HAYAT SİGORTALARI VE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ - Deneme Sınavı - 8

Maaş Esaslı Emeklilik Programları (Belirli Katkı Esaslı):

Önceden belirlenmiş bir fayda sunmaktadır.

Fayda miktarı ile katkı miktarı arasında doğru orantı yoktur.

Fonlama riski işveren üzerindedir.

Aktüeryal fazla verildiğinde işveren katkısı azaltılır, aktüeryal açık oluştuğunda işveren katkısı artırılır.

Yüksek enflasyon ve belirsizliğin hakim olduğu koşullara daha uygundur.

Dağıtım yönteminde kolaylıkla uygulanabilmektedir.

Sosyal sigortalarda daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

Özel emeklilik fonlarının, katılımcılar açısından faydaları şöyle özetlenebilir:
• Bireylerin emeklilikte refah seviyelerinin artmasını sağlamak,
• Bireylerin yaşlılıklarında kullanmaları amacıyla, güvenli bir şekilde tasarruf yapmalarını sağlamak,
• Tasarrufu teşvik etmek, yatırıma yönlendirmek ve düzenlemek,
• Uzun vadede emeklilerin yaşam koşullarının iyileştirilmesine olanak vermek,
• Emekli aylığı veya toptan geri ödeme yoluyla katılımcılara emeklilik dönemlerinde ek gelir sağlanarak, refah düzeylerini artırmak,
• Ödenen katkılardan katılımcılara vergi avantajı sağlamak,
• Katılımcıların bireysel risk ve getiri tercihi yapmasını sağlamak.

Özel emeklilik sisteminin ekonomi üzerindeki faydaları da şöyle özetlenebilir:
• Sosyal güvenliğin kapsamının artmasını ve kamunun sosyal güvenlik sisteminden kaynaklanan yükünün azaltılmasını sağlamak,
• Finansal sisteme uzun vadeli fon girişinin artmasıyla faiz oranlarının düşmesine, bunun sonucunda kamu kesiminin daha uzun vadeli ve düşük faiz oranından borçlanmasına olanak tanımak,
• Enflasyonla mücadeleye ve istikrarlı büyümeye olumlu katkı sağlamak,

• Kurumsal yatırım stratejileri ile piyasalardaki dalgalanmaları azaltmak,
• Ekonomiye kaynak yaratmak,
• Alt yapı yatırımları ve uzun vadeli yatırımlara kaynak yaratılarak sistemin yeni iş ve istihdam olanakları yaratmasını sağlamak,
• Sosyal güvenlik sisteminin kapsamının artmasını sağlamak,
• Mali sektörde uzun vadeli fonların artmasıyla birlikte, mali sektörün daha sağlıklı işlemesini sağlamak,
• Kurumsal yatırım stratejileri ile piyasalardaki dalgalanmaların ve spekülasyonların azaltılmasını sağlamak,
• Sermaye piyasasının derinleşmesine destek olmak.

Diğer taraftan, bireyin hesaba katkı yapması için mutlaka çalışmasına gerek yoktur. Açılan hesaba yasalarca belirlenmiş şekilde düzenli katkı sağlamak emeklilik için yeterlidir.

Özel emeklilik fonlarının geçmişi 19. yüzyılın ortalarına kadar gitmektedir. Bilinen ilk özel emeklilik fonu, 1862 yılında Avustralya’da Bank of New South Wales tarafından kurulmuştur. Bu kuruluşu, 1872’de Siemens ve 1879’da BASF takip etmiştir.

Ülkemizde de sosyal güvenlik reformunun bir parçası olarak hazırlanan Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, 7 Nisan 2001 tarih ve 24366 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Kanun, yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra, 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

İngiltere' de ilk özel emeklilik fonu, esnaf ve zanaatkârlar için 1375 yılında Londra' da oluşturulan "Guild of St. James at Garlekhithe of London" olarak bilinmektedir.

Enflasyonla mücadeleye ve istikrarlı büyümeye olumlu katkı sağlamak, özel emeklilik sisteminin ekonomi üzerindeki faydaları da şöyle özetlenebilir.

Tasarrufu teşvik etmek, yatırıma yönlendirmek ve düzenlemek özel emeklilik fonlarının, katılımcılar açısından faydaları arasındadır.

Yüksek enflasyon ve belirsizliğin hakim olduğu koşullara daha uygundur. Maaş Esaslı Emeklilik Programları (Belirli Katkı Esaslı) kanunları arasında yer alır.

Toplayıcı emeklilik şirketi ve katılımcı ile birlikte emeklilik sözleşmesinin tarafları arasında yer almaz.

Kamu otoritesi denetim ve gözetimden sorumludur.

Bu kuruluşu, 1872’de Siemens ve 1879’da BASF takip etmiştir. Genelde özel emeklilik fonlarının ilk uygulandığı ülke olarak atıfta bulunulan ABD’de ise ilk özel emeklilik fonu, 1875 yılında Amerikan Demiryolu Şirketi (The Amrican Expres Company) tarafından kurulmuş, sonraki dönemlerde özellikle demiryolu şirketleri ve banka çalışanlarına yönelik olarak bu uygulama genişletilmiştir.

1. Basamak: Kamu tarafından yönetilen, belirli bir emeklilik geliri sağlayan, katılımın mecburi olduğu ilk basamaktır. Bu basamakta tüm çalışanlar devletin sosyal güvenlik sisteminde yer almak zorundadır. Ayrıca gelir dağılımı ve sigortacılık fonksiyonları birlikte gerçekleştirilmekte ve zorunlu sigortacılık tekniğine dayanmaktadır. Emeklilik planları dağıtım esaslı sisteme göre finanse edilmektedir.

Özel emeklilik fonlarının işleyişi genellikle 3 aşamadan oluşmaktadır.

Özel emeklilik fonlarının işleyişi genellikle 3 aşamadan oluşmaktadır. Bunlar;

1. Emeklilik Sözleşmesinin Kurulması ve Katkıların Toplanması

2. Katkıların Yatırıma Yönlendirilmesi

3. Emeklilik Süreci

Prim esaslı emeklilik programı türünde, emeklilikte yapılacak ödemelere ilişkin taahhütler verilmeden, emeklilik fonuna yapılacak katkıların oranı veya tutarı belirlenmektedir.

Sosyal sigortalarda daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

Çalışan ödediği katkı payları sonucunda oluşan fonun miktarından bireysel olarak sorumludur.

Katılımcı: Emeklilik sözleşmesine kendi ad ve hesabına taraf olan gerçek kişidir.