HAVAYOLU YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 10

Düzenleme; işletmelerin eylemlerini kontrol altına alarak yönlendirmek, sınırlamak, teşvik etmek, eylemlerini yönlendirecek karar seçim ölçütlerini, haklarını, sınırlarını ve yükümlülüklerini belirlemek amacıyla kullanılan, yasal dayanağı olan, devletlerin bu konuda yetkilendirdiği kamu otoritesi tarafından tasarlanan ve uyumu izlenen kurallar bütünüdür.

Düzenlemelerin, genel olarak (ICAO, 2004, s.1.0-1):

Hava taşımacılığı faaliyetlerinin emniyetli ve güvenli bir şekilde gerçekleştirilerekkamu sağlığının korunması,

Sosyal refahın ve ulusal gelişmişlik düzeyinin artırılması, sosyal devlet gereklerininkarşılanması,

Ulusal çıkarların korunması ve savunma ihtiyaçlarının karşılanması,

Bazı bölgelerin ekonomik ve sosyokültürel açıdan desteklenmesi,

Uluslararası ekonomik ve ticari faaliyetlerin gerektirdiği taşımacılık hizmetlerinin

sağlanması,

Turizm gibi belirli sektörlerin desteklenmesi,

Döviz girdisi sağlanması,

Posta taşımacılığı ve doğal afetlerde ortaya çıkan taşımacılık ihtiyacının karşılanması,

Hava taşımacılığında sürdürülebilirliğin elde edilmesi,

Yolcu haklarının korunması.
amacıyla yapılmaktadır.

Düzenlemelerin, genel olarak hangi amaçla tasarlandıkları aşağıda verilmektedir (ICAO, 2004, s.1.0-1):

Hava taşımacılığı faaliyetlerinin emniyetli ve güvenli bir şekilde gerçekleştirilerekkamu sağlığının korunması,

Sosyal refahın ve ulusal gelişmişlik düzeyinin artırılması, sosyal devlet gereklerininkarşılanması,

Ulusal çıkarların korunması ve savunma ihtiyaçlarının karşılanması,

Bazı bölgelerin ekonomik ve sosyokültürel açıdan desteklenmesi,

Uluslararası ekonomik ve ticari faaliyetlerin gerektirdiği taşımacılık hizmetlerinin

sağlanması,

Turizm gibi belirli sektörlerin desteklenmesi,

Döviz girdisi sağlanması,

Posta taşımacılığı ve doğal afetlerde ortaya çıkan taşımacılık ihtiyacının karşılanması,

Hava taşımacılığında sürdürülebilirliğin elde edilmesi,

Yolcu haklarının korunması.

1944 yılında 52 ülke Şikago’da bir araya gelerek aşağıdaki konularda çok taraflı bir anlaşma zemini aramışlardır (Doganis, 2002, s.30):

Uluslararası havayolu taşımacılığı pazarlarına erişim hakkının (hava trafik hakları)karşılıklı olarak değişimi: Hangi havaalanı çiftleri arasında sefer yapılabileceğinin belirlenmesi.

Uçuş sıklığı ve kapasitenin kontrolü: Havayolu pazarlarına ne kadar kapasite sunu- lacağının nasıl belirleneceği.

Bilet ve kargo ücretlerinin kontrolü: Sunulan ürünün fiyatının nasıl belirleneceği.

ICAO’ya göre, havayolu işletmelerini ilgilendiren ekonomik düzenleme kapsamındaki unsurlar; pazara erişim, pazara giriş, sahiplik ve kontrol, kapasite, fiyat, havayolu işbir- likleri, kod paylaşımı, franchising, yolcu hakları, slot tahsisi, kur dönüşümleri, kazancın transferi, yabancı personel çalıştırma, dağıtım kanalları, e-ticaret uygulamaları ve hava araçlarının (leasing) kiralanmasıdır (ICAO, 2004).

Geri noktalar (Behind points): İlgili havayolu işletmesinin ülkesi iki yabancı ülke noktasının arasında kaldığında söz konusu olur. Türk tescilli bir havayolu işlet-mesinin aynı uçuş kodu ile Bakü-Ankara-Paris pazarlarında hizmet vermesi bunaörnektir.

Taşıyıcının kendi ülkesi dışında iki ülke arasında yolcu, yük ve posta taşıma hakkı Şikago Konvansiyonu’nda, görüşülmemiştir.

Taşıyıcının ticari bir amaçla başka bir ülkeden kende ülkesine yolcu, yük ve posta taşıma hakkı ilgili toplantıda görüşülen maddelerdendir.

Kapasite düzenlemeleri kendi içinde, özellikleri pazarı daha sıkı ya da liberal hale getiren farklı alt bileşenler barındırır. ICAO bunları aşağıdaki gibi sıralamaktadır (ICAO, 1999, s.3-1, s.3-8):

• Kapasitenin ve talebin belirlenmesi,
• Kapasitenin talebe bağlı olarak zaman içinde değiştirilebilmesi,
• Kapasitenin taraf ülkelerin yaratacağı talebe göre belirlenmesi,
• Kapasitenin taraf ülkelerin havayolu işletmelerine eşit ve karşılıklı fayda sağlayacak şekilde düzenlenmesi,
• Havayolu taşımacılığının gelişmesi ve büyümesinin kamu yararına olacak şekilde ve uygun ekonomik temeller üzerinde sağlanması,
• Tarifeli ve tarifesiz havayolu taşımacılığında sunulacak kapasitenin toplam talep dikkate alınarak uygun hale getirilmesi.

Fiyatları belirlerken dikkate alınması gereken faktörler,
• Taraf devletlerin fiyat tarifelerine itiraz edeceği durumlar,
• Tarife belirlemede kullanılacak araçları,
• Tarifenin yürürlüğe girebilmesi için başvuru yapma gerekliliği,
• Tarife başvurusunun öngörülen yürürlük tarihinden ne kadar süre öncesinde yapılacağı,
• Tarifelerin onaylanmasında kullanılacak yöntem,
• Tarifelerin eşitlenmesi gerekliliği,
• Tarifenin yürürlüğe giriş biçimi,
• Tarifeye ilişkin görüşme gerekliliği, görüşmenin yöntemi ve anlaşmazlıkların nasıl çözüleceği.

Faaliyet Maliyetleri: Havayolu taşımacılığı faaliyetleriyle (operating) ilgili olan
maliyetler bu kapsama girer. ICAO, faaliyete dayalı toplam maliyetleri de kendi
arasında doğrudan faaliyet maliyetleri ve dolaylı faaliyet maliyetleri olmak üzere
ikiye ayırmaktadır.

Yolcu Hizmetleri Giderleri:

Sabit Maliyetler:

Sıkça kullanılan birim maliyet göstergeleri şunlardır:

Havayolu işletmelerinin uçak verimliliğini artırmak için kullanmaları muhtemel yöntemler şunlar olabilir:

I.  Mevcut filoyu kullanarak günlük uçuş sayısını artırmak

II. Mevcut filonun ortalama uçuş uzunluğunu artırmak

III.  Mevcut uçaklardaki koltuk sayısını artırmak

Kontrol Edilemeyen Girdi Maliyetleri:

İşgücü maliyetlerini etkileyen faktörler; çalışan sayısı, maaşlar, sosyal haklar, toplu iş sözleşmelerinin koşulları, tecrübe, eğitim ve dış kaynaklara başvurma politikasından oluşur.

Uçuş faaliyetlerine ilişkin en önemli maliyet belirleyicilerinden olan ortalama uçuş uzunluğu arttıkça birim maliyetler azalır. Bu etkiye sebep olan faktörler aşağıda açıklanmaktadır:

Pazarlama Faaliyetleri: