HAVAYOLU YÖNETİMİ

Dört yıldızlı havayolu işletmeleri: Bu gruba giren havayolu işletmeleri sundukları
ürün standartları açısından iyi düzeyde olmakla birlikte kabin içindeki ve havalimanındaki personel hizmetleri sunumu açısından iyi bir standarda sahip olan havayolu işletmeleridir. Ülkemizden Türk Hava Yolları ile birlikte 2015 yılı için bu gruba giren 37 havayolu işletmesi bulunmaktadır.

Havayolu işletmeleri, havayolu taşımacılığı sektörünün ana aktörleridir. Havayolu işletmeleri; kâr amacı güden, kamuya açık toplu taşımacılık hizmeti sunan, bunun için uçakları kullanan, görece büyük bir ölçekte faaliyet gösteren işletmelerdir

ABD’de havayolu işletmeleri, Ulaştırma Bakanlığı (Department of Transportation-DOT) tarafından havayolu işletmelerinin yıllık gelirleri temel alınarak sınıflandırılmaktadır.

Büyük Taşıyıcılar (Major Carriers): Yıllık operasyon gelirleri 1 milyar ABD dolarından fazla olan ABD havayolu işletmeleridir.

ABD'de "Büyük taşıyıcı" olarak adlandırılan havayolu işletmelerine; American Airlines, Delta Air Lines, DHL Airways, FedEx, Southwest Airlines ve United Airlines örnek olarak verilebilir.

Günübirlik (Commuter) Havayolu İşletmesi: Besleyici ve/veya bölgesel hizmet sunan, genellikle noktadan noktaya 30 koltuktan az uçaklarla hizmet veren işletmelerdir

Büyük havayolu işletmeleri: Bu sınıflandırma, azami kalkış ağırlığı 19.000 libreden fazla olan veya 20 veya daha fazla yolcu taşıyan hava araçları veya 20 veya daha fazla yolcu taşıma kapasitesine sahip helikopterlerle yapılan seferleri ve bu seferleri yapan havayolu işletmeleri için kullanılmaktadır. Sivil Havacılık Düzenlemeleri kapsamında söz konusu gruba giren işletmelere “705 taşıyıcıları” da denilmektedir.

Ülkemizde, havayolu taşımacılığına ilişkin düzenlemeleri yapmaktan, söz konusu düzenlemelere olan uyumdan ve düzenlemelere uyulmaması durumunda yaptırım uygulamaktan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) sorumludur.

Hava taksi işletmeleri: İç ve/veya dış hatlarda tarifeli ve tarifesiz seferlerle ticari hava taşımacılığı kapsamında hava taksi işletmeciliği yapmak üzere ruhsatlandırılan havayolu işletmeleridir.

Havayolu taşımacılığı açısından önemli ve geniş kapsamlı sınıflandırmaları bağlamında ele alınabilecek en önemli kuruluş ise Uluslararası Sivil Havacılık Örgütüdür

Düşük maliyetli havayolu işletmesi: Diğer havayolu işletmeleri ile karşılaştırıldığında genellikle düşük bir maliyet yapısına sahip olan ve bu sayede onlara göre daha düşük fiyatlar sunabilen havayolu işletmesidir.

ABD’de havayolu işletmeleri, Ulaştırma Bakanlığı (Department of Transportation-DOT) tarafından havayolu işletmelerinin yıllık gelirleri temel alınarak sınıflandırılmaktadır.

ABD Ulaştırma Bakanlığı, havayolu işletmelerini yıllık gelirlerini temel alarak yaptığı sınıflandırmaya göre, Büyük taşıyıcı olarak adlandırılan havayolu işletmelerine; American Airlines, Delta Air Lines, DHL Airways, FedEx, Southwest Airlines ve United Airlines örnek olarak verilebilir.

Ülkemizde havayolu işletmesi sınıflandırmasının ekonomik bir düzenlemeye dayanması bağlamında Kanada ile benzerlik taşıdığı söylenebilir.

ICAO’nun havayolu işletmelerini sınıflandırması, yayımlamış olduğu “Doc 9626 Manual on the Regulation of International Air Transport” adlı yayına dayanmaktadır.

ICAO'ya göre belli başlı hatlarda veya pazarın belli bir bölümünde hizmet vermek üzerine uzmanlaşan havayolu işletmesi "Belirli bir pazar bölümüne hitap eden (niche) havayolu işletmesi" olarak adlandırılmaktadır.

ICAO'ya göre besleyici ve/veya bölgesel hizmet sunan, genellikle koltuk kapasitesi 30’dan daha az olan uçaklarla noktadan noktaya hizmet veren işletmer "Günübirlik (Commuter) havayolu işletmesi" olarak sınıflandırılır.

Türk Hava Yolları, 2006 yılındaki son özelleştirme işleminden sonra kamu payının %49,2’ye gerilemesi sonucu devlet sahipliğindeki havayolu işletmesi özelliğini kaybederek, hisselerinin tamamının veya çoğunluğunun özel sektörün elinde olduğu havayolu işletmesi sınıflanmasına dahil edilebilir ve ICAO sınıflandırmasına göre özel havayolu işletmesi olarak değerlendirilebilir.

Skytrax, Birleşik Krallık merkezli olarak kurulmuş bulunan ve havayolu ile havalimanı işletmeleri için değerlendirme ve derecelendirme yapan bir danışmanlık kuruluşudur.

Havayolu taşımacılığında ikame ürün tehdidi açısından yaklaşılırsa Ankara-İstanbul arasındaki hızlı trenler özellikle Ankara Esenboğa – İstanbul Sabiha Gökçen Havaalanı çifti pazarındaki havayolu talebini olumsuz yönde etkileyebildiği söylenebilir.