HAVAYOLU YÖNETİMİ

Hava taşımacılığı; genel havacılık ve havayolu taşımacılığı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Sportif havacılık genel havacılığın içindeyken, ticari havacılıkla havayolu taşımacılığıda aynı kapsamdadır.

Havayolu taşımacılığında verilen temel hizmet yer değiştirmedir. Genel havacılıkta ise hava taksi, sıcak hava balonu vb. ticari alanlar dışında zevk, hobi amaçlı uçuşlar da gerçekleştirilebilmektedir.

Havayolu taşımacılığında hizmet pek çok aşamadan oluşan bir süreçler zincirinden oluşmaktadır. Bu süreçteki her aşama sürecin ve hizmetin parçasıdır. Havayolu taşımacılığında yolcunun çağrı ofisini aramasıyla veya internetten uçuşla ilgili bilgileri öğrenmesiyle başlayan süreç, yolcunun varış noktasına varmasına kadar olan aşamaları kapsamaktadır. Havayolu taşımacılığında hizmet
süreci uçuş öncesi yapılanlar, uçuş esnasında verilen hizmetler ve uçuş sonrası yapılan hizmetler
olmak üzere üçe ayrılır.

Ürünün bileşenleri gelirleri, maliyetleri ve rekabeti etkiliyorsa havayolu yöneticilerinin ve diğer
paydaşların bu etkileşimi iyi bilmeleri gerekir. Bu nedenle, sözü edilen bileşenlerin açıklanmasında fayda görülmüştür. Bunlar aşağıda sıralanmaktadır:

Arz edilen koltuk kilometre – AKK (Available seat kilometers - ASK): AKK, havayolu işletmesinin üretip pazara arz (sunacağı) edeceği havayolu hizmet miktarının ölçülmesi için kullanılır. Satışa sunulan bir koltuğun muhtemel yolcusunu kaç km öteye taşıyacağı anlamına gelir. Günlük AKK miktarı gün içindeki uçuş sayısının koltuk kapasitesi ve uçuş uzunluğu ile çarpılması ile hesaplanır. Uçuş mesafesinin ölçümünde bazen kilometre yerine mil de kullanılır.

Genel olarak elastikiyet, tüketici ve üreticilerin piyasa koşullarındaki değişmelere ne kadar tepki göstereceklerini ifade eden bir ölçü birimi olarak tanımlanabilir. Örneğin, talebin fiyat esnekliği, malın talep edilecek miktarının fiyat değişimlerine yüzde olarak ne kadar tepki göstereceğini ortaya koyar. Elastikiyet formülü aşağıda gösterildiği gibi hesaplanır:

εP= Talepte Meydana Gelen Ortalama % Değişim/ X’te Meydana Gelen Ortalama % Değişim

Bu ölçüm sayesinde talep edilen miktarın X değişkeninde meydana gelen değişime
ne kadar hassas olduğu görülür. Örneğimiz için bu oran;

εP= %25/%10=2,5 olarak bulunur.

Bir ülke veya bölgedeki nüfus sayısı o bölgenin havayolu taşımacılığına olan talebini etkileyecektir. Toplam nüfus, çalışan nüfus, seyahat etme oranları gibi unsurlar havayolu taşımacılığına olan talebi etkilemektedir.

Ücretli yolcu kilometre –ÜYK (Revenue passenger kilometers-RPK): Ücret karşılığı taşınan tüm yolcuların kilometre cinsinden kat ettikleri mesafeyi vermektedir. Ücret karşılığında taşınan yolcu sayısının uçuş mesafesi ile çarpımıyla hesaplanır. Uçuş mesafesinin ölçümünde bazen km yerine mil de kullanılır. Pazara arz edilmiş olan üretim miktarının satılan bölümünü başka bir deyişle talep edilmiş kısmını ifade etmektedir.

Havayolu taşımacılığında ölçek ekonomilerinden yararlanılması aşamasında temel prensip olarak üretim miktarında meydana gelen artışa bağlı olarak uzun dönemde ortalama maliyetlerin düşüş eğilimine girmesidir. Havayolu taşımacılığında ölçek ekonomisinden yararlanan işletmeler daha fazla üretim gerçekleştirerek yani yaptıkları sefer sayılarını ve ÜYK değerini artırarak maliyetlerini düşürme olanağı elde edebilirler

AKK şu formül yardımı ile hesaplanır;

AKK= Koltuk sayısı* uçulacak mesafe (km)

AKK=140*500

=70.000 olarak bulunur.