HAYAT SİGORTALARI VE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ

Aktüerya kelimesi, Tarihi Roma Senatosu'nda yöneticiler için kulanılan actuarius kelimesinden doğmuştur. İlk olarak 1706'da Euler, yaşa bağlı olarak anuitlerin hesaplanmasında kendi metodunu uygulamıştır. 1762'de Equitable Society of London tarafından Aktüerya terimi ilk kez hayat sigortası prim hesaplamalarını ifade etmek için kullanılmıştır. 1809 tarihi ise Amerika’da Aktüerlik mesleğinin
ortaya çıkış tarihidir.

Ülkemizde sigorta şirketlerinin hayat branşı departmanlarında en az bir tane aktüer bulundurmaları zorunludur, bununla beraber 2007 yılında çıkarılan sigorta kanunu ile elementer branşlarda (sağlık, yangın, kaza, vb.) hizmet veren departmanlarında aktüer bulundurmaları zorunlu hale gelmiştir.

01.08.1997 yılında yürürlüğe konulan Hayat Sigortaları Yönetmeliği ile, hayat sigortalarına ilişkin sorunların çözümünde bütünsel olarak belli bir uyum süreci sonunda, yeni bir sisteme geçilmesi yönünde bir strateji hedeflenmiştir.

Lehdar en genel anlamda “sigortanın sonuçlarından faydalanan kişi” olarak tanımlanabilir. Lehdar ile sigortalı aynı kişi de olabilir. Hayat sigortalarında, özellikle de uzun vadeli birikimli ve ölüm riskini içeren sigortalarda, sigortalının hayatta kalması durumunda sıklıkla lehdar ile sigortalı aynı kişi olmaktadır. Sigortalının ölümü halinde ise tazminatın ödeneceği kimse, lehdarın yasal varisi olabileceği gibi, poliçede özellikle belirtilen üçüncü bir şahıs da olabilmektedir.

Türk hayat sigortası şirketlerinde dış organizasyon yapısını oluşturan sigorta aracıları acente, prodüktör, genel vekil ve brokerlardır.

Prim; en genel anlamda “sigortalının ödediği ücret” olarak tanımlanabilir. Diğer bir ifadeyle prim, sigorta edilen rizikonun gerçekleşmesi halinde sigortacının ödeyeceği tazminatın esasını teşkil eden ve sigorta ettiren tarafından sigortacıya bir defada veya taksitle ödenen para olarak ifade edilebilir.

Risk-Riziko en basit anlamda zararın gerçekleşme ihtimali olarak tanımlanır. Bir diğer ifadeyle ise “bir olayın gerçekleşen sonucunun beklenen sonucundan önemli derecede sapmasının objektif olasılığı”dır. Yani risk sigortanın varoluş sebebi, kaynağı olarak ifade edilebilir zira riskin var olmadığı veya tanımlanamadığı durumlarda sigorta kavramından bahsetmek mümkün değildir. Dolayısıyla da riskin aşağıda sıralanan bazı önemli özellikleri taşıması gerekmektedir.
• Riziko gelecekte meydana gelmelidir
• Riziko mutlak olmamalı yani gerçekleşme olasılığı olmalı veya ne zaman meydana geleceği bilinmemelidir.
• Riziko sigorta işlemini gerçekleştiren tarafların, yani sigortacı ile sigortalının iradeleri dışında olmalıdır.
• Rizikonun belirli bir frekansının olmalıdır yani ölçülebilir nitelikte olmalıdır.
• Rizikonun dağınık olması, yani bir noktada yoğunlaşmamış olması gerekir.
• Hukuk ve genel ahlak kuralları bakımından sigorta edilebilir olmalıdır.

Aktüerya kelimesi, Tarihi Roma Senatosu'nda yöneticiler için kulanılan actuarius kelimesinden doğmuştur. İlk olarak 1706'da Euler, yaşa bağlı olarak anuitlerin hesaplanmasında kendi metodunu uygulamıştır. 1762'de Equitable Society of London tarafından Aktüerya terimi ilk kez hayat sigortası prim hesaplamalarını ifade etmek için kullanılmıştır. 1809 tarihi ise Amerika’da Aktüerlik mesleğinin
ortaya çıkış tarihidir. 1821, İngiltere Hükümeti, ilk olarak aktüerlik mesleğini ulusal borçların azaltılması amacıyla kurulan komisyon için benimsemiştir.1848, Londra’da Aktüerlik Enstitüsü kurulmuştur. 1848 yılında yine İngiltere'de Aktüerya Enstitüsü'nün kurulmasını zorunlu kılmıştır. Bundan sekiz yıl sonra
İskoçya'da Aktüerya Fakültesi kurulmuştur. Amerika Birleşik Devletleri'nde 1889 yılında Amerikan Birliği ve 1909 yılında Amerikan Aktüerya Enstitüsü kurulmuştur. Bu iki Amerikan kuruluşu 1949 yılında birleşerek Aktüerler Birliği'ni oluşturmuştur.

Aktüerya kelimesi, Tarihi Roma Senatosu'nda yöneticiler için kulanılan actuarius kelimesinden doğmuştur. İlk olarak 1706'da Euler, yaşa bağlı olarak anuitlerin hesaplanmasında kendi metodunu uygulamıştır. 1762'de Equitable Society of London tarafından Aktüerya terimi ilk kez hayat sigortası prim hesaplamalarını ifade etmek için kullanılmıştır. 1809 tarihi ise Amerika’da Aktüerlik mesleğinin
ortaya çıkış tarihidir. 1821, İngiltere Hükümeti, ilk olarak aktüerlik mesleğini ulusal borçların azaltılması amacıyla kurulan komisyon için benimsemiştir.1848, Londra’da Aktüerlik Enstitüsü kurulmuştur. 1848 yılında yine İngiltere'de Aktüerya Enstitüsü'nün kurulmasını zorunlu kılmıştır. Bundan sekiz yıl sonra
İskoçya'da Aktüerya Fakültesi kurulmuştur. Amerika Birleşik Devletleri'nde 1889 yılında Amerikan Aktüerler Birliği ve 1909 yılında Amerikan Aktüerya Enstitüsü kurulmuştur. Bu iki Amerikan kuruluşu 1949 yılında birleşerek Aktüerler Birliği'ni oluşturmuştur.

Türkiye’de aktüer unvanını almak Hazine Müsteşarlığı’nca belirlenen şartların sağlanması ile mümkündür. Aday kişilerde olması gereken temel nitelikler ise aşağıda sıralanmıştır. Bunlar;
• Kişilerin lisans derecesine sahip olmaları,
• Şahısların, taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi süreli hapis veya sigortacılık mevzuatına aykırı hareketlerinden dolayı hapis veya birden fazla adlî para cezasına mahkûm edilmemiş yahut cezası ne olursa olsun basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, görevi kötüye kullanma gibi yüz kızartıcı suçlar ile kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, devlet sırlarını açığa vurma veya vergi kaçakçılığı suçlarından dolayı hüküm giymemiş olmaları,
• Şahısların müflis veya konkordato ilan etmiş olmamaları,
• Kişilerin yurt içinde veya yurt dışında; özel kurumların, kamu kurumlarının veya üniversitelerin Aktüerya ile ilgili birim veya bölümlerinde veya aktüerin refakatinde Aktüerya ile ilgili toplam üç yıl meslekî uygulama veya faaliyette bulunmuş olmaları (stajyer ve yardımcı aktüerlerde bu şart aranmaz),
• Hazine Müsteşarlığı’nca düzenlenecek olan aktüerlik sınavlarında başarılı olmalarıdır.

Ülkemizde sigorta şirketlerinin hayat branşı departmanlarında en az bir tane aktüer bulundurmaları zorunludur, bununla beraber 2007 yılında çıkarılan sigorta kanunu ile elementer branşlarda (sağlık, yangın, kaza, vb.) hizmet veren departmanlarında aktüer bulundurmaları zorunlu hale gelmiştir.

Riyazi ihtiyat, hayat sigortası dalına özgü matematik karşılıkları ifade eder. Hayat sigortaları uzun vadeli sözleşmelere dayalı sigortalar olması sebebiyle vade dolumunda veya riskin gerçekleşmesi durumunda yapılacak tazminat ödemelerinin gerçekleştirilebilmesini sağlamak için sigortalı nam ve
hesabına ayrılan bedellerin ve bu bedellerin yatırıma yönlendirilmesinden elde edilen gelirlerin oluşturduğu meblağlara hayat sigortalarında riyazi ihtiyat denir.

Ülkemizde sigorta sektörünün gelişme süreci oldukça uzun zaman almıştır. 1870 tarihindeki büyük Beyoğlu yangınından sonra İstanbul halkının sigorta ile ilgilenmeye başlamasına rağmen ilk milli sigorta şirketinin 1.4.1925 tarihinde kurulmuş olması söz konusu sürecin ne kadar yavaş işlediğinin en önemli
göstergelerinden biridir.

Anonim Şirket, bir ünvana sahip, esas sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ile sorumlu bulunan şirket olup, ortakların sorumluluğu taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile sınırlıdır.

Poliçe Üretim departmanı, aktüerya departmanı ve tıbbi personelle birlikte  Üretim departmanısigorta başvurularının değerlendirilmesi ile ilgili kriterlerin oluşturulmasına yönelik stratejileri belirler. Poliçe üretim departmanı elamanı, başvuranın yaşı, fiziksel durumu, kişisel ve ailevi geçmişi, mesleği ve finansal kaynakları ile ilgili bilgilerle ilgilenir. Bu departman aynı zamanda müzakerelere ve reasürans düzenlemelerinin yönetimine de katılabilir.

Broker, sigorta piyasasını sigortalı adına araştıran ve birçok sigorta şirketi ve sigorta türü arasında sigortalı için en uygun seçimin yapılmasında etkili olan ve sigortalısını yönlendiren sigorta aracısıdır. Bir başka deyişle sigorta brokeri; sigortalı adına hareket eden, sigortalının vekili olan, onun risk yönetimi
danışmanı ve sigorta aracısı olan bir kurumdur.

5684 sayılı Sigortacılık Kanunu çerçevesinde yedi branş olarak düzenlenen hayat sigorta grubuna 2012 yılında tontin branşı ilave edilmiştir. Hayat sigorta şirketleri ve Emeklilik Şirketleri sekiz branşın tamamında üretimde bulunabilme imkanına sahiptir. Ancak, tontin branşında faaliyet yürüten bir sigorta şirketi henüz mevcut değildir. Hayat grubu prim üretimi yıllar itibarıyla incelendiğinde, 2014 yılında %37,4 oranında yaşanan düşüşten sonra birikimli hayat sigortasının son üç yılda artış trendine girdiği görülmektedir.

Hayat Sigorta Faaliyetleri Dairesi;
• Sektörün sorunlarına ilişkin incelemelerde bulunarak çözüme dair değerlendirmelerde bulunması
• Sigortacılığa ilişkin sektörü geliştirici araştırmalar yapılması ve ilgili mevzuatta bu yönde yapılması gereken düzenlemeleri tespit etmesi
• Genel Müdürlüğün görev alanına giren konularda diğer kurumlardan gönderilen mevzuat çalışmalarına görüş bildirilmesi
• Sigortacılık üzerinde doğrudan veya dolaylı etkisi olan veya olabilecek mevzuatın takip edilmesi
• Mevcut genel şartların günün koşullarına göre yeniden düzenlenmesi
• Toplumda sigortacılık bilincinin yerleşmesini teminen yaygın ve örgün eğitim kurumlarıyla gerekli temasın kurulması
• Sigortacılık eğitimi amacıyla seminerler düzenlenmesi
• Hizmet içi eğitim amacıyla yurt içi ve dışı eğitim kurumları ile ilişkiye geçilmesi, programlar hazırlanması
• Eğitim amaçlı yayınlar hazırlanması ve takip edilmesi

Bir sigorta şirketinde bulunabilecek bölümler:

Pazarlama

Aktüerya departmanı

Poliçe Üretim departmanı

Muhasebe departmanı

Müşteri Hizmetleri departmanı

Tazminat Yönetimi departmanı

Yatırım departmanı

Hukuk departmanı

İnsan Kaynakları/Personel departmanı

Bilgi Sistemleri departmanı