HAYVAN BESLEME

Diğer hayvancılık dallarında olduğu gibi koyun yetiştiriciliğinde de en büyük maliyet kaynağı yemdir. Bununla birlikte koyunların tükettikleri yemlerin yaklaşık %70-80’nini çayır, mara ve yayla gibi doğal otlama alanlarından karşıladıkları için yem giderleri diğer çiftlik hayvanlarına oranla daha düşüktür.

Fizyolojik dönem

Canlı ağırlık, kg

Kuru madde tüketimi, kg/gün

Gebelik 105. güne kadar 60 1.6 75 1.9

105. günden sonra 60 1.5 75 1.8

Laktasyon

Tekiz doğum 60 2.0

İkiz doğum 75 2.2

Su tüketimi çevre sıcaklığına bağlı olarak önemli düzeyde değişir. Ayrıca rasyondaki protein ve mineral madde düzeyi ve su sıcaklığı su tüketim miktarını etkilemektedir. Koyunlar için en uygun su sıcaklığı 7-13°C’dir.

Koyunlarda su tüketimi kuru madde tüketiminin yaklaşık 2-4 katı kadardır. Su tüketimi çevre sıcaklığına bağlı olarak önemli düzeyde değişir.

Laktasyondaki koyunların protein gereksinimlerinin hesaplanmasında sütün protein içeriği (% 6) ve laktasyonda proteinden yararlanma oranı dikkate alındığında 1 kg süt sentezi için yaklaşık 140 g ham proteine gereksinim olduğu kabul edilmektedir.

Koyunlar 15 adet minerale esansiyel olarak gereksinim duyarlar. Bunlar; Na, Cl, Ca, P, Mg, K, S, Co, Cu, I, Fe, Mn, Mo, Se, Zn’dur. Koyunların merada ve normal yemleme koşulların da mineral gereksinmelerinin çoğu yeterli düzeyde karşılanır. Ancak, genellikle tuz ve P eksikliği gözlenir.

Gebelik Dönemi Besleme Koyunlarda gebelik süresi yaklaşık 150 gündür. Gebelik süresince protein, enerji, vitamin ve mineral madde gereksinimleri önemli düzeyde artmaktadır. Gebelik döneminde besin maddesi gereksinimi tek, ikiz veya üçüz yavru vermelerine göre değişmektedir. Tek yavrulu koyunlarda gebelik döneminde canlı ağırlık artışı 10 kg, ikiz ve daha fazla yavru verenlerde ise bunun 2/3 oranında daha fazladır. Besleme yönünden koyunlarda gebelik 2 dönemde incelenmektedir. I. dönem gebeliğin ilk 100 günü II. dönem gebeliğin son 4-6 haftası Gebeliğin ilk döneminde fötüsün gelişimi çok yavaştır. Bu dönemde yaşama payı ve bunun biraz üzerinde yapılan besleme yeterli olmaktadır. İkinci dönemde ise fötüs hızla büyümekte, süt bezleri gelişmektedir. Bu nedenle besin madde gereksinimi bu dönemde önemli ölçüde artmaktadır. Bu dönemde yapılan düzenli ve yeterli besleme, sağlıklı yavruların elde edilmesine ve bunların doğum ağırlıklarının artmasına neden olmaktadır. Gebelik süresince koyunların protein gereksinimi de yükselmektedir. Gebelik süresince fötüs ve uterustaki mineral madde birikimi dolayısıyla gereksinim artmaktadır. Ancak mineral madde birikimi organik maddelere oranla oldukça azdır. Gebeliğin ilk aylarında az olan birikim gebeliğin son aylarında hızla artmaktadır. Fötüste biriken mineral maddelerin %80-90’nı gebeliğin ikinci yarısında olmaktadır. Mineral maddeler içerisinde Ca ve P’un önemli bir yeri bulunmaktadır. Yüksek besleme düzeyinde tutulup fazla yağlandırılan dişi koyunlarda gebeliğin son döneminde gebelik zehirlenmesi ve doğum güçlüğü sorunları yaşanabilir.

Laktasyon Dönemi Besleme Koyunların laktasyon dönemindeki besin madde gereksinimleri gebelik döneminden daha yüksektir. Normal olarak koyunlarda laktasyon 16 hafta sürmekte ve laktasyonda ortalama süt verimi 100-150 kg olarak gerçekleşmektedir. Saf sütçü ırklarda ise, laktasyon döneminde 700 kg’ın üzerinde süt verim düzeyine ulaşılırken, yerli koyun ırklarımızın süt verimi yaklaşık 50 kg kadardır. Koyun en yüksek süt verimine kuzulamadan 4 hafta sonra ulaşır. Daha sonra süt verimi düşmeye başlar. Süt verimi açısından koyun ırkları arasında önemli farklıklar vardır. Sütçü koyun ırklarında süt verimi diğerlerinden çok yüksek olduğu için besin maddesi gereksinimleri de daha yüksektir.

Zehirli Bitkiler Koyunların otlatıldığı meralarda toksik etkili olabilecek zehirli bitkiler de bulunur. Bu otlaklardaki toksisite hayvanın yaşına, tüketilen mera otları arasındaki zehirli bitki oranına bağlı olarak değişir. Bitki zehirlenmelerinin çoğu için henüz başarılı bir tedavi geliştirilememiştir. Bu nedenle hayvanların bu bitkileri tüketmelerinin önlenmesi için uygun sürü yönetimi geliştirilmesi önerilebilir. Pratik koşullar için aşağıdaki öneriler göz önünde bulundurulmalıdır. 1. Bölgedeki toksik bitkilerin tanınması gerekir. 2. Meraların yüksek oranda toksisiteli olduğu dönemlerde meralatmadan sakınılmalıdır. 3. Hayvanlar yeni bir meraya getirildiğinde aç ve susuz olmamasına özen gösterilmelidir. Çünkü mera toksik bitkiler içeriyor olabilir. Aç hayvanlar daha az seçici davranabilir. 4. Koyunlara uygun mineral ve tuz temin edilmeli, özellikle P gereksinmesi karşılanmalıdır. Su her zaman taze ve temiz olarak hayvanlara sağlanmalıdır. 5. Hayvanlar merada otlamaya alışkın değilse doğrudan meraya çıkarılmamalıdır. Özellikle genç yavrular anneleri ile birlikte meraya çıkarılmalıdır. Kuzular ebeveylerinden hangi bitkileri tüketeceklerini kolaylıkla öğrenebilirler. Hayvanlar aç değiller ve merada yeterince toksik olmayan ot var ise toksik bitkileri tüketmekten kaçınırlar.

Kolostrumun dondurulması immünoglobulinlerin aktivitesini bozmamakta ve bu aktivite 2 yıla kadar devam edebilmektedir. Ancak immünoglobulinler sıcaklığa duyarlıdırlar. Dondurulmuş kolostrum çözdürülürken ılık su kullanılmalı, su sıcaklığı 50°C’ı geçmemelidir. Sığır kolostrumu da kuzu ve oğlaklar için immünolojik olarak etkili bir şekilde kullanılabilir.

Koyunlar için en uygun su sıcaklığı 7-13°C’dir. Doğru cevap B'dir.

Koyunlarda yaş, canlı ağırlık, gebelik, laktasyon ve büyüme enerji gereksinimlerini etkilemektedir. Çevre sıcaklığı, nem ve rüzgar gibi iklim faktörleri de enerji gereksinimini etkiler. Kırkım deri izolasyonunu azalttığı için enerji gereksinimini artırır. Her türlü stres faktörü de enerji gereksinimini artırmaktadır. Merada otlayan koyunların enerji gereksinimleri ağılda bulunanlara oranla daha yüksektir. Doğru cevap C'dir.

Koyunlar 15 adet minerale esansiyel olarak gereksinim duyarlar. Bunlar; Na, Cl, Ca, P, Mg, K, S, Co, Cu, I, Fe, Mn, Mo, Se, Zn’dur. Doğru cevap D'dir.

Koyunlarda üretim sezonu, yetiştirme ve besleme pratiği açısından genellikle 4 farklı dönemde incelenebilir;

1. Kuru dönem

2. Aşım dönemi (Flushing)

3. Gebelik dönemi

4. Laktasyon dönemi

Doğru cevap B'dir.

Koyunlarda gebelik süresi yaklaşık 150 gündür. Doğru cevap C'dir.

Besleme yönünden koyunlarda gebelik 2 dönemde incelenmektedir;

I. dönem gebeliğin ilk 100 günü

II. dönem gebeliğin son 4-6 haftası

Doğru cevap E'dir.

Koyun en yüksek süt verimine kuzulamadan 4 hafta sonra ulaşır. Doğru cevap A'dır

Kuzuların büyütülmelerinde, süt emme döneminin uzunluğuna veya süt ikame yemi ile büyütme yapılıp yapılmadığına bağlı olarak başlıca üç yöntem uygulanır;

1. 16 hafta süt emzirme yöntemi (emzirerek büyütme)

2. 4-5 hafta süt emzirme yöntemi (erken sütten keserek büyütme)

3. Süt ikame yemi ile (yapay sütle) büyütme yöntemidir.

Doğru cevap A'dır.

Entansif besi yoğun yemle yapılan besidir. Besi süresi, büyütme döneminin bitiminden başlayarak 60-100 gün sürer. Doğru cevap B'dir.

Keçilerde gebelik yaklaşık beş ay sürmektedir. Doğru cevap B'dir.