HAYAT SİGORTALARI VE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ

2. Basamak: Daha çok işverenlerin sağladığı, birinci basamağı tamamlayıcı bir emeklilik geliri sağlayan basamaktır. Genellikle fonlama yöntemiyle işleyen, işverenlerce de finanse edilen katkı esaslı veya fayda esaslı özel emeklilik hesaplarına dayalı basamaktır. Bu basamakta kamu tamamen sistem dışında kalmamakta ve sigortalıların menfaatlerini korumak üzere düzenleyici ve denetleyici müdahaleler yapmaktadır.

Prim Esaslı Emeklilik Programları (Belirli Fayda Esaslı):

Maaş Esaslı Emeklilik Programları (Belirli Katkı Esaslı):

Özel emeklilik hesabı: Emeklilik sözleşmesi çerçevesinde katılımcı ad ve hesabına ödenen katkılar ve bu katkılara ilişkin her türlü getirinin katılımcı bazında izlendiği hesaptır.

Saklayıcı: Fon portföyündeki varlıkların saklandığı saklama kuruluşudur.

Bireysel emeklilik sistemi, ilk emeklilik plânlarının tasdiklenmesiyle, 27 Ekim 2003 tarihinde fiilen başlamıştır.

Özel emeklilik sisteminin ekonomi üzerindeki faydaları da şöyle özetlenebilir:

Özel emeklilik fonlarının, katılımcılar açısından faydaları şöyle özetlenebilir:

Ülkemizdeki özel emeklilik sisteminin temel özellikleri şunlardır:

Katılımcı: Emeklilik sözleşmesine kendi ad ve hesabına taraf olan gerçek kişidir.

Özel emeklilik fonları, kamu emeklilik fonlarınca sağlanan emeklilik ödemelerine ilave fayda sağlamayı amaçlayan finansal yapılar şeklinde tanımlanmaktadır. Özel emeklilik fonlarının katılımcıları bireylerdir. Katkıyı yapan taraf, ülkelerdeki uygulamalara göre farklılık arz etmektedir. Bu anlamda fona yapılan katkı, bireyin kendisi tarafından yapılabileceği gibi işveren tarafından da yapılabilmektedir. Diğer taraftan, bireyin hesaba katkı yapması için mutlaka çalışmasına gerek yoktur. Açılan hesaba yasalarca belirlenmiş şekilde düzenli katkı sağlamak emeklilik için yeterlidir. Doğru cevap C'dir.

Özel emeklilik fonlarının yönetimi açısından dünya uygulamalarında iki sistem öne çıkmaktadır. Bunlar basiretli sistem ve sınırlamalı sistemdir. Basiretli sistem, fon yönetiminde sınırlamaların en az düzeyde olduğu sistemdir. Özellikle Amerika ve İngiltere başta olmak üzere birçok ülkede uygulanan sistem basiretli sistemdir. Doğru cevap A'dır.

Emeklilik fonlarının değerlendirilebileceği alanlara yönelik sınırlamaların olduğu bir sistem olan sınırlamalı sistem, spekülatif varlıklara yüksek düzeyde yatırım yapılarak, emekliliğe yönelik tasarrufların riski yüksek alanlarda değerlendirilmesini engellemeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple, sınırlamalı sistemin kullanıldığı ülkelerde, ülke ekonomisinin özellikleri ve politik tercihlere göre değişen sınırlamalar getirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Dünyada özel emeklilik sistemlerine ihtiyaç duyulmasının bazı nedenleri bulunmaktadır. Bunlar; yaşlı nüfustaki artış, yaşlanma ile birlikte bağımlı nüfusun ve sağlık hizmeti giderlerinin artması, sosyal güvenlik sisteminin finansmanını sağlayan çalışan nüfus (aktif sigortalı) artışının sınırlı kalması gibi demografik nedenlerin yanı sıra, ekonomik trendlerdeki değişime bağlı olarak sosyal güvenlik kuruluşlarının finansman açısından ekonomide ağır bir yük oluşturması, dünyada özel emeklilik sistemlerinin oluşmasını gerekli kılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Özel emeklilik sistemi, dünyada birçok farklı şekilde hayata geçirilmiştir. Her toplum sosyo-kültürel ve ekonomik koşulları itibariyle farklı karakterlere bürünen çok farklı özel emeklilik sistemleri bulunan programlarını;

Doğru cevap A'dır.

Ülkemizde de sosyal güvenlik reformunun bir parçası olarak hazırlanan Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, 7 Nisan 2001 tarih ve 24366 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Kanun, yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra, 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bireysel emeklilik sistemi, ilk emeklilik plânlarının tasdiklenmesiyle, 27 Ekim 2003 tarihinde fiilen başlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Prim Esaslı (Belirli Fayda Esaslı) Emeklilik Programlarının Özellikleri:

Doğru cevap B'dir.

Ülkemizdeki özel emeklilik sisteminin temel özellikleri şunlardır:

Doğru cevap E'dir.

Emeklilik şirketi ve katılımcı ile birlikte emeklilik sözleşmesinin diğer tarafları şunlardır:

Ayrıca katılımcı, dilediği takdirde, emeklilik sözleşmesinde lehdar da belirleyebilmektedir. Katılımcı istediği lehdar veya lehdarları tayin eder ve sözleşmede belirtir. Katılımcı emekliliğe hak kazanmadan önce vefat ederse, birikimleri sözleşmede belirtilen lehdar/lehdarlara ödenmektedir. Doğru cevap C'dir.

Özel emeklilik fonlarının, katılımcılar açısından faydaları şöyle özetlenebilir:

Özel emeklilik sisteminin ekonomi üzerindeki faydaları da şöyle özetlenebilir:

Doğru cevap D'dir.