HAYVAN YETİŞTİRME - Deneme Sınavı - 3

Türkiye’de özellikle kurban olarak satılmak üzere düve besiciliği yapılmaktadır. Kurban bayramının başlamasına 3-5 ay kala toplanan düvelerle yürütülen beside genellikle yerli ırklar ve melezlerinin dişileri kullanılmaktadır.

İlk damızlıkta kullanma yaşı görece düşük, analık yeteneği yüksek bir ırk olarak bilinir. Karkasta yağın kas arasına dağılımı olarak ifade edilebilecek mermerleşme (mozayikleşme) bakımından oldukça değerli bir ırktır. Angus ırkının en bilinen özellikleri tamamen siyah renkli ve boynuzsuz olmasıdır.

Bağlı duraklı ahırlarda, her bir hayvana ayrılacak durak genişliği hayvanın cüssesine bağlı olarak 70-110 cm arasında değişebilir. Ayrıca cüsse farklılıkları durak boyunun da farklı olmasını gerektirir. Ne var ki aynı ahırdaki durakların hem genişlik hem de uzunluk olarak

Türkiye’nin 2017 yılı toplam sığır eti üretimi 987 bin ton kadardır (Anonim 2018). Kişi başına yaklaşık 12.3 kg kadar üretim  anlamına gelen bu değer, son yıllardaki toplam kırmızı et tüketiminin yaklaşık %90’ını oluşturmaktadır.

Düve: 12 aylık yaştan büyük, doğurmamış dişi sığır.

Angus: İskoçya’nın kuzey doğu kısmında elde edilmiş bir ırktır. Angusun ortaya çıktığı yer yağışların yıla dağılımının meralar açısından son derece uygun olduğu bir bölgedir. Ayrıca bölgenin iklimi de sığırlar için oldukça uygundur

Besi işletmesi için yer seçiminde dikkat edilecek hususlar aşağıda sıralanmıştır:
• Besi işletmeleri yerleşim alanlarına uzakta inşa edilmelidir. Bir işletmenin en yakın yerleşim yerine mesafesi 500 m’den az olmamalıdır.
• İşletme, yerleşim alanlarına koku yaymayacak bir alanda kurulmalıdır.
• Yer altı suyu ve yüzey suyunu kirletmeyecek alanlar seçilmelidir.
• Ana yollara çok yakın olmamalı, ama ulaşım kolay olmalıdır.
• Aşırı engebeli alanlardan kaçınılmalıdır.
• Taban suyu yüksek alanlar maliyeti yükseltebilir.

İşletmenin hayvan başına günlük 50-60 litre su sağlayacak bir kaynağa ve yine hayvan başına 100-120 litre veya her 10 hayvan için 1 m3 su deposuna sahip olması gerektiği hesaplanabilir.

Besideki sığırların günlük gübre üretimi yaklaşık canlı ağırlıklarının %8’i kadardır.

Beside karlılığı etkileyen ve hayvanla doğrudan ilişkili olan unsurların bir kısmı cinsiyet, besi başı ve besi sonu ağırlığı, yaş, günlük canlı ağırlık artışı ve yem değerlendirme sayısı olarak sıralanabilir.

Kastre etmek (Kastrasyon, Eneme): Erkek sığırlarda testislerin faaliyetini durdurmak, testisleri yok etmek.

Besinin besi sonu ağırlığını artıracak şekilde uzatılması, erken bitirilmesinden daha zararlı olabilir.
Çünkü besinin uzatılması;
• Canlı ağırlık artış maliyetinin yükselmesine,
• Karkasın yağlanmasına,
• Sermayenin daha uzun süre bağlı kalmasına,
• Hayvanların yönetiminin güçleşmesine neden olur.

İskelet gelişimi iyi ama zayıf olan hayvanlar, uygun koşullarda çok hızlı canlı ağırlık artışı sağlayarak bu eksikliklerini kapatırlar. Bu durum telafi büyümesi ya da telafi edici büyüme olarak adlandırılır.

Etten sağlanan hayvansal proteinde sığır etinin payı ülkelere ve bölgelere göre farklılıklar gösterir. Örneğin Japonya’nın etten sağladığı hayvansal protein üretiminde sığır etinin payı %22.1 kadarken, ABD’de bu değer %32.1, Türkiye’de ise %40.2’dir. Etten sağlanan hayvansal proteinin %38.9’unun domuzdan elde edildiği AB’de sığır etinin payı Türkiye’dekinden daha düşük, %20.5 kadardır

Kişi başına tüketilen toplam hayvansal protein ve sığır etinden sağlanan toplam protein miktarları bakımından farklılıklar, en azından yukarıda sözü edilen ülkeler için, sığır etinin payı bakımından hesaplananlardan daha büyüktür. Örneğin Japonya’da kişi başına günlük hayvansal protein tüketimi 48.5 g, AB’de 60.4 g, Dünya’da 32.1 g, Türkiye’de ise 36.1 gram kadardır.

6-8 Aylık Erkeklerle Yürütülen Besi Çoğunlukla kültür ırkı sığırların (Siyah-Alaca, Esmer ve Simmental) 6-8 aylık erkeklerinin 8-12 ay süren bir besiye alınması şeklinde yürütülen bu sistemde, besi başı ağırlığı yaklaşık 150-200 kg olan bu hayvanlar besi sonunda 550-600 kg canlı ağırlığa ulaşabilirler. Hayvan başına karkas miktarı 320-360 kg arasında olur.

16-24 Aylık Erkeklerle Yapılan Besi Genellikle yerli ırklar veya melezlerinin 1.5-2.0 yaşına gelmiş erkeklerini satın alan besiciler bunları 4-6 ay besleyerek satarlar. Besi sonunda çoğunlukla iki yaşını geçen bu hayvanların karkas ağırlığı 200- 240 kg kadar olur.

Etçi Irklar Angus, Shorthorn, Charolois, Limousin, Hereford

Jersey Amerika kökenli bir sütçü inek ırkıdır.

500 kg olan, 200 başlık bir işletme, gübreyi 3 ay depolamak isteyebilir. Bu işletmede söz konusu dönemde hayvan başına ortalama gübre üretimi günde 500*0.08= 40 kg olacaktır.

Angus İskoçya’nın kuzey doğu kısmında elde edilmiş bir ırktır. Angusun ortaya çıktığı yer yağışların yıla dağılımının meralar açısından son derece uygun olduğu bir bölgedir. Ayrıca bölgenin iklimi de sığırlar için oldukça uygundur.

Shorthorn İngiltere’nin kuzeyinde elde edilmiş bir ırktır. Etçi ve sütçü olmak üzere iki tipi vardır. Kırmızı, beyaz, kırçıl veya kırmızı beyaz lekeli renk grupları görülebilir.

Charolois Fransa’nın kuzeyinde geliştirilmiş bir etçi ırktır. Boynuzlu olan bu ırkta renk beyaz veya krem rengi olup, deride oldukça yaygın bir pigmentasyon görülür. İri cüsseli etçi ırklardan biri olarak bilinen Charolais’nin dişileri 575-900 kg, erkekleri 900- 1100 kg canlı ağırlıkta olabilmektedir.

Limousin Fransa’nın batısından köken alan bu ırkta renk kırmızıdan altın sarısına kadar değişebilir. Buzağıları hızlı büyüyen bu ırkın karkasında yağ oranı görece düşüktür.

Hereford İngiltere’den köken almış bir ırktır. Yüz tamamen beyaz renklidir. Vücut kırmızı renkli olup boyun ve karın altı, kuyruk ucu ve sırt ile bacakların ucu beyazdır. Boynuzlu bir ırktır. Bu ırktan yeni bir ırk olarak Boynuzsuz Hereford ırkı üretilmiştir.