HAYVAN BESLEME

Sulu Kaba Yemler
1. Otlatılan çayır-mera ve yayla bitkileri
2. Biçilerek veya doğranarak yedirilen bitkiler (yeşil yemler)
3. Silajlar
4. Konservecilik veya insan gıdası artığı olan yeşil yemler

Kuru Kaba Yemler
1. Buğdaygil kuru otları
2. Baklagil kuru otları

3. Baklagil-buğdaygil karışımı kuru otlar
4. Baklagil-buğdaygil samanları

Doğru cevap B seçeneğidir.

Sulu Kaba Yemler
1. Otlatılan çayır-mera ve yayla bitkileri
2. Biçilerek veya doğranarak yedirilen bitkiler (yeşil yemler)
3. Silajlar
4. Konservecilik veya insan gıdası artığı olan yeşil yemler
Kuru Kaba Yemler
1. Buğdaygil kuru otları
2. Baklagil kuru otları

3. Baklagil-buğdaygil karışımı kuru otlar
4. Baklagil-buğdaygil samanları

Doğru cevap A seçeneğidir?

Enerji Yemleri (%20’den Az Protein, %18’den Az Ham Sellüloz İçerirler)
1. Tahıl daneleri
2. Değirmencilik yan ürünleri
3. Şeker pancarı posası
4. Melas
5. Selektör altı ve elek üstü ürünler
6. Hayvansal ve bitkisel yağlar
7. Diğer enerji yemleri
Protein Ek Yemleri (Ham Protein İçeriği %20’den Yüksek Yemler)
1. Bitkisel kaynaklı protein ek yemleri (baklagil tohumları)
2. Yağlı tohumlar ve küspeleri
3. Hayvansal kaynaklı protein yemleri
4. Protein olmayan azotlu bileşikler

Doğru cevap C seçeneğidir.

Enerji Yemleri (%20’den Az Protein, %18’den Az Ham Sellüloz
İçerirler)
1. Tahıl daneleri
2. Değirmencilik yan ürünleri
3. Şeker pancarı posası
4. Melas
5. Selektör altı ve elek üstü ürünler
6. Hayvansal ve bitkisel yağlar
7. Diğer enerji yemleri
Protein Ek Yemleri (Ham Protein İçeriği %20’den Yüksek Yemler)
1. Bitkisel kaynaklı protein ek yemleri (baklagil tohumları)
2. Yağlı tohumlar ve küspeleri
3. Hayvansal kaynaklı protein yemleri
4. Protein olmayan azotlu bileşikler

Doğru cevap D seçeneğidir.

Yem Katkı Maddeleri
1. Koruyucular
2. Antioksidanlar
3. Yem tüketimini artırıcılar
4. Enzimler
5. Probiyotikler
6. Prebiyotikler
7. Toksin bağlayıcılar
8. Metan oluşumunu önleyiciler
9. Gaz oluşumunu önleyiciler
10.Tampon maddeler
11.Pelet bağlayıcılar
12.Vitamin ve Mineraller
Doğru cevap E seçeneğidir.

Çayır ve meraların hayvan beslemede vazgeçilemez yem kaynakları olarak aşağıda sıralanan üstünlükleri de vardır;
1. Birçok bitki bir arada bulunduğundan çayır-meraların besleme değerleri
yüksektir.
2. Buralarda otlayan hayvanlar açık hava ve güneşten yeterince yararlandıkları için hastalıklara karşı dayanıklıdırlar.
3. Otlarken devamlı dolaşma, hareket organlarının iyi gelişmesini ve hayvanların kuvvetli olmasını sağlar.
4. Çayır-meralarda bulunan körpe ve taze otlar hayvanların iştahlarını yüksek
tutar, metabolizma işlevlerini düzenler.
5. Yem giderlerinin azalmasını sağlar.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Baklagil Yeşil Yemleri
Baklagil yemleri yeşil ya da kurutularak hayvan belemede kullanılırlar. Baklagil
yemleri çeşitli üstünlükleri nedeniyle özel ve önemli bir yere sahiptirler. Baklagil yeşil yemlerinin protein, mineral ve vitamin içerikleri buğdaygillere göre çok
yüksektir. İster yeşil, isterse kurutulduktan sonra kullanılsın, genellikle diğer yem
bitkilerine göre daha lezzetlidirler. Ancak çoğu genellikle hafif acı lezzette olduğundan, hayvanların alışması için belirli bir sürenin geçmesi gerekebilir. Önemli
baklagil kaba yemlerinin özellikleri ise aşağıda belirtilmiştir.
Yonca: Değişik iklim koşullarında yetişebilen yonca, dünyada en fazla yetiştirilen baklagil yem bitkisidir. Yonca; drenajı iyi, fazla asitli olmayan toprakları
sever. İlk ekildiği yıldan sonraki yıllarda iklim, toprak ve sulama koşullarına bağlı
olarak yılda 3-10 biçim verim verir. Çok yıllık bir bitki olduğundan 10-15 yıl normal verimini sürdürebilir. Yonca, hayvanlara genellikle biçilip taze ya da kurutulmuş olarak yedirildiği gibi, bazen otlatılarak da değerlendirilmektedir. Yonca,
baklagil yem bitkileri içerisinde besleme değeri en yüksek olanıdır. Başka bir deyişle protein, mineral maddeler ve vitaminlerce zengin olup, hayvanlar tarafından
sevilerek tüketilir. Yoncanın protein içeriği %14-18 arasında değişir. Proteininin
sindirilme derecesi diğer baklagil yem bitkilerinden daha yüksektir. Erken biçilen yoncadan elde edilen yonca kuru otu, çayır kuru otuna yakın enerji içerdiği
halde iki kat daha fazla protein ve üç kat daha fazla kalsiyum içerir. Yonca, et ve
süt sığırları için çok uygun bir yemdir. En uygun biçim zamanı ise tam çiçekleme dönemidir. Yeşil yonca, özellikle alışık olmayan ruminantlarda (geviş getiren
hayvanlarda), ilk defa yedikleri zaman gaz ve şişkinlik yapabilmektedir. Körpe,
üzerine çiğ düşmüş ve yağmurdan ıslanmış yonca otunun şişkinlik yapma olasılığı
daha yüksektir. Bu şekildeki yoncayı hayvanlara vermekten kaçınılmalıdır.

Korunga: Yonca gibi çok yıllık bir bitki olup, kurak, zayıf ve kalkerli topraklara
dayanıklıdır. Biçim sayısı ve dolayısıyla yıllık ot verimi yoncadan daha azdır. Biçim
sayısı, verimi yüksek çeşitlerde bile yılda 2-4’ü geçmez. Protein içeriği, yoncadan
biraz düşük olmakla birlikte, kalsiyum bakımından daha zengindir. Sindirilme derecesi yüksek olup, tek başına çayır-mera yemleri yerine verilebilecek niteliktedir.
Korunganın biçme zamanı geciktirildikçe ot verimi artmakta, ancak besleme değeri
düşmektedir. Besin maddeleri içeriği ve ot verimi açısından en uygun biçim zamanı
çiçek başlangıcı ya da tam çiçeklenmenin yaklaştığı dönemdir. Korunga bütün hayvanlar tarafından sevilerek yenir. Süt ineklerine yedirildiğinde sütün ve tereyağının
kalitesine olumlu etkisi vardır. Ayrıca, mineral madde içeriğinin yüksek olması nedeniyle, gelişme dönemindeki hayvanlar için çok yararlı bir yemdir.
Fiğ Türleri: Fiğler hayvan beslemede danelerinin yanı sıra otlarından taze,
kuru ot, silaj ve saman olarak yararlanılan yem bitkileridir. Fiğler tek yıllık bitkilerdir. Adi fiğ kışı sert olmayan bölgelerde sonbaharda, sert geçen bölgelerde
ise yazlık olarak ilkbaharda ekilir. Macar fiği ise soğuğa dayanıklı olduğundan
kışı sert geçen yörelerde bile kışlık olarak ekilebilir. Tam çiçek ile bakla bağlama
dönemi arasında biçildiklerinde hayvanlar için uygun kaba yem niteliğindedirler.
Biçimin geciktirilmesi halinde tadı hafif acılaşır. Acılaşma, tüketimi olumsuz yönde etkilemez ancak sütte hafif acı bir lezzetin oluşmasına neden olabilir. Bunun
yanı sıra hayvanda sindirim bozuklukları ve kabızlık görülür.

Yem Bezelyesi: Bezelye, yemeklik tane baklagil, sebze ve yem bitkisi olarak
yetiştirilir. Çok lezzetli bir bitki olmamakla birlikte, hayvanlar kısa sürede alışırlar.
Çiçeklenme sonuna doğru ham protein düzeyi ve sindirilme derecesi düşer. Yem
bezelyesinin kalsiyum, fosfor ve demir içeriği yüksektir. Sık ekildiğinde alt yapraklar dökülür ve yaprakları üzerinde hastalık etmeni mikroorganizmalar ürer.
Bu durumdaki yem bezelyesi otu ile beslenen hayvanlarda hastalık belirtileri ortaya çıkabilir. Çiçeklenme başlangıcından itibaren hasat edilirse, protein düzeyi
ve sindirilme derecesi çok yüksek olur. Yulaf veya arpa ile karışık olarak ekilerek
yeşil yem, silo yemi veya kuru ot olarak kullanılır. Yalnız başına yedirildiğinde süt
verimi ve niteliğini düşürür.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Baklagil Yeşil Yemleri

Yonca

Korunga

Fiğ Türleri ve

Yem Bezelyesidir.

Sudan Otu Buğdaygil Yeşil Yemlerindendir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Buğdaygil Dane Yemleri
Buğdaygil (tahıl) daneleri, yem olarak kullanılan dane ve tohumlar arasında ilk
sırada yer alırlar. Özellikle enerji kaynağı olarak değerlendirilirler. Bu yemler olmadan ekonomik bir rasyon hazırlamak çok güçtür. Besin maddeleri içeriği açısından birbirleri ile çok yakın benzerlikleri vardır.
Mısır: Çok sayıda çeşidi vardır. Besin maddeleri eksikliği giderilerek kullanıldığında fazla miktarlarda da verilse hayvanlarda zararlı bir etkisi görülmez. Sellüloz oranı çok düşük olduğundan sindirilme derecesi yüksektir. Organik maddeleri hayvanlar tarafından yaklaşık %90 düzeyinde sindirilir. Yağ içeriği bakımından
zengindir. Protein içeriği %9-10 arasında değişir. Enerji düzeyi ise 3300-3450 kcal/kg metabolik enerji (ME) arasındadır. Mısır bütün çiftlik hayvanlarına verilebildiği halde yağı doymamış yağ asitleri bakımından zengin olduğu için, tereyağını ve iç yağını aşırı derecede yumuşatmaktadır. Bu nedenle arpa gibi yağı sertleştiren yemlerle birlikte verilmesinde yarar vardır. Süt ineklerinin beslenmesinde
mısır sınırlı miktarda ve besin maddeleri eksiklikleri diğer yemlerle giderilerek
kullanılmalıdır. Hayvan başına günde 2 kg (ya da yoğun yem karmasının %20
-30 düzeyinde) mısır verilebilir. Mısırın süt ineklerine fazla miktarda verilmesi
halinde mastitis ve döl veriminde gerilemeler görülür. Mısır, özellikle etlik piliç
yetiştiriciliğinde çok aranan bir yemdir. Bunun başlıca nedeni, enerji değerinin
yüksek oluşu ve iyi bir deri pigmentasyonu sağlamasıdır. Mısır etlik piliç rasyonlarına %50 düzeyine kadar katılabilir. Ancak, mısır kullanılan rasyonlarda amino
asit eksikliği giderilmelidir. Bu nedenle fazla miktarda mısır kullanılan etlik piliç
rasyonlarının lisin düzeyi yüksek soya küspesi ve benzeri yemlerle desteklenmesi
gerekir. Mısır yumurta tavukları için de uygun bir yemdir. Ancak yumurta tavuklarının enerji gereksinimi daha az olduğundan rasyonlarda daha az kullanılır.
Buğday: Buğday danesinin, yem olarak kimyasal yapısı diğer tahıl danelerine
göre daha geniş bir değişim gösterir. Buğdayın protein içeriği; iklim, çeşit, toprak
ve gübreleme gibi etkenlere bağlı olarak %8-20 arasında değişir. Sert buğdaylar
(makarnalık), yumuşak buğdaylardan (ekmeklik) daha fazla protein içeriğine sahiptirler. Enerji düzeyi ise 2900-3000 kcal/kg ME arasında değişir. Buğday, mısırın yaklaşık %90-95’i kadar enerji içerir. Çok lezzetli bir yem olduğundan, çiftlik
hayvanları tarafından sevilerek tüketilir. Ancak, buğday ruminantlara alıştırmadan fazla yedirildiğinde sindirim bozukluğu, şişme ve ishale neden olur. Karbonhidratlarca zengin bir yem olduğundan özellikle besi hayvanları için uygundur.
Besideki sığırlara tek dane yem olarak verilebilir. Süt sığırlarında ise yoğun yem
karmasının %30’unu buğday oluşturabilir. Kümes kanatlıları buğdayı diğer türlere
göre daha düşük düzeylerde sindirirler. Ancak kümes kanatlıları buğdayı diğer dane yemlere göre daha fazla tercih ederler. Bu hayvanlar için buğdayın besleme
değeri mısıra eşdeğerdir. Kümes kanatlılarının rasyonlarında fazla miktarda yer
alması halinde buğdayın protein, mineral madde ve vitamin yetersizliklerinin göz
önünde bulundurulması gerekir. Kümes kanatlılarına aşırı miktarlarda buğday
verilmesi halinde anüs etrafında dışkı toplanması gibi bir sorunla karşılaşılabilir.
Arpa: Arpa danesi yazlık-kışlık çeşitleri ile cılız-dolgun daneleri arasında
besleme değeri açısından çok büyük bir fark bulunmaz. Bu fark genellikle %10
dolayındadır. Arpanın protein içeriği ve protein kalitesi çok yüksek olmamakla
birlikte yaklaşık %10-11 ham protein ve 2750-2900 kcal/kg ME içerir. Arpa bütün
hayvanlara yedirilebilmekle birlikte özellikle ruminantlar için daha uygundur.
Süt sığırları içinde en uygun yoğun yemlerden birisidir. Dış kısmındaki kavuz
nedeniyle sellüloz içeriği yüksektir. Sellüloz içeriğinin yüksekliği nedeniyle rumende topaklaşmalara engel olduğundan sindirimi kolaylaştırır. Süt ineklerine
verilen yoğun yem karmalarının sellüloz düzeyini artırmak, süt yağı ve süt şekeri
oranının artmasına da olumlu etkide bulunur. Bunun yanı sıra tereyağının aşırı
yumuşamasını engelleyerek kalitesini iyileştirir. Bu nedenle, süt ineklerinin rasyonlarında %20-35 arpa bulunmasına özen gösterilmelidir. Arpa etlik piliç rasyonlarında enerji düzeyini düşürdüğünden çok fazla tercih edilmez. Aynı şekilde
civciv rasyonlarında %15’in üzerinde kullanılması halinde gelişme geriler. Arpa,
özellikle enerji gereksinimleri daha az olan yumurta tavukları ile damızlık tavuk
ve hindiler için uygundur.

Çavdar: Besin maddeleri içeriği bakımından buğdaya benzer. Çavdarın protein içeriği çeşide, çevre koşullarına, danenin iri ve cılız oluşuna bağlı olarak yaklaşık %9-14 arasında değişir. Enerji değeri ise 2750-2900 kcal/kg ME’dir. Düşük
sellüloz içeriği nedeniyle sindirilme derecesi yüksektir. Çavdar besi hayvanlarına
fazla yedirilmesi halinde sindirim bozuklukları ve ishale neden olur. Besi ve süt
sığırı rasyonlarında yoğun yemin %20’sini aşmayacak şekilde kullanılmalıdır.
Çavdar, kümes kanatlıları tarafından pek sevilmediği gibi protein kalitesi de
yeterli değildir. Kümes kanatlılarında rasyonun %25’inden fazlası çavdardan oluşursa hayvanların verimleri düşer ve dışkı yapışkan bir hal alır. Ayrıca aşırı miktarlarda verilen çavdar tavuklarda ishale ve iştah azalmasına neden olur.
Yulaf: Yulaf genellikle kavuzlu olarak tüketilen bir dane yemdir. Kavuz tüm
danenin yaklaşık %20-30’unu oluşturur. Kavuzsuz yulaf besleme değeri açısından buğdaya eşdeğerdir. Yulafın besleme değerini etkileyen unsur danenin kavuz
oranıdır. Kavuz oranı arttıkça besleme değeri düşer. Protein içeriği %16’ya kadar
çıkabilmekte, enerji değeri ise 2800 kcal/kg ME’dir. Ham yağ içeriği en yüksek
(%6.5) tahıl danesidir. Yulaf süt inekleri için uygun bir yemdir ve süt verimi ile yağ
oranının artışına olumlu etkide bulunur. Yulafın fazla miktarda yedirilmesi süt
yağının yumuşamasına neden olur. Bu nedenle yoğun yem karmasının en fazla
%25’i kadar yulaf kullanılabilir. Yulaf daha çok genç hayvanların ve damızlıkların beslenmesi için uygundur. Kümes kanatlıları için çok uygun bir yem değildir.
Ancak dolgun daneli olanlar yumurta tavuğu rasyonlarında sınırlı düzeyde kullanılabilir. Yumurta tavuğu rasyonlarında %20’ nin üzerinde yulaf kullanılmaması
gerekir. Civciv rasyonlarında ise %10-15’i geçmesi halinde hayvanlarda sindirim
bozuklukları ve canlı ağırlık artışında azalmalar görülür.
Darılar: Darılar ham protein içeriği açısından buğdaya benzerler. Enerji değeri ise 3000-3100 kcal/kg ME’dir. Besin maddeleri eksikliklerinin tamamlanması
halinde bütün çiftlik hayvanları için çok uygun yem niteliğindedir. Canlı ağırlık
artışına olumlu etkileri nedeniyle besi hayvanlarına tercihen verilirler. Bazı araştırma sonuçlarına göre beside mısırın yerini alabileceği bildirilmektedir. Hayvan
başına günde 1.5-6.0 kg arasında verilebilir. Süt ineklerinin beslenmesinde kabaca
öğütülerek ya da ezilerek kullanılabilir. Bu tür işlemlerden geçirilmiş darıdan süt
inekleri daha yüksek düzeyde yararlanırlar. Tereyağını yumuşattıkları için fazla
verilmesi önerilmez. Kanatlı rasyonlarına ise %15-20 düzeyinde kullanılabilirler. 

Doğru cevap C seçeneğidir.

Baklagil Dane Yemleri
Baklagil danelerinin (tohumlarının) protein içerikleri buğdaygillere göre daha
yüksektir. Bu nedenle de hayvan beslemede protein yemi olarak değerlendirilirler. Protein içerikleri %20-45 arasında değişmektedir. Proteinlerin çeşidi bütün baklagillerde aynı olup, amid maddeleri çok azdır. Baklagil tohumları proteinleri yanı sıra bazı beslenmeyi engelleyici ya da toksik etkili çeşitli bileşikleri içerirler.
Büyük çoğunluğu acı lezzetteki bu bileşikler yemin hayvanlar tarafından daha düşük düzeyde tüketilmelerine neden olurlar.
Fiğ Türleri: Fiğ ülkemizde fazla miktarda yetiştirilir ve daha çok daneleri yem
olarak değerlendirilir. 
Burçak: Yalnızca hayvan yemi olarak yetiştirilir. Ham protein (%26) ve enerji düzeyi oldukça yüksektir. Sindirilme derecesi yüksek olmasına rağmen atlar için uygun olmayan bir dane yemdir. Danedeki acı bileşikler bu hayvanlar için zararlıdır. Bünyesinde bulunan acı lezzetteki bileşiklerin alkaloidler, glikozitler ve taninlerden oluştuğu tahmin edilmektedir. Sığır ve koyunlara ise tehlikesizce verilebilir. Daha çok sığır ve mandaların beslenmesinde kullanılmaktadır. Burçak
tohumu, herhangi bir ısıl işlemden (pişirme, haşlama, kavurma vb.) geçirildikten
sonra bileşimindeki acı bileşiklerin bünyeden uzaklaştırılması sonucu her hayvan
türüne tehlikesizce verilebilmektedir.
Soya: Genellikle yağ üretiminde kullanılan bir tohumdur. Yağı alındıktan sonra elde edilen küspesi çok değerli bir yemdir. Hayvanlara yedirilen bitkisel yemler içerisinde proteinin biyolojik değeri en yüksek olanıdır. Soya %32-33 düzeyindeham protein içermektedir. Soya süt inekleri ve besi sığırları için çok iyi bir protein kaynağıdır.

 *Bu yemler dışında kalitesi düşük bezelye, burçak, fasulye, börülce, mercimek ve nohut daneleri de sığır beslemede kullanılmaktadır.

Razmol ve Kepek Değirmencilik Atıklarıdır. 

Arpa ise Buğdaygil dane yemidir. 

Doğru cevap B seçeneğidir.

Baklagil-buğdaygil samanları

I, II ve III

I, III ve IV

Yonca

Darı Hasılı

II ve IV

Ayçiçeği Tohumu Küspesi

Kepek ağır ve yoğun yem karmalarını hafifleterek daha lezzetli olmalarını ve sindirimlerini kolaylaştırır.

Balık Unu

Kalsiyum - Fosfor