HAYVAN DAVRANIŞLARI VE REFAHI - Deneme Sınavı - 2

Avrupa Birliği tarafından 19 Kasım 1991 Tarihinde Buzağıların Korunmasında Minimum Standartlara İlişkin Direktif (91/629/EEC) kabul edilmiştir. 1997 yılında bazı ekler ve değişikler yapılmıştır. Daha sonra 18 Aralık 2008 Tarihinde bütün değişiklikleri içeren 2008/119/EC nolu Buzağıların Korunmasında Minimum Standartlara İlişkin Direktif kabul edilmiştir. Bu direktifte buzağıların büyütülme ve besisi sırasında korunması ve refahının sağlanmasına yönelik en düşük standartlar belirlenmiştir. Bu yasal düzenlemelerde buzağı, 0-6 aylık yaşlar arasındaki sığır yavruları olarak kabul edilmiştir. 31 Aralık 2006’dan sonra tüm işletmelerde direktifteki kuralların yerine getirilmesi zorunlu olmuştur.

Grup olarak barındırılan buzağılarda, her bir buzağı için 150 kg a kadar en az 1.5 m2, 150-220 kg arası en az 1.7 m2, 220 kg üzerinde ise en az 1.8 m2 alan ayrılmalıdır.

Canlı ağırlık 10 kg’a kadar 0,15 m2, 10-20 kg arası 0.2 m2, 20-30 kg arası 0,30 m2, 30-50 kg arası 0,40 m2, 50-85 kg arası 0,55 m2, 85-110 kg arası 0,65 m2 ve 110 kg dan fazla ise 1,00 m2 alan ayrılması gerekir. Çiftleştirmeden sonra grup halinde tutulan her genç dişi domuz ve her damızlık dişi domuz için sırasıyla en az 1,64 m2 ve 2,25 m2 net alan sağlanmalıdır.

Zeminin bir kısmı hayvanların hepsinin beraber dinlenmesine imkan veren saman veya diğer uygun bir altlık ile kaplı olmalıdır. Doğum bölmesinde yavruların kolayca emebileceği yeterli alan olmalıdır. Hiç bir yavru 28 günlük yaştan daha erken sütten kesilmemelidir.

Tüy gagalama ve kanibalizmin engellenmesi için, 10 günlük yaştan daha küçük civcivlerde eğitimli bir kişi tarafından yapılması koşuluyla, üye devletler gaga kesimine izin verebilirler.

1 Ocak 2003 Tarihinden itibaren bu kafeslerin yapılması veya ilk defa kullanılması yasaklanmıştır. Daha önceden bu kafesleri kullanmaya başlayan işletmelerde ise 1 Ocak 2012 Tarihinden itibaren yasaklanacaktır. 1 Ocak 2003 Tarihinden itibaren üye ülkeler iyileştirilmemiş kafeslerle ilgili olarak (2003-2012 arasında) aşağıdaki koşulları yerine getirmesi gerekir. Her tavuk için net olmak üzere en az 550 cm2 kafes alanı ayrılmalıdır. Yemliklere tavuklar kolayca ulaşabilmelidir. Her tavuk için 10 cm yemlik uzunluğu ayrılmalıdır. Damlama veya su kapları kullanılıyorsa, her kafesteki tavuklar en az iki damlama suluk veya su kabına ulaşabilme imkanı olmalıdır. Damlama suluklar veya su kapları kullanılmıyorsa, her tavuk için 10 cm suluk uzunluğu ayrılmalıdır. Kafes alanının en az % 65’inde kafes yüksekliği en az 40 cm olmalıdır. Kafesin herhangi bir yerinde bu yükseklik 35 cm’den daha az olmamalıdır. Kafes zemini, her bir ayağın ön tarafındaki keskin tırnakları yeterli düzeyde destekleyecek şekilde yapılmalıdır. Zeminin eğimi % 14 veya % 8 i geçmemelidir. Kafeslerde uygun bir tırnak aşındırma aygıtı olmalıdır.

Maksimum yerleşim sıklığı herhangi bir zamanda 33 kg/m2 yi geçmemelidir. Ancak direktifte belirtilen ilave tedbirler alındığında yerleşim sıklığı maksimum 39 kg/m2 ye kadar çıkarılabilmektedir. Kümeslerde çalışan bakıcılara görevleriyle ilgili yeterli eğitim ve kurs sağlanmalıdır. Eğitim hayvan refahı üzerine yoğunlaşmalıdır. Etlik piliç kümeslerinde bazı temel kurallar yerine getirilmelidir. Suluklar su kaybı en az düzeyde olacak şekilde yerleştirilmeli ve bakımı yapılmalıdır. Yemliklerde yem ya devamlı olmalı ya da belli aralıklarla verilmelidir. Yem, piliçlerin tahmini kesim zamanından 12 saat öncesine kadar verilmelidir. Kullanılan altlık kuru ve esnek olmalıdır. Havalandırma, yüksek sıcaklığın engellenmesi için yeterli olmalı; gerektiğinde aşırı nemin uzaklaştırılması için havalandırma ve ısıtma sistemleri birlikte kombine edilmelidir. Kümeste gürültü seviyesi en az olmalıdır. Havalandırma fanları, yemlik makineleri veya diğer ekipmanlar mümkün olduğu kadar en az gürültü yapacak şekilde yapılmalı, yerleştirilmeli, çalıştırılmalı ve bakımı yapılmalıdır. Kümesin tamamında aydınlatma periyodu sırasında göz hizasında en az 20 lux’ lük yoğunlukta bir aydınlatma sağlanmalı; kullanılan alanın en az % 80’i aydınlatılmalıdır. Kümese civcivler konulduktan sonra 7 gün içinde başlayan ve piliçlerin tahmini kesim süresinden 3 gün önce biten sürede, günde toplam 6 saatlik karanlık periyot olmalı, bu 6 saatin en az 4 saati kesintisiz olmalıdır.

Türkiye’de hayvan refahı ile ilgili en önemli yasal düzenleme Orman ve Su İşleri Bakanlığı (Eski Çevre ve Orman Bakanlığı) tarafından yayınlanan ve 2004 yılında kabul edilerek yürürlüğe giren 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu dur. Bu kanunun amacı, “hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır” şeklinde belirtilmiştir.

Avrupa Birliği tarafından 20 Temmuz 1998 Tarihinde Çiftlik Hayvanlarının Korunmasına İlişkin Direktif (98/58/EC) kabul edilmiştir. Bu direktifte çiftlik hayvanlarının korunmasına ve refahının sağlanmasına yönelik en düşük standartlar belirlenmiştir. Bu direktif incelendiğinde zootekniyle ilgili bazı temel kuralların yasa haline getirildiği görülmektedir. Yabani hayvanlar; yarış, gösteri, kültürel veya sportif amaçla kullanılan hayvanlar; deney veya laboratuar hayvanları ile omurgasız hayvanlar bu direktifin kapsamı dışında tutulmuştur. Bu direktifin ekler bölümünde çiftlikteki personel, hayvanların kontrolü, kayıtların tutulması, hayvanlarda hareket imkânı, barındırma, ekipmanlar, yiyecek ve suyun sağlanması ile yetiştiricilik konularında temel kurallar verilmiştir.

Entansif hayvan yetiştiriciliği toplumsal tepkilere maruz kalmaktadır. Bunda hayvanların yaşamak zorunda bırakıldığı şartların olumsuzluğu ön plana çıkmaktadır. Bu sistemin sonucunda hayvanların hareketleri kısıtlanabilmektedir. Bununla birlikte birim alandaki hayvan sayısı artırılabilmektedir. Bu durum hayvanlar arasında anormal davranışların ortaya çıkması ve birbirlerine zarar verme gibi olumsuzluklara neden olabilmektedir. Tavuklarda kanibalizm ve tüy gagalama örnek olarak verilebilir. Doğru cevap E'dir.

Hayvanlarda mortalite ve morbidite oranları çok düşük, yaralanma riski çok
az veya hiç yoksa, vücut kondisyonu iyi ise, normal davranışlar tam olarak görülebiliyorsa, anormal davranışlar ve stres yoksa, bağışıklık sistemi baskılanmıyorsa, bu sürüde hayvan refahı ile ilgili önemli bir sorun olmadığı söylenebilir. Doğru cevap B'dir.

Ekonomik verimliliği iyileştirmek için yapılan değişiklikler şunlardır:

Doğru cevap A'dır.

Hayvansal üretimde hayvanların sağlık ve refahını tehdit eden kimyasal riskler; doğal toksinler (Bitkisel, hayvansal), çevre kirliliği sonucu oluşan kimyasal riskler, hayvan yetiştiriciliği ve üretiminde kullanılan maddeler (antibiyotikler, hormonlar, kimyasallar vb.) ve yem katkı maddeleridir. Virüs, bakteri, mikotoksin, mantar ve priyonlar ise biyolojik riskler sınıfında yer alır. Doğru cevap D'dir.

Barınak içerisindeki sıcaklığın hayvanın türüne, yaşına ve yetiştirmeye şekline göre optimal değer aralığında sağlanması refah bakımından önemlidir. Uygun olmayan sıcaklık hayvanın verim ve sağlığını olumsuz etkilemektedir. Aynı barınak içerisindeki farklı bölmelerde farklı sıcaklıkların olması da sağlık ve refahı olumsuz etkilemektedir. Doğru cevap A'dır.

Topallık, olumsuz barınak koşulları ve buna bağlı düşük refah sonucu süt ineklerinde görülen olumsuzluklardandır. Yalancı çiğneme ve düşük bacak kemiği gücü, domuzlarda; birbirini emme ve yalama ile normal yatma pozisyonuna geçmede başarısızlık ise buzağılarda görülen olumsuzluklardandır. Doğru cevap B'dir.

Kastrasyonda uygulanan yöntemleri testislerin cerrahi olarak uzaklaştırılması, kimyasal maddeler kullanılması, Burdizzo pensi, lastik halka takılması, immunolojik ve kimyasal yöntemler şeklinde sıralamak mümkündür. Burdizzo pensi veya lastik halka takılması yöntemiyle uygulanan kastrasyon, refah açısından cerrahi yönteme göre daha iyidir. Doğru cevap E'dir.

Çiftlik hayvanlarında kayıt sisteminin oluşturulması amacıyla hayvanların tümü dağlama ile numaralandırılarak işaretlenmektedir. Numaralandırma sistemlerinden biri de sıcak ve soğuk dağlama ile numaralama yöntemidir. Sıcak dağlama işlemi hayvanlar için yüksek derecede stres oluşturarak refah olumsuz etkilenmektedir. Bu nedenle soğuk dağlama yöntemi tercih edilmelidir. Doğru cevap C'dir.

Kullanılan hayvan sayısının en üst düzeyde değil mümkün olan en düşük sayıda olmasının sağlanması gerekmektedir. Doğru cevap D'dir.

Entansif durumdaki hayvanlarda anormal davranışlar gelişebilmektedir. Domuzlarda kuyruk yeme, tavuklarda kanibalizm, sığırlarda dil oynatma, koyunlarda yapağı ısırma gibi davranışlar anormal davranışlara örnek verilebilir. Doğru yanıt E'dir.

Doğru yanıt D'dir.