HAYVAN BESLEME

Hayvansal üretimde karlılık, hayvanların dengeli, sağlıklı ve ucuz beslenmesi ile büyük oranda ilişkilidir.

Hayvancılık işletmelerinde, toplam üretim masraflarının yaklaşık % 50-70’ini yem yani rasyon giderleri oluşturmaktadır.

Hayvanların canlı ağırlığı, fizyolojik durumu ve besin madde gereksinimleri
bilinmelidir

Rasyonları oluşturacak yem hammaddelerinin besin madde içerikleri bilinmelidir

Yem hammaddelerinin en yüksek kullanım oranları ve sınırlayıcı özellikleri
bilinmelidir

Yem hammaddelerinin güncel maliyetleri bilinmelidir

Rasyon hazırlamadan önce, rasyonu hazırlanacak ruminant (süt ineği, besi sığırı,
koyun, keçi) ve kanatlı (yumurtacı, etlik piliç) hayvanların canlı ağırlığı bilinmelidir

Sözkonusu yöntemlerde, rasyonlar önce bir besin maddesi için formüle edilmekte ve daha sonra diğer besin madde ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılmaktadır. Yöntemlerde öncelikle hayvanların protein ihtiyaçları gözden geçirilir daha sonra ise enerji ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadığı kontrol edilmektedir.

Deneme-Yanılma Yöntemi esasında, hayvanların besin madde gereksinmeleri rasyona girecek yem hammaddeleri ile deneme yanılma yöntemi kullanılarak denkleştirilmeye çalışılmaktadır. Deneme-yanılma yönteminde başarı, rasyon hazırlayan kişinin besleme bilgisine, tecrübesine ve pratikliğine göre değişmektedir.

Rasyon Hazırlama Yöntemleri:

Çizelge 8.9; Kanatlı kümes hayvanlarının yemleri hazırlanırken dikkat edilmesi gerekenler konular

Hangi yemleme yöntemi olursa olsun, bireysel yemleme kadar etkili ve ekonomik bir yemleme yoktur. Bu yemleme aynı zamanda hayvanların ihtiyaçlarının rahatlıkla karşılandığı ve metabolik problemlerin olmadığı bilimsel bir yemlemedir

Nicel sınırlama uygulamaları iki şekilde yapılabilir. Birinci uygulama yemleme süresinin sınırlanması ikinci uygulama ise yem miktarının sınırlanmasıdır.

Canlı ağırlığın saptanması sonrası rasyonu yapılacak hayvanların kuru madde tüketim düzeyleri, verim düzeyi ve yönü (süt, et, yumurta), fizyolojik durumu (gebelik, laktasyon, kuru dönem, besi başı, ortası ve sonu, yumurta dö­nemi, yarka dönemi) ve hayvan türüne göre değişen besin madde gereksinmeleri (enerji, protein, mineral ve vitamin) tam olarak bilinmelidir.

Özellikle süt sığırlarına verilen yemlerle süt kalitesi arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Nitekim lahana, şalgam, şeker pancarı yaprakları gibi kaba yemler süte koku veren yemler olup, fazla verilmeleri sütün özelliklerini olumsuz etkile­mektedir. Kuruot ve samanın rasyonda fazla olması ise kısa zincirli yağ asitleri ile doymuş yağ asitlerinin fazla olmasına neden olmakta ve tereyağının sertleşmesine yol açmaktadır. Silo yemlerinin ve suca zengin yemlerin düzeyinin artırılması ise süt yağını yumuşatmaktadır. Yine buğday nişastası işkembede çok hızlı parçalan­dığından ve hayvanlarda işkembe pH’sının düşmesi ile karakterize olan beslemeye bağlı bir aksaklığın (asidoz) oluşma riskini yükselteceğinden rasyonda % 30’dan fazla kullanmamaya özen gösterilmelidir. Aynı çerçevede, ruminant rasyonların­da melasın % 15’den fazla kullanılması yemde topaklaşma gibi sıkıntılar meydana getirmektedir.

Çizelge 8.2 incelendiğinde, ruminantların beslenmesinde mısırın diğer yemlere oranla daha yüksek oranda kullanıldığı görülmektedir.

Rasyon hazırlamada doğrusal programlama yönteminin kullanımı son 20 yılda önemli gelişmeler kaydetmiş ve bilgisayar teknolojisinin gelişimi ile birlikte en ucuz maliyetli rasyonların oluşturulması güncel bir konu olmuştur.

Çizelge 8.9 incelendiğinde, Orta Enerjili Tahıllar (Arpa, çavdar, tritikale, yulaf): Beta glukan ve arabinoksilanlar ile yüksek selüloz içerikleri nedeniyle fazla kullanıldıklarında enzim ilavesi gerekir. Arpa enzim ilavesiyle % 40’a kadar sorunsuz kullanılabilir. Yulaf ve tritikale enzimlerle desteklenerek %30’dan fazla kullanılabilir. Çavdar %15 ten fazla kullanılmamalıdır. Çavdar, arpa, yulaf, tritikale civciv yemlerinde dikkatli kullanılmalıdır.

Grup Yemlemesi: Bu yemleme yönteminde hayvanlar süt verimine göre gruplara bölünmekte ve her grubun gereksinim duyduğu besin maddeleri dikkate alınarak yemlenmektedir. Bu yöntemde hayvanlar, yüksek verimliler, orta verimliler, düşük verimliler ve kurudakiler olmak üzere dört gruba bölünmektedir.

Kanatlı kümes hayvanlarının beslenmesinde serbest yemleme yöntemi yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu yöntemde hayvanların önünde her zaman ulaşabilecekleri şekilde yem ve su serbest olarak sunulmaktadır.

Nitel (Kalitatatif) Sınırlama: Bu sınırlama yönteminde, hayvanlara sunulacak karma yemdeki bir veya birkaç besin maddesinin oranı gereksinim düzeyinin altına düşürülür. Daha çok büyüme dönemindeki genç hayvanlarda uygulanan bu yöntemde, hayvanların beklenenin üzerinde canlı ağırlık kazanarak yağlanmasının önüne geçilebilmektedir. Nitel sınırlama, yemin enerji, protein veya esensiyel amino asit ve özellikle lisin ve metiyonin düzeylerini gereksinim düzeyinin altına çekilmesiyle uygulanabilir.

Nicel (Kantitatif) Sınırlama: Nicel sınırlama uygulamaları iki şekilde yapılabilir. Birinci uygulama yemleme süresinin sınırlanması ikinci uygulama ise yem miktarının sınırlanmasıdır.