HAYVAN YETİŞTİRME - Deneme Sınavı - 3

Kafkas arısı 7.2 mm uzunluğuyla en uzun dilli bal arısıdır. Bu özellik ona derin tüplü çiçek yapısına sahip baklagillerden yararlanma üstünlüğü sağlar.

Esmer arıların açık havada sinirli ve hareketli oluşu ve bazen hırçınlaşarak insanlara saldırması bu ırka ilgiyi azaltmıştır.

Feromon; böceklerin dış salgı bezlerinden (eksokrin bezler) üretilen ve vücut dışına salınan, aynı böcek türünün bireyleri arasında mesaj görevi üstlenerek davranış ve gelişimlerini etkileyen kimyasal bileşik ya da bileşikler karışımıdır.

İşçi arıların aksine kendi başına beslenemeyen ana arı, işçi arılar tarafından sürekli arısütü ile beslenirken çene bezlerinden salgıladığı maddeler (feromon) ile işçi arıları ve çiftleşmede erkek arıları kendine çeker ve rakip ana arı yetiştirilmesini önler.

3 haftalıktan daha yaşlı işçi arılar; nektar, polen, propolis ve su toplama ve taşıma işlerinden oluşan tarlacılık görevini üstlenirler.

Türkiye arı varlığının büyük çoğunluğu gezginci işletmelerde bulunmaktadır. Gezi yollarının yılda 3-4 bin kilometreye kadar çıktığı bilinmektedir. Bu arıcılar eylül ayında çam balı için Güneybatı’da Fethiye, Bodrum, Marmaris yörelerinde toplanırlar.

Kış salkımı olarak adlandırılan bu kümenin yapısı, davranış biçimi ve çevre sıcaklığı ile ilişkileri bilinir ise bakım ve yönetim uygulamaları başarılı sonuç verir.

Glukozun eriyikten ayrılarak açığa çıkmasına balın şekerlenmesi ya da granülasyon denir. Şekerlenme balın niteliğini bozmamakta, herhangi bir özellik kaybına yol açmamaktadır.

Propolis, arıların bitki tomurcuklarından topladığı reçinemsi bir maddedir. Arılar propolisi kovan girişini daraltmak (kışa girerken), kovan çatlaklarını onarmak gibi işlerde kullanır.

Avrupa ile birlikte Türkiye arıcılığını da etkisi altında tutan hastalık Nosema’dır. Nosema tek başına koloni ölümüne neden olmamaktadır. Ancak ikincil enfeksiyonlar için uygun bir ortam oluşmakta ve ölümlerin asıl nedeni olmaktadır.

Arıcılık tarihi üç dönemde incelenmektedir. Yukarıda verilen bilgilerin ait olduğu birinci dönem 1600 yılına kadar sürer. Neolitik Çağ’dan 1600 yılına kadar olan bu dönemde arıcılık uygulamalarında önemli bir değişiklik olmamıştır. Arıcı erken yaz mevsiminde oğul yakalamış ve kovana koymuş, sonbahar mevsiminde kolonilerinin çoğunu öldürerek balını ve balmumunu almış, geriye kalan kolonilerini kışlatmaya çalışmıştır. Bu dönemde arı kolonisinin karanlık dünyasına girilememiştir. Binaltıyüz yılından başlayarak 1851 yılına kadar süren ikinci dönemdeki gelişmeleri 3 grupta toplamak gerekir.Doğru cevap B'dir.

Bugün tüm dünyaya yayılmış olan ve arıcılık denilince akla gelen A. mellifera, Orta Doğu kökenlidir ve A. cerana’dan 1-2 milyon yıl önce ayrıldığı düşünülmektedir. Bu türün en önemli özelliği yönetilebilir olmasıdır. O nedenle teknik arıcılık terimi her yerde bu türü çağrıştırır.Doğru cevap C'dir.

En kısa dilli bal arısı olarak bilinen Mısır arısı ile en uzun dilli Kafkas arısı arasında dil uzunluğu bakımından 1.7 mm fark ölçülmüştür. Dilin uzun olması çiçeklerden nektar toplamada üstünlük sağlamaktadır. Bu bakımdan Kafkas ırkı derin tüplü çiçek yapısına sahip baklagillerden yararlanma üstünlüğüne sahiptir.Doğru cevap D'dir.

Afrika bal arılarından A. m. scutellata, güncelliği ile özellikle söz edilmeye değer. Bu ırkın zor Afrika koşullarında yüksek performansı kimi arı ıslahçılarının dikkatini çekmiş ve kullanılmak üzere Brezilya’ya götürülmüştür.Doğru cevap C'dir.

Esmer Arı (A. m. mellifera) Anayurdu, Alpler’in kuzey ve batısında kalan Avrupa topraklarıdır. Avrupa arıcılığının ilk yıllarında en önemli ırk olarak kabul edilirken bugün önemini yitirmiştir. Funda arısı olarak selekte edilmiş bazı soyları bugün İskandinavya ve İngiltere’de kullanılmaktadır.Doğru cevap A'dır.

Feromon Böceklerin dış salgı bezlerinden (eksokrin bezler) üretilen ve vücut dışına salınan, aynı böcek türünün bireyleri arasında mesaj görevi üstlenerek davranış ve gelişimlerini etkileyen kimyasal bileşik ya da bileşikler karışımıdır.Doğru cevap B'dir.

Yıllık döngü içerisinde işçi arıların yaşam süreleri değişmektedir. İlkbahar ve yaz mevsimlerinde çıkan işçi arılar 5-6 hafta yaşarlarken, yaz sonunda ve sonbaharda çıkanlar uzun kış mevsimini geçirerek ilkbahar başlarında ölürler. Koloni gücünü belirleyen işçi arı sayısının azaldığı erken ilkbaharda kolonilerde küçülme görülür. Çoğu kez hastalık sanılan bu durum bu mevsimde üremenin ölümler kadar hızlı olmamasından kaynaklanmaktadır. İşçi arılar yaşamlarının ilk üç haftasını kovan içindeki görevleri yaparak, son 2-3 haftalarını da tarlacı olarak koloni gereksinimleri olan nektar, polen, su, propolis gibi maddeleri kovana taşıyarak geçirirler. Kesin bir sınırlama olmamakla birlikte dengede bir kolonide işçi arı yaş grupları farklı görevleri üstlenirler. Daha ayrıntılı biçimde ilgili başlıkta verilecek bu görevlerden, nektar toplama ve bal yapma ya da yaşlı yavruların ve genç yavruların bakımı farklı yaştaki işçi arılar tarafından yapılmaktadır.Doğru cevap E'dir.

İşçi arıların fizyolojik yaşlarına göre üstlendikleri işler şöyle sınıflandırılabilir:

• Petek gözlerinin temizlenmesi: ergin çıkıştan 3 günlük yaşa kadar olan işçi arılar • Yaşlı larvaların (4-5 günlük) bakım ve beslenmesi: 3-6 gün yaşlı işçi arılar

• Genç larvaların bakım ve beslenmesi: 6-13 gün yaşlı işçi arılar

• Besin (nektar, polen) işleme ve balmumu salgılama: 13-18 gün yaşlı işçi arılar

• Kovan havalandırma ve koruma: 18-21 gün yaşlı işçi arılar

• Tarlacılık (nektar, polen, propolis ve su toplama ve taşıma): 3 haftalıktan daha yaşlı işçi arılar

Doğru cevap B'dir.

Koloninin salkım oluşturmasının amacı, yaşaması için gerekli ortam sıcaklığını ve nemini sağlamaktır. Böyle bakıldığında sıcak dönemlerde arıların kuluçka alanı üzerinde yığılmaları da bir salkım oluşturma davranışıdır. Ancak çevre sıcaklığı düştükçe salkım daha belirginleşir. Arıların salkım oluşturmaları için optimum yakın çevre sıcaklığı 14 °C olarak saptanmıştır. Küre şeklindeki salkımın yüzeyinde işçi arılar birbirlerine daha sıkı kenetlenerek yaklaşık 2-2.5 cm kalınlığında bir kabuk tabakası oluştururlar. Bu sıcaklığın altına inildikçe salkım sıkışarak küçülür, merkezde üretilen metabolik ısının kaybolmaması için de salkım kabuğu kalınlaşır. Böylece ana arının ve var ise yavruların bulunduğu salkım merkezinde sıcaklık 32-35 °C’de sabit tutulabilir. Bu ortamın korunabilmesi ise salkımın stok besinlerle sıkı bir bağ kurabilmesi ile mümkündür.Doğru cevap C'dir.

Koloni başına 200-500 g olarak hazırlanacak katı yemin yapılmasında 6 ölçek pudra şekeri, 3 ölçek süzme bal, var ise 1 ölçek de polen, yoksa yerine yağsız süt tozu gibi polen yerine geçebilecek maddeler kullanılır. Bu karışımın katı verilmesinin nedeni, soğuk olan bu mevsimde buharlaşmanın çok yavaş olması ve kovanlarda nem düzeyinin artmasının önlenmesidir. Katı yemlemenin çerçeveler üzerinden ve salkıma en yakın yerden yapılması da önemlidir. Yemleme zamanı ise doğal kaynaklardan polen gelişinden 3-4 hafta öncedir.Doğru cevap E'dir.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Ögütü (FAO)’nün 2008 yılı verilerine göre Türkiye’de 4.9
milyon arılı kovanda 81 bin ton bal üretilmiştir. Bu kovan varlığı ve bal üretimi ile Türkiye dünyada ikinci sırayı almaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.