HAYVAN DAVRANIŞLARI VE REFAHI

Hayvan refahı başlangıçta hayvan hakları ve hayvanların korunması şeklinde ele alınırken, 1964 yılında Harrison tarafından yayınlanan “Hayvan Makineler” adlı kitap bugünkü anlamıyla hayvan refahının başlamasında önemli rol oynamıştır.

Önceleri pet hayvanları, 1980’lerde Laboratuar hayvanları ve 1990’larda ise daha çok çiftlik hayvanlarının refahı üzerinde durulmuştur.

ABD'de hayvanların öldürülme amaçları: Besin, av, istenmeyen pet, araştırma ve eğitim, kürk ve post.

Entansif hayvancılık: Bilim ve teknoloji imkânlarından faydalanılarak çok sayıda yüksek verimli hayvanın özel barınak ve besleme şartlarında yetiştirilmesidir.

Harrison kitabında geleneksel kafes tavukçuluğunu, domuz ve buzağıların ferdi bölmelerde hapsedilmesini ve çok sayılardaki etlik piliçlerin sınırlanmış dar alanlara sıkıştırılmasını, bol miktarda ilaç ve kimyasalların kullanılmasını ve bütün bu durumların hayvansal ürün kalitesine olumsuz etkilerini eleştirmiştir.

1965 yılında çiftlik hayvanları ile ilgili çalışmalar ve araştırmalar yapmak üzere İngiliz hükümeti tarafından bir komite oluşturulmuştur.

Buna rağmen refah tanımında genel olarak hayvanın 3 temel özelliği esas alınarak yapılmaktadır. Bu özellikler, hayvanın biyolojik işlevleri, davranışları ve duyguları şeklinde sıralanabilir.

Refahta ayrıca olumsuz şartların etkilediği hayvan sayısı da önemlidir. Eğer olumsuz bir faktör hayvan için zayıf refah oluşturuyorsa, bu faktörden etkilenen hayvan sayısı çoğaldıkça refah sorununun daha da büyüdüğü anlamına gelmektedir. Bu durum göz önünde tutularak evcil hayvan türlerinin sayısına bakıldığında sayısı en fazla olan türün tavuk olduğu görülür.

Hayvanın biyolojik kondisyonu üzerine direkt herhangi bir etki oluşmadan refahın zayıf olduğu 5 durum vardır. Bu durumlar örneğin hayvanlar acı duyduklarında, korku içerisinde olduklarında veya çevreleri ile olan etkileşimlerini kontrol edemediklerinde oluşmaktadır. Bu durumlar;

• İhtiyaçların kısıtlanması,

• Bazı önemli dürtülerin kaybolması,

• Yetersiz dürtüler,

• Fazla dürtüler,

• Çok fazla tedirginlik davranışı göstermek

Hayvan refahı başlangıçta hayvan hakları ve hayvanların korunması şeklinde ele alınırken, 1964 yılında Harrison tarafından yayınlanan “Hayvan Makineler” adlı kitap bugünkü anlamıyla hayvan refahının başlamasında önemli rol oynamıştır.

Entansif hayvancılık: Bilim ve teknoloji imkânlarından faydalanılarak çok sayıda yüksek verimli hayvanın özel
barınak ve besleme şartlarında yetiştirilmesidir.

Hayvanlar açlık, susuzluk vb. ihtiyaçlardan mahrum bırakılmamalıdır. Önlerinde
yeteri kadar taze yiyecek ve su bulunmalıdır.
• Hayvanlar bulundukları çevre şartlarında rahatsız olmamalıdır. Uygun barınak
ve çevre şartları sağlanmalıdır.
• Hayvanlar acı ve ağrıya neden olan çarpma, yaralanma ve hastalıklardan
korunmalıdır. Bu gibi durumlarda hızlı müdahale edilerek en uygun yöntemlerle
sağaltılmalıdır.
• Hayvanlar normal davranışlarını gösterebilmelidir. Bunu gerçekleştirebilmeleri
için yeterli alan ve uygun araç ve gereç sağlanmalıdır. Grup halinde
barındırılan hayvanlar aynı türden olmalıdır.
• Hayvanlar korku ve strese neden olan olaylardan korunmalıdır. Duygusal
rahatsızlık veren şartlar ortadan kaldırılmalıdır.

Refah tanımlamaları genelde hayvanların çevreye uyumu ve davranışları gibi özelliklerine
bakılarak yapılmıştır. İlk resmi tanım ise İngiliz hükümeti tarafından 1965 yılında kurulan Brambell komitesi tarafından yapılmıştır.

Refahı etkileyen en önemli husus da hayvanın bulunduğu çevresiyle uyum gösterme kabiliyetidir.

Kaşeksi: Kronik hastalık veya aşırı beslenme yetersizliği sonucu vücudun çok zayıf ve bitkin vaziyette olması.

Geleneksel kafes: Genelde sofra yumurtası elde etmek amacıyla yetiştirilen tavukların barındırıldığı 30x40x35 cm ebadındaki yan yana ve üst üste sıralanmış kafeslerdir.
Alanın dar olmasına rağmen her kafese 3-4 tavuk konmaktadır.

Hayvansal ürün kullanımındaki uygulamalara etki eden faktörler (Broom
1999b)
• Çiftçi veya diğer hayvan kullanıcılarının bilgi ve tutumları
• Müşterilerin hayvan ihtiyaçları
• Yasalar ve bu yasaların etkili olduğu alanlar
• Aile, arkadaşlar ve hayvanları gören diğer kimselerin tutum ve davranışları
• Diğer kullanıcıların tutum ve davranışları, özellikle de çiftçilik sektörü veya
ilgili basın tarafından örnek gösterilmiş kimseler.
• Toplum genelinin tutumu, özellikle de seslerini duyurabilenler ve dolayısıyla
da basın ve yayın

Hayvanın biyolojik kondisyonu üzerine direkt herhangi bir etki oluşmadan refahın zayıf olduğu 5 durum vardır. Bu durumlar örneğin hayvanlar acı duyduklarında, korku içerisinde olduklarında
veya çevreleri ile olan etkileşimlerini kontrol edemediklerinde oluşmaktadır. Bu durumlar;
• İhtiyaçların kısıtlanması,
• Bazı önemli dürtülerin kaybolması,
• Yetersiz dürtüler,
• Fazla dürtüler,
• Çok fazla tedirginlik davranışı göstermek
Bu durumlardan birisinin acı duygusu gibi hayvanın

Bir hayvanın uyum sağlamak amacıyla göstereceği en hızlı tepki vermesinde korku ve acının rolü büyüktür.

Çiftleşme özgürlüğü.