HAYVAN BESLEME - Deneme Sınavı - 4

Abomasum, geviş getiren hayvanlarda midenin dördüncü ve son bölümüdür.

Hayvanların bir gün süre ile yaşama ve verim payı besin maddeleri gereksinimini karşılayabilen yem karışımına rasyon denilmektedir.

Süt verme dönemine laktasyon denir ve süt sığırlarında bir laktasyon
dönemi 305 gün kabul edilir.

Süt verme dönemine laktasyon denir.

Süt inekleri genellikle canlı ağırlıklarının 1/40’i kadar kuru madde tüketebilmektedirler.

Orta laktasyon dönemi (2. dönem): Laktasyonun 70-140 günlük dönemini kapsar. Bu dönemde süt verimi azalmaya başlar, hayvanın kuru madde tüketimi ise en yüksek düzeye ulaşır.

Doğuma 3-4 hafta kala, hayvanın besin madde gereksinimi arttığı için iyi kaliteli kaba yem yanında verilen yoğun yem miktarı yavaş yavaş artırılarak hayvanın her 100 kg canlı ağırlığı için 1 kg düzeyine çıkarılmalıdır.

Buzağıların doğumdan sonraki günlerdeki tüm besin maddegereksinimlerini karşılayan süt, diğer hayvanlardaki gerçek midenin karşılığı olan abomasumda sindirilmektedir

Süt humması; yüksek verimli ineklerde doğumdan sonra süt salgısı nedeniyle artan kalsiyum gereksiniminin tüketilen yemlerle karşılanamaması sonucu ortaya çıkan bir beslenme hastalığıdır.

Yem, belirli sınırlar içinde kalan miktarlarda hayvanlara yedirildiğinde herhangi bir zararlı etkisi olmayan, hayvanların yaşamlarını sürdürmelerini ve verim
vermelerini sağlayan, organik ve inorganik besin maddeleri olarak tanımlanmaktadır.

Enerji Yemleri (%20’den Az Protein, %18’den Az Ham Sellüloz
İçerirler)
1. Tahıl daneleri
2. Değirmencilik yan ürünleri
3. Şeker pancarı posası
4. Melas
5. Selektör altı ve elek üstü ürünler
6. Hayvansal ve bitkisel yağlar
7. Diğer enerji yemleri

Yem Katkı Maddeleri
1. Koruyucular
2. Antioksidanlar
3. Yem tüketimini artırıcılar
4. Enzimler
5. Probiyotikler
6. Prebiyotikler
7. Toksin bağlayıcılar
8. Metan oluşumunu önleyiciler
9. Gaz oluşumunu önleyiciler
10.Tampon maddeler
11.Pelet bağlayıcılar
12.Vitamin ve Mineraller

Çayır ve meraların hayvan beslemede vazgeçilemez yem kaynakları olarak aşağıda sıralanan üstünlükleri de vardır;
1. Birçok bitki bir arada bulunduğundan çayır-meraların besleme değerleri
yüksektir.
2. Buralarda otlayan hayvanlar açık hava ve güneşten yeterince yararlandıkları için hastalıklara karşı dayanıklıdırlar.
3. Otlarken devamlı dolaşma, hareket organlarının iyi gelişmesini ve hayvanların kuvvetli olmasını sağlar.
4. Çayır-meralarda bulunan körpe ve taze otlar hayvanların iştahlarını yüksek
tutar, metabolizma işlevlerini düzenler.
5. Yem giderlerinin azalmasını sağlar.

Baklagil Yeşil Yemleri
Baklagil yemleri yeşil ya da kurutularak hayvan belemede kullanılırlar. Baklagil
yemleri çeşitli üstünlükleri nedeniyle özel ve önemli bir yere sahiptirler. Baklagil yeşil yemlerinin protein, mineral ve vitamin içerikleri buğdaygillere göre çok
yüksektir. İster yeşil, isterse kurutulduktan sonra kullanılsın, genellikle diğer yem
bitkilerine göre daha lezzetlidirler. Ancak çoğu genellikle hafif acı lezzette olduğundan, hayvanların alışması için belirli bir sürenin geçmesi gerekebilir. Önemli
baklagil kaba yemlerinin özellikleri ise aşağıda belirtilmiştir.
Yonca: Değişik iklim koşullarında yetişebilen yonca, dünyada en fazla yetiştirilen baklagil yem bitkisidir. Yonca; drenajı iyi, fazla asitli olmayan toprakları
sever. İlk ekildiği yıldan sonraki yıllarda iklim, toprak ve sulama koşullarına bağlı
olarak yılda 3-10 biçim verim verir. Çok yıllık bir bitki olduğundan 10-15 yıl normal verimini sürdürebilir. Yonca, hayvanlara genellikle biçilip taze ya da kurutulmuş olarak yedirildiği gibi, bazen otlatılarak da değerlendirilmektedir. Yonca,
baklagil yem bitkileri içerisinde besleme değeri en yüksek olanıdır. Başka bir deyişle protein, mineral maddeler ve vitaminlerce zengin olup, hayvanlar tarafından
sevilerek tüketilir. Yoncanın protein içeriği %14-18 arasında değişir. Proteininin
sindirilme derecesi diğer baklagil yem bitkilerinden daha yüksektir. Erken biçilen yoncadan elde edilen yonca kuru otu, çayır kuru otuna yakın enerji içerdiği
halde iki kat daha fazla protein ve üç kat daha fazla kalsiyum içerir. Yonca, et ve
süt sığırları için çok uygun bir yemdir. En uygun biçim zamanı ise tam çiçekleme dönemidir. Yeşil yonca, özellikle alışık olmayan ruminantlarda (geviş getiren
hayvanlarda), ilk defa yedikleri zaman gaz ve şişkinlik yapabilmektedir. Körpe,
üzerine çiğ düşmüş ve yağmurdan ıslanmış yonca otunun şişkinlik yapma olasılığı
daha yüksektir. Bu şekildeki yoncayı hayvanlara vermekten kaçınılmalıdır.
Korunga: Yonca gibi çok yıllık bir bitki olup, kurak, zayıf ve kalkerli topraklara
dayanıklıdır. Biçim sayısı ve dolayısıyla yıllık ot verimi yoncadan daha azdır. Biçim
sayısı, verimi yüksek çeşitlerde bile yılda 2-4’ü geçmez. Protein içeriği, yoncadan
biraz düşük olmakla birlikte, kalsiyum bakımından daha zengindir. Sindirilme derecesi yüksek olup, tek başına çayır-mera yemleri yerine verilebilecek niteliktedir.
Korunganın biçme zamanı geciktirildikçe ot verimi artmakta, ancak besleme değeri
düşmektedir. Besin maddeleri içeriği ve ot verimi açısından en uygun biçim zamanı
çiçek başlangıcı ya da tam çiçeklenmenin yaklaştığı dönemdir. Korunga bütün hayvanlar tarafından sevilerek yenir. Süt ineklerine yedirildiğinde sütün ve tereyağının
kalitesine olumlu etkisi vardır. Ayrıca, mineral madde içeriğinin yüksek olması nedeniyle, gelişme dönemindeki hayvanlar için çok yararlı bir yemdir.
Fiğ Türleri: Fiğler hayvan beslemede danelerinin yanı sıra otlarından taze,
kuru ot, silaj ve saman olarak yararlanılan yem bitkileridir. Fiğler tek yıllık bitkilerdir. Adi fiğ kışı sert olmayan bölgelerde sonbaharda, sert geçen bölgelerde
ise yazlık olarak ilkbaharda ekilir. Macar fiği ise soğuğa dayanıklı olduğundan
kışı sert geçen yörelerde bile kışlık olarak ekilebilir. Tam çiçek ile bakla bağlama
dönemi arasında biçildiklerinde hayvanlar için uygun kaba yem niteliğindedirler.
Biçimin geciktirilmesi halinde tadı hafif acılaşır. Acılaşma, tüketimi olumsuz yönde etkilemez ancak sütte hafif acı bir lezzetin oluşmasına neden olabilir. Bunun
yanı sıra hayvanda sindirim bozuklukları ve kabızlık görülür.
Yem Bezelyesi: Bezelye, yemeklik tane baklagil, sebze ve yem bitkisi olarak
yetiştirilir. Çok lezzetli bir bitki olmamakla birlikte, hayvanlar kısa sürede alışırlar.
Çiçeklenme sonuna doğru ham protein düzeyi ve sindirilme derecesi düşer. Yem
bezelyesinin kalsiyum, fosfor ve demir içeriği yüksektir. Sık ekildiğinde alt yapraklar dökülür ve yaprakları üzerinde hastalık etmeni mikroorganizmalar ürer.
Bu durumdaki yem bezelyesi otu ile beslenen hayvanlarda hastalık belirtileri ortaya çıkabilir. Çiçeklenme başlangıcından itibaren hasat edilirse, protein düzeyi
ve sindirilme derecesi çok yüksek olur. Yulaf veya arpa ile karışık olarak ekilerek
yeşil yem, silo yemi veya kuru ot olarak kullanılır. Yalnız başına yedirildiğinde süt
verimi ve niteliğini düşürür.

Buğdaygil Yeşil Yemleri
Buğdaygil yem bitkileri baklagillerle karşılaştırıldığında protein içeriği bakımından
daha düşük, buna karşın karbonhidratlarca daha zengindir. Protein içeriği hasat zamanı ve gelişme dönemine bağlı olarak kuru maddede %8-12 arasında değişir.
Mısır Hasılı: Mısır özellikle silaj yapmak ya da hasıl olarak yedirilmek amacıyla yetiştirilir. Diğer yeşil yemlere göre protein düzeyi düşük, şeker ve nişasta
düzeyi çok yüksektir. En uygun biçim zamanı geç süt olum dönemi ya da erken
hamur olum dönemidir. Karbonhidratlar nedeniyle çok lezzetli olduğundan hayvanlar iştahla tüketir. Özellikle et ve süt sığırlarının, uzun süre bıkmadan, iştahla yedikleri bir yemdir. Fazlası hayvanlarda ishale neden olduğu gibi, süt verimi
artsa bile yağ oranı düşer. Aynı zamanda tereyağını yumuşatarak niteliğini bozar.
Besi sığırında etin lezzeti üzerine olumlu etkisi vardır.
Darı Hasılı: Hızlı büyüyen, kurağa dayanıklı bir sıcak iklim tahılıdır. Bununla
birlikte sulu koşullarda verimleri arttığı gibi birden fazla biçim yapılabilir. Besin
maddeleri içeriği bakımından mısıra benzerler. Bol yapraklı olmaları ve fazla miktarda kolay çözünebilir karbonhidrat içermeleri nedeniyle (yaklaşık %12 sakkaroz
içerirler) lezzetli olmaları ve saplarının oldukça geç odunlaşması hayvanların severek yemelerini sağlar. Proteince yetersiz olduklarından baklagil yeşil yemleri ya
da protein ek yemleri ile birlikte yedirilmelidirler. Süt sığırları için besleme değeri
açısından mısır silajından sonra gelirler.
Tahıl Hasılları: Buğday, arpa, yulaf ve çavdar gibi tahıllar yeşil yem olarak
bazen tek başına ve bazen de fiğ, bezelye gibi tek yıllık baklagillerle karışık ekilerek yeşil yem, silaj ya da kuru ot üretiminde kullanılmaktadırlar. Kuru ot yapma
çağında protein düzeyleri düşük olduğu halde gelişme başlangıcında protein düzeyleri yüksektir. Buğday, çavdar ve yulaf başak veya salkımdan önceki dönemde
biçildiklerinde kuru maddede %12’den fazla ham protein içerirler. Buğday hasılında potasyum, kalsiyum ve fosforun çok fazla, sodyumun çok düşük olması ile
ham proteinin yüksekliği hayvanlarda zararlı etki yapabilir. Aşırı düzeyde buğday
hasılı tüketen hayvanlarda sinirlilik, kas krampları ve gebeliğin ileri dönemlerinde yavru atmalar görülebilir.
Sudan Otu: Kurağa dayanıklı sıcak iklim bitkisi olan sudan otu 1.5-2.0 m boylanabilen ve yılda 1-4 kez biçilebilen yüksek verimli bir bitkidir. Kuru maddede
%2-2.5 şeker içerdiğinden, sığırlar severek tüketirler. Kurağa dayanıklı olduğu için,
yaz döneminde kuraklık halinde süt inekleri için iyi bir yeşil yem kaynağıdır. Protein düzeyi düşük olduğundan yeşil yem ve silaj yapmak amacıyla Sudan otu genellikle baklagillerle karışık ekilir. Sapları geç kuruduğundan kuru ot eldesi zordur.

Buğday

Arpa

Mısır

Çavdar

Yulaf

Darılar

Baklagil dane yemleri

Çok gözlü mide sistemi sığır, koyun, keçi (herbivorlar)’de bulunmaktadır.

Ağız, sindirimin başladığı yerdir. Ağız boşluğu ve dil çok miktarda duyu reseptörleri içeren birkaç tabaka halinde epitel hücrelerle kaplıdır. Yemler ağıza alındığı zaman dişler, dil, yanak kasları vasıtasıyla çiğnenerek fiziksel (mekanik) olarak parçalanır ve boyutları küçültülür.

Kursakta pepsinojen salgılanır fakat kursak ortamı asit olmadığından, burada pepsine dönüşemez. Buradaki pepsinojen bezsel mideye geçerek oradaki asit ortamda pepsine dönüşerek aktif hale gelir.