HAYVAN DAVRANIŞLARI VE REFAHI - Deneme Sınavı - 12

Koyunlar, gündüz ve gece boyunca düzensiz aralıklarla ruminasyon yaparlar ve total ruminasyon periyodu yaklaşık 8 saattir. Geviş getirme (ruminasyon), retikulo-rumen içeriğinin yeniden ağıza getirilmesi (regurgitasyon), tekrar ağızda çiğnenmesi ve yutulması gibi olayları kapsar. Ruminasyon periyodu 1 dakikadan 2 saate kadar sürebilir. Yemin alınışından 30-90 dakika sonra başlayan ruminasyon sırasında, çiğnemeye daha çok zaman ayrılır. Kaba yem, ruminasyon süresini arttırır. Nitekim kuru otla beslenen koyunlarda günlük ruminasyon süresi 9 saati bulduğu halde, öğütülmüş kuru otla beslenenlerde 5 saat, konsantre yemlerle beslenenlerde 2,5 saat olduğu bildirilmektedir. Kuzularda ruminasyon bir haftalık olduklarında başlamakta ve üçüncü haftanın başında hemen bütün kuzular geviş getirebilmektedirler. Doğru cevap D'dir.

• Köpeğin bağımlı olduğu kişiyi evin içinde sürekli takip etmesi,
• Sahibinin evden ayrılma zamanı yaklaştığında takipte abartma, sahibiyle
birlikte evden çıkmaya çalışma, sık ve hızlı soluma, havlama, ağlama, huzursuzlaşma gibi davranışlar sergilemesi,
• Köpeğin sahibiyle sürekli fiziksel bir temas kurmak istemesi (kucağında
oturma, sürekli yaslanma, sahibine yaslanarak uyuma vb.),
• Evde yalnız kaldığında stres davranışları (kaçma girişimleri, aşırı vokalizasyon, işeme, dışkılama, devamlı hareket etme veya hiç hareket etmeme,hızlı ve sık soluma, yemek yememe vb) sergilemesi,
• Sahibi eve döndüğü zaman abartılı selamlama davranışları sergilemesi,
• Ev içerisinde sahibinden ayrı bir odada yalnız kaldığında stres davranışları
sergilemesi (havlama, ağlama, kapı tırmalama, çiğneme vb),
• Ev içerisinde ayrı bir odada yalnız kalma durumunda stres davranışlarında
bir artışın olması ve odaya giren sahibine abartılı selamlama davranışları
sergilemesi,
• Yalnız kaldığı zamanlarda özellikle kapı ve camlara zarar vermesi ve
• Sahibinden sürekli bir onay ve güvence talebinin olması

Evcil sığırlar ve domuzlarda çiftleşme yıl boyunca sürer. Koyunlar ve keçilerde ise çiftleşme mevsimlerle sınırlıdır. Başlıca yazın son dönemlerinde, sonbaharda ve kışın erken dönemlerinde çiftleşirler. Doğru cevap B'dir.

Kompulsif bozukluklar genellikle beş gruba ayrılmaktadır:
• Lokomotor davranışlar: Dönme, kuyruk kovalama, volta atma, olduğu yerde zıplama vb.
• Oral davranışlar: Kendini yalama, kendi vücut uzuvlarını çiğneme, böğrünü
emme vb.
• Vokalizasyon: Devamlı ağlama, havlama vb.
• Halüsinasyon davranışları: Gölge ve/veya ışık kovalama, havayı ısırma vb.
• Agresyon: Kendi vücut uzuvlarına karşı hırlama, ısırma vb.

Kedilerde uygunsuz eliminasyon davranışı ve işaretleme davranışı sıklıkla karşılaşılan davranış problemlerindendir. Tedavinin doğru şekilde planlanabilmesi, uygunsuz işeme davranışı ve işaretleme davranışının birbirlerinden ayırt edilmesi ile mümkündür.

Doğumun yaklaşması ile koyunun genel davranışı; karın gerginliği ile yatma pozisyonunu bırakarak devamlı hareket halinde olması, başlangıçta yavaş sonra oldukça hızlı hareket etmesi, bazen yüksek sesle bağırması, hissettiği acı ile dudaklarını şiddetle yalaması şeklindedir. Fötal membranların kopması ve fötal sıvının akması ile kuzu doğana kadar koyun artan sıklıkta bir zorlanma içindedir, güç sarf eder. Genellikle vulvada önce burun ve ön ayaklar görünür, sonra baş ve omuzlar için büyük gayret sarf edilir ve doğum gerçekleşir. Koyun doğumun son safhalarında yatabilir, fakat doğum sırasında ayağa kalkar ve doğum genellikle ayaktayken meydana gelir. Birçok koyun doğumun ilk dakikasında ayaktayken, göbek kordonu basit bir zorlamayla koparılır. Doğum 2-5 saat içinde tamamlanır, doğumdan sonra plasenta atılır. Bazen doğumdan sonra atılan kısımlar koyun tarafından yenir. Doğum süresi homojen sürülerde bile farklılıklar gösterebilir. Bazı koyunlarda, doğum birkaç dakikada tamamlanmış olur. Bazılarında ise belirli bir nedene bağlı olmaksızın doğum birkaç saat sürebilir. Bazen doğum süresinin uzaması, kuzunun büyüklüğü ve/veya normal doğum pozisyonunda olmaması ile ilişkili olabilir. Eğer bir koyun birden daha fazla yavru doğurursa kuzular genellikle tek doğan kuzulara göre küçüktür ve doğum süresi de kısalır. Kuzuların doğumları arasındaki süre bazen azdır fakat bu durum da farklılık gösterebilir ve doğum aralıkları birkaç dakika ile birkaç saat arasında değişebilir. İkinci ve daha sonraki kuzular, birinci kuzuya göre daha kolay doğarlar. Doğru cevap D'dir.

Kuzular doğduktan kısa bir süre sonra ayağa kalkar ve 1-2 saat içinde de ilk emme meydana gelir. Doğru cevap D'dir.

Amaçsız olarak ve sürekli tekrar edilen davranışlara stereotipik davranışlar denilmektedir. Stereotipik davranışların tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte, bu bozukluğun ortaya çıkışında hayvanın stres faktörlerine yoğun bir şekilde maruz kalmasının önemli bir etken olduğu düşünülmektedir. Stereotipik davranışın ortaya çıkmasında hayvanın kendi çevresi üzerinde kontrolünü kaybetmesi de önemli bir faktördür. Bu nedenle, stereotipik bozukluklarda olası stres faktörlerinin ortadan kaldırılması tedavide önemli bir adımdır

Koyunlar, genel olarak doğal yaşantılarına uygun yetiştiricilik sistemlerinde tutuldukları için bu hayvanlarda davranış problemleri oldukça ender olarak gözlemlenmektedir.

Tedavinin ana basamakları aşağıda verilmiştir:
• Köpeğe sahibinden bağımsız olarak hareket etmesi öğretilmelidir. Bu aşamada köpek sahibi köpeğin taleplerine karşılık vermeyecek, oyun ve okşanma seanslarının başlama ve bitişi sadece hayvan sahibinin kontrolünde
olacaktır. Köpeğin sahibinden bağımsız olarak sergilediği bütün davranışlar ödüllendirilecektir. Köpekte strese neden olmayacak önlemlerle, köpeğin ev içinde sahibini takip etmesi engellenecektir.

• Evden ayrılmaya dair ipuçları azaltılmalıdır. Anahtarı alma, palto ve ayakkabı giyme, kapı açma gibi evden ayrılmaya ilgili ipuçları normal ev içi aktiviteleri gibi uygulanmaya başlanacaktır. Evden çıkılmadığı halde gün içinde anahtarın ele alınması, ayakkabı giyip evde dolaşma, kapı açma-kapama
gibi uygulamalar yapılarak bu ipuçlarına karşı köpek duyarsızlaştırılacaktır.

• Duygusal vedalaşma ve selamlaşma davranışlarından kaçınılmalıdır. Bu
amaçla, evden ayrılmanın 10 dakika öncesi ve eve gelişin 10 dakika sonrasına kadar köpek görmezden gelinmelidir.
• Köpek aşamalı olarak yalnız kalmaya alıştırılmalıdır.
• Köpeğe yalnız kalması öğretilirken, her yalnız kalma seansında oyalanabileceği bir oyuncak veya kemik kendisine sunularak bu zamanlar hoşça vakit geçirebileceği duruma getirilmelidir.

Kompulsif bozukluklar genellikle beş gruba ayrılmaktadır:
• Lokomotor davranışlar: Dönme, kuyruk kovalama, volta atma, olduğu yerde zıplama vb.
• Oral davranışlar: Kendini yalama, kendi vücut uzuvlarını çiğneme, böğrünü
emme vb.
• Vokalizasyon: Devamlı ağlama, havlama vb.
• Halüsinasyon davranışları: Gölge ve/veya ışık kovalama, havayı ısırma vb.
• Agresyon: Kendi vücut uzuvlarına karşı hırlama, ısırma vb.

Benzodiazepinler: Akut anksiyete nöbetlerinde kullanımları tercih edilmekle
birlikte, uzun süreli kullanımda istenmeyen davranışın tekrar sergilenmeye başlaması gibi yan etkilerin görüldüğü bildirilmiştir. Kedilerde karaciğerde dejenerasyonlara (bozukluklara) neden olduğu daha önceden rapor edilmiş olduğundan,kullanım öncesi ve sürecinde karaciğer değerlerinin takip edilmesi önerilmektedir.

Köpek burnu sahip olduğu çok sayıda müköz bez nedeniyle sürekli ıslaktır. Bu mukusun amacı deriyi serin tutmanın yanı sıra değişik koku moleküllerinin toplanmasına yardımcı olmaktır. Doğru seçenek E'dir.

Köpekler nokturnal değil diurnal hayvanlar oldukları için gün içinde bir kere

veya ad-libitum beslenmeye çok uygun değillerdir. Bu nedenle .ğünler halinde

beslenme köpekler için tercih edilmelidir. Bu şekilde köpeğin ihtiyacına göre

ayarlanmış diyetler kontrollü bir şekilde verilebilir. Doğru seçenek C'dir.

Otlama sırasında gezilen mesafe bir günde ortalama 4 km kadardır ve bu durum gün ışığı ile de ilgilidir. Eski meralarda otlayan sığırlar, yeni meralarda otlayanların iki katı kadar fazla yol kat ederler. Bir grup içinde otlayan sığırlar genellikle doğuya doğru yönelirler.

Beslenme modelleri rasyonun fiziksel yoğunluğuna göre değişebilir. Sığırlarda başlıca besin alma organı dildir. Dudakların hareket yetenekleri sınırlı ve az olduğundan, besinin ağıza alınmasında dil kadar etkinlik göstermezler. Çiğneme için harcanan sürede yaşın da etkisi vardır. Genç hayvanlar çiğneme için, yaşlı hayvanlara göre daha çok zaman harcamaktadırlar.

Dil, içme sırasında sadece pasif bir rol oynar. Yalnız ağız suya daldırılır, burun suya daldırılmaz. Ağza alınan su emilir ve rumene geçer. Sığır kafasını kaldırmaya gerek duymadan dudakları ile suyu emer ve akış aktif olarak yapılır.

Boğalarda çiftleşme öncesi görülen davranış modelleri genellikle yere boynuz vurma, arkasına çamur atma ve boynunu sürtme şeklindedir.

Östrustaki ineklerin davranışlarında ve dış görünüşlerinde değişiklikler gözlenir. Ayrıca beden ısısı ve kalp atışları hızlanmıştır. Yem alımı ve süt verimi azalmıştır. Serbest olarak dolaşan inekler boğanın önünde durur ve atlamaya zorlayacak şekilde davranırlar. Östrustaki inekler diğer ineklere tırmanmaya eğilimlidir. İneklerin vulvaları ödemli, yumuşak ve hafif hiperemiktir. Vulvadan bu dönemde yumurta akı renginde halk arasında “çara” adı verilen bir akıntı gelir.

Saldırıya ilişkin davranış modelleri; kavganın başlaması, mücadele, kaçma ve boyun eğme olarak tanımlanmıştır. Zıtlaşma ilişkisin de en sık görülen davranış modelleri; pasif sakınma davranışları şeklindedir. Geri çekilme genellikle uysal bir davranış olarak yorumlanır.