupa arıcılığının ilk yıllarında en önemli ırk olarak kabul edilirken bugün önemini yitirmiştir. Funda arısı olarak selekte edilmiş bazı soyları bugün İskandinavya ve İngiltere’de kullanılmaktadır.

Feromon: Böceklerin dış salgı bezlerinden (eksokrin bezler) üretilen ve vücut dışına salınan, aynı böcek türünün bireyleri arasında mesaj görevi üstlenerek davranış ve gelişimlerini etkileyen kimyasal bileşik ya da bileşikler karışımıdır.

Koloni bireylerinin başkalaşım evreleri ve süreleri aşağıdaki gibidir:

Başkalaşım Evreleri

Koloni Bireyleri

Ana Arı

İşçi Arı

Erkek Arı

Yumurta

3

3

3

Larva

5

5

7

Pupa

8

13

14

Ergin çıkış

16.

21.

24.

Doğru cevap B’dir.

İşçi arıların fizyolojik yaşlarına göre üstlendikleri işler şöyle sınıflandırılabilir:

Çiçekli bitkilerin erkek organları (anter) tarafından üretilen polen, bitkilerin erkek üreme hücreleridir. Arılar tarafından toplanan polen; protein, yağ, mineraller ve vitaminler bakımından zengin bir madde olarak arılarda büyüme ve üremenin yapı taşıdır. Polenin kimyasal kompozisyonu ve besleyici değeri bitki kaynağına göre değişir. Polenin yapısında önemli besin maddelerinden protein % 24, karbonhidrat % 27 ve lipid % 5 düzeyinde bulunur. Bol olduğu mevsimlerde kovan girişinde tuzaklarla toplanarak insan kullanımına da sunulan polen sağlık destekleyici özelliği nedeniyle talep edilen bir üründür.

Kolonilerin kışı sağlıklı geçirerek bir sonraki yıla canlı ve üretken çıkabilmeleri amacıyla sonbahar bakımı büyük önem taşımaktadır. Ana arıları gençleştirilmiş kolonilere bal hasadını izleyen günlerde ve hava sıcakken ek besleme yapılması yeterli miktarda ve nitelikli kışlık besin bırakılması ve bunların salkımın ulaşacağı biçimde düzenlenmesi, kovanların su almamasının sağlanması, kovan içi nem düzeyinin düşük tutulması amacıyla nem emici maddelerin kullanılması ve havalandırmanın sağlanması ile kovanların yerden 30-40 cm yüksekte, hakim rüzgara kapalı, güneş gören ve hava akımı olan mekanlarda açıkta kışlatılmaları arıcılıkta kış kayıplarını en aza indirecek önlemlerdir.

Hem tüm karşılıklı petek yüzeyleri hem de petekler ile kovan iç yüzeyi arasındaki, yaklaşık 1 cm. sabit böşluğa arı uzayı denir.

Kafkas arısı 7.2 mm uzunluğuyla en uzun dilli bal arısıdır. Bu özellik ona derin tüplü çiçek yapısına sahip baklagillerden yararlanma üstünlüğü sağlar.

Esmer arıların açık havada sinirli ve hareketli oluşu ve bazen hırçınlaşarak insanlara saldırması bu ırka ilgiyi azaltmıştır.

Feromon; böceklerin dış salgı bezlerinden (eksokrin bezler) üretilen ve vücut dışına salınan, aynı böcek türünün bireyleri arasında mesaj görevi üstlenerek davranış ve gelişimlerini etkileyen kimyasal bileşik ya da bileşikler karışımıdır.

İşçi arıların aksine kendi başına beslenemeyen ana arı, işçi arılar tarafından sürekli arısütü ile beslenirken çene bezlerinden salgıladığı maddeler (feromon) ile işçi arıları ve çiftleşmede erkek arıları kendine çeker ve rakip ana arı yetiştirilmesini önler.

3 haftalıktan daha yaşlı işçi arılar; nektar, polen, propolis ve su toplama ve taşıma işlerinden oluşan tarlacılık görevini üstlenirler.

Türkiye arı varlığının büyük çoğunluğu gezginci işletmelerde bulunmaktadır. Gezi yollarının yılda 3-4 bin kilometreye kadar çıktığı bilinmektedir. Bu arıcılar eylül ayında çam balı için Güneybatı’da Fethiye, Bodrum, Marmaris yörelerinde toplanırlar.

Kış salkımı olarak adlandırılan bu kümenin yapısı, davranış biçimi ve çevre sıcaklığı ile ilişkileri bilinir ise bakım ve yönetim uygulamaları başarılı sonuç verir.

Glukozun eriyikten ayrılarak açığa çıkmasına balın şekerlenmesi ya da granülasyon denir. Şekerlenme balın niteliğini bozmamakta, herhangi bir özellik kaybına yol açmamaktadır.