HAYVAN DAVRANIŞLARI VE REFAHI

Atların sallanma ve kemirme davranışlarını diğer atları gözlemleyerek öğrendiklerine dair yaygın bir görüş olsa da izleme ile öğrenme testlerinde oldukça başarısız olmaları bu görüş ile çelişmektedir. Her iki lokomotor bozukluğun da tedavisinde nalokson (opiat blokörü) ile başarı sağlanması, bu bozukluğun temelinde endojen opiatlarla ilgili bir sorun olduğunu göstermektedir. Genetik yatkınlığın da bu bozuklukların gelişmesinde etkili olduğu öne sürülmektedir.

Lokomotor bozukluklardan en sık rastlanılanı, ahırda sürekli volta atma ve daire çizme davranışıdır. Bu davranış, genellikle egzersiz olanağı
kısıtlanmış ve uzun süreler boyunca ahıra kapatılmış atlarda gözlemlenmektedir. Lokomotor stereotipik davranışlardan bir diğeri ise, yine ahırda kapalı tutulan atlarda ve genellikle bağlı olanlarda ortaya çıkan sallanma davranışıdır.

Zamanının çoğunu beslenme ile geçiren sığırlar, lokomotordan ziyade oral stereotipik davranış geliştirmeye daha yatkındırlar. Oral stereotipik davranışlar arasında en sık görüleni ise, dilin ağızdan çıkartılarak veya çıkartılmadan devamlı olarak döndürülmesidir.

Yün (kumaş) emme davranışının gelişmesine katkıda bulunduğu öne sürülen faktörler; erken sütten kesim, ayrılık anksiyetesi ve hatalı besleme rutinleridir.

Kompulsif bozukluklar genellikle beş gruba ayrılmaktadır:
• Lokomotor davranışlar: Dönme, kuyruk kovalama, volta atma, olduğu yerde zıplama vb.
• Oral davranışlar: Kendini yalama, kendi vücut uzuvlarını çiğneme, böğrünü
emme vb.
• Vokalizasyon: Devamlı ağlama, havlama vb.
• Halüsinasyon davranışları: Gölge ve/veya ışık kovalama, havayı ısırma vb.
• Agresyon: Kendi vücut uzuvlarına karşı hırlama, ısırma vb.

Bekçi köpeklerinde alan korumaya yönelik agresyon davranışı daha sıklıkla sergilenirken, sürü gütmede görevli köpeklerde anksiyete kaynaklı agresyona daha yüksek oranlarda rastlanmaktadır.

Köpek tarafından ısırma öncesi sergilenen uyarı işaretleri sırasıyla; vücudun gerginleşmesi, hırlama, dişlerin gösterilmesi ve gerçek bir ısırma olmaksızın ağızla kapma hareketinin yapılmasıdır.

Kompulsif bozukluklar genellikle beş gruba ayrılmaktadır:

• Lokomotor davranışlar: Dönme, kuyruk kovalama, volta atma, olduğu yerde zıplama vb.

• Oral davranışlar: Kendini yalama, kendi vücut uzuvlarını çiğneme, böğrünü emme vb.

• Vokalizasyon: Devamlı ağlama, havlama vb.

• Halüsinasyon davranışları: Gölge ve/veya ışık kovalama, havayı ısırma vb.

• Agresyon: Kendi vücut uzuvlarına karşı hırlama, ısırma vb.

Kompulsif bozukluklar genellikle beş gruba ayrılmaktadır:

• Lokomotor davranışlar: Dönme, kuyruk kovalama, volta atma, olduğu yerde zıplama vb.

• Oral davranışlar: Kendini yalama, kendi vücut uzuvlarını çiğneme, böğrünü emme vb.

• Vokalizasyon: Devamlı ağlama, havlama vb.

• Halüsinasyon davranışları: Gölge ve/veya ışık kovalama, havayı ısırma vb.

• Agresyon: Kendi vücut uzuvlarına karşı hırlama, ısırma vb.

İdrar püskürtülen yüzeyler genellikle dikeydir; fakat bazı zamanlarda yatay zeminler de tercih edilebilir. İşaretleme davranışı için tercih edilen alanlar, genellikle yabancı kokuların olduğu yerler, kıyafetler, ayakkabılar, kapı önü ve pencere önü gibi açık alanlardır.

Yün (kumaş) emme davranışının gelişmesine katkıda bulunduğu öne sürülen faktörler; erken sütten kesim, ayrılık anksiyetesi ve hatalı besleme rutinleridir.

Bulundukları ortamda herhangi bir stres etkenine maruz kalmaları koyunların da davranış bozuklukları sergilemelerine yol açmaktadır. Bu davranış bozukluklarından en sık görüleni, besin olarak alınmaya uygun olmayan materyallerin yenilmesidir (pika).

Domuzlardaki stereotipik davranışlardan en sık görüleni bariyer ısırma davranışıdır. Bu davranışı geliştiren hayvanlar genellikle hareket yeteneği kısıtlanacak şekilde besiye çekilmiş veya gebe hayvanlardır. Bu davranış sırasında hayvan, bulunduğu bölmenin ön tarafındaki bariyerlerden birini dişlemekte ve ritmik olarak ağız ve dişi bariyer boyunca hareket ettirmektedir.

Zamanının çoğunu beslenme ile geçiren sığırlar, lokomotordan ziyade oral stereotipik davranış geliştirmeye daha yatkındırlar. Oral stereotipik davranışlar arasında en sık görüleni ise, dilin ağızdan çıkartılarak veya çıkartılmadan devamlı olarak döndürülmesidir.

Birbirini emme, ergin olmaya yakın ya da ergin sığırların sürü üyelerinin memelerini emmesi davranışıdır. Bu davranışı gösteren sütçü sığırlar genellikle süt emmek için tek bir partner seçmekte, hatta partneriyle karşılıklı olarak birbirlerini emmektedir. Hem ekonomik kayıp hem de memenin zarar görmesi nedeniyle bu davranış da istenmeyen davranışlar arasında sayılmaktadır.