HAYVAN DAVRANIŞLARI VE REFAHI

Sığırlar, Bovidae familyasına ait, dünyanın hemen her tarafında yaşayan, geviş getiren, ot yiyen, boynuzlu büyükbaş hayvanlardır. Evcil boğa (Bos taurus), Tibet
sığırı, Hint mandası, Misk sığırı, Yaban sığırı gibi türleri mevcuttur.

Otlama davranışı; soy farklılığı, hayvanların iklimsel adaptasyonu ve sindirim kanalının kapasitesi ile ilişkilidir.

Ruminasyon, yenilen besinlerin tekrar ağza getirilmesi, tekrar çiğnenmesi ve
tekrar yutulmasıdır.

Otlama için harcanan süre sığırlarda bir günde ortalama 4-9 saattir. Buna ilaveten her gün ortalama 2 saat uygun yem alanlarını araştırmak veya oraya gitmek için harcanır. Otlama zamanı günden güne değişir.

Östrus davranışları duyusal uyarım, hormon sekresyonu ve merkezi sinir sisteminin etkisi altındadır. Bu mekanizmalar, ön hipofiz bezinin “feedback” mekanizmasıyla düzenlenmesi ve östrus davranışlarını etkileyen gonodotropinlerin salınmasına ve ovaryumları etkilemesine neden olur

Sığırlarda dışkılama gelişigüzel bir şekilde, hiçbir efor sarf etmeksizin yürürken
veya yatarken yapılabilir. Sığırlar, dışkılarını birkaç alanda toplamaya özen gösterirler. Sığırlar kötü hava şartlarında bir sığınakta uzun süre dururlar ve buralarda dışkı kümeleri oluştururlar. Defekasyon, hayvan yürürken veya yatarken yapılabilmesine rağmen, genel olarak ayakta dururken meydana gelir. Tipik olarak özel duruş; kuyruk kaldırılmış ve vücuttan ayrılarak kemerleşmiş, arka bacaklar biraz önde ve ayrılmış, arka taraf kavisleşmiştir. Kavisleşme derecesi hayvanlar arasında farklıdır.
Dişiler yürürken idrar yapmaz, yatarken de nadiren yaparlar. İdrar yaparken hayvanın duruşu dışkılamadaki gibidir, arka tarafın kemerleşmesi biraz daha fazla olabilir. Tipik ürinasyon duruşu doğumdan 3-4 saat sonra yapılan ilk ürinasyonda tam belirgin olarak görülebilir.
Erkekler normal olarak ayakta dururken ürinasyon yapabilir ancak idrarın
arka bacaklara sıçramasıyla duruşta biraz değişiklik olabilir. Dişilerden farklı olarak; yürürken sıklıkla idrar yapar, idrar kından damla şeklinde akabilir

Otlarken seyahat uzunluğu genetik ve çevresel faktörlerden etkilenir. Seyahat uzunluğu genelde değişmez; fakat sürüler üreme mevsimlerinde uzak mesafelere götürüldüğünde değişebilir. Böylece davranış farklılıkları yetiştikleri yer ile ilgilidir.
Otlayan koyunlarda seyahat uzunluğu her gün 8 km’den 16 km’ye kadar değişebilir. Bazı araştırıcılar koyun için en kısa mesafenin 3-5 km, diğerleri ise ortalama her gün 6 km olduğunu bildirmişlerdir. Seyahat uzunluğunun artması total otlama zamanının artması ile ilişkilidir. Sıcak iklimlerde koyunlar daha çok gece yürürler.
Meranın büyüklüğü arttığı zaman günlük aktivitede geçici bir artış görülür.
Hareketleri kısıtlanmasa bile koyunlar otlarken belirli bir bölgede kalırlar. Dağ
koyunlarında otlama sınırları 4 km2’den fazla değildir.

Davranış modellerinin en genel özellikleri sığır davranışlarına benzemekle beraber, koyunlara özel bazı otlama modelleri de vardır. Koyunların üst dudağı yarıktır, her ne kadar kavrama ve sarma hareketleri yapamasa da toprağa çok yakın otlamaya izin verir. Dudaklar, alt kesici dişler ve diş eti yastığı (dental ped) başlıca  kavrayıcı yapılardır. Üstte kesici dişler olmadığı için alt kesici dişler ve üst diş yastığı arasına sıkıştırılan otlar, kafanın ileri ve yukarı hareketleri ile şiddetle çekilir.
Koyunun çenesi yere çok yakın durur, bu nedenle otlar yerden kolaylıkla seçilebilir. Kuzular 2 günlük oldukları zaman otları koparmaya başlar, uzun yaprakları ise sadece emerler. İki haftalık olduklarında kuzular çimenlerin uzun kısımlarını yemeye başlarlar.
Büyük sürüler genellikle hep birlikte otlamazlar, alt gruplara ayrılırlar ve merada belirli bölgeler işgal ederler. Bu alt grupların belli bir aileden olup olmadığı bilinmemektedir. Farklı ırklarda sürü birlikteliği ve hareketleri değişiklik gösterebilir. Bazı ırklar meranın belli bir bölümünde kalmayı tercih ederken, bazıları ise küçük gruplara ayrılarak otların iyi olduğu alanları işgal ederler. Koyunlar hiçbir zaman devamlı otlamazlar. Otlama zamanı, ruminasyon, dinlenme ve dolaşma periyotları ile kesintiye uğrar. Genelde yoğun otlama güneş yükselirken ve güneş battıktan sonra başlar. En uzun otlama, sabahın erken saatlerinde, öğleden sonra geç vakitler ve alacakaranlık arasında yapılır.
Koyunlarda total otlama zamanı 9-11 saat kadardır.

Doğumdan sonra koyunlarda bazı hatalı davranışlar açıklanmıştır. Özellikle uzun süren ve güç olan doğumlarda veya iyi beslenmeme ve hastalık durumlarında koyun yorgun ve bitkin düşmüştür. Doğumdan sonraki birkaç saat içinde yüzükoyun yatarak yerde kalabilir ve kuzu etrafında dolaşırken onunla ilgilenemez. Bazı koyunlar, ilk kuzulamalarında yeni doğana karşı pek ilgi göstermez veya çok az ilgilenirler, kuzuyu koklamaksızın dolaşırlar; ancak daha sonra iyi bir anne olabilirler.

Koyunlar diğer hayvanlar tarafından çıkarılan seslere de cevap vermeye hazırdır. Eğer koyun ve onun kuzusu ayrılırsa her ikisi de bir araya gelene kadar melemeye devam eder. Yaşlı koyunlar da sürülerinden ayrıldıkları zaman bu şekilde bağırırlar, hatta onların genç kuzuları olmasa bile bağırma davranışı görülür. Genellikle bağırma, hareketin artmasına neden olur.
Kuzular ve ergin koyunlar diğer şartlar altında da meleme sesleri çıkarırlar.
Susuzluk durumunda melemenin artması, susuz kalma süresi ile pozitif ilişkilidir.
Kuzular korktukları ya da incindikleri durumlarda da bağırırlar. Bağırmanın en
az iki farklı tipi ayırt edilebilmiştir. Örneğin üreme mevsiminde, koçlar bazen
dişiye yaklaşırken boğuk bir meleme sesi çıkarırlar. Bu ses homurdanma şeklinde tarif edilebilir. Koyunlar yeni doğan yavrularını incelerken alçak tonda meleme sesleri çıkarırlar.
Koklama ile ilgili fonksiyonlar da koyunlarda önemlidir. Koku duyumu, annenin yavrusunu ayırt edebilmesi için gereklidir. Eğer ana doğumda koku almıyorsa,
daha sonra kendi yavrusu ile başka yavrular arasında ayırım yapamaz.

Otlama davranışı; soy farklılığı, hayvanların iklimsel adaptasyonu ve sindirim kanalının kapasitesi ile ilişkilidir. Sütçü sürülerde, sabah sağımından sonra acilen bir otlama veya yeme piki görülür; bunu takiben öğleden sonraki sağıma kadar otlama sayısı tedricen azalır. Ruminasyon, yenilen besinlerin tekrar ağza getirilmesi, tekrar çiğnenmesi ve tekrar yutulmasıdır; ve otlamadan sonra gerçekleşen bir davranıştır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Ruminasyon davranışı, buzağılar üç ha alığa ulaşınca görülmesine rağmen, ruminasyon zamanı 6-8 aylığa kadar erişkinlerdeki seviyeye ulaşamaz.

Çiftleşme öncesi domuzlar dışında bütün vahşi ve evcil hayvanlar “lipcurl” denilen karakteristik bir davranış gösterirler. Bu durumda erkek ayakta dimdik durur, başını ve boynunu uzatarak üst dudağını kaldırır. Başını yavaşça bir yandan öbür yana sallar. Lipcurl durumu 10-30 saniye kadar sürer. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Koyunlarda, sığırlarda görülen yalama hareketleri ile birbirlerine çeki düzen verme davranışı görülmez. Doğru cevap E'dir.

Koyunlarda total otlama zamanı 9-11 saat kadardır. Bu zamanda bir tek koyunun otlaması, sürü ortalamasından önemli derecede farklı olabilir. Doğru cevap E'dir.

Kaba yem, ruminasyon süresini arttırır. Nitekim kuru otla beslenen koyunlarda günlük ruminasyon süresi 9 saati bulduğu halde, öğütülmüş kuru otla beslenenlerde 5 saat, konsantre yemlerle beslenenlerde 2,5 saat olduğu bildirilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Çiftleşme mevsiminde koçlar normal hallerinden daha aktiftirler; fakat çiftleşme için harcanan enerji miktarı fazla değildir. Aldıkları yiyecek miktarı yeterli ise çiftleşmeyi sürdürebilirler. Doğru cevap B'dir.

Doğum 2-5 saat için- de tamamlanır. Doğru cevap A'dır.

Doğumdan sonra kuzu üzerinde kalan fötal membranın koyun tarafından yenmesi normal bir davranıştır. Doğru cevap E'dir.

Kuzular 3 aylık olduklarında, emme sıklığı 3-4 saatte birdir ve çok kısa sürer. Doğru cevap C'dir.