HAVAYOLU PAZARLAMASI

Havayolu işletmesinin içerisinde meydana gelen ve pazarlama faktörlerini etkileyen unsurların bulunduğu çevreye iç pazarlama çevresi adı verilmektedir.

Havayolu işletmesinin dışında meydana gelen, pazarlama faktörlerini etkileyen fırsat ve tehditlerin tümü dış pazarlama çevresi olarak ifade edilmektedir.

Havayolu işletmesi iç çevresi, rakipler, aracılar, tedarikçiler, müşteriler ve toplum faktörlerinden oluşan çevreye mikro pazarlama çevresi denir.

Makro pazarlama çevresi havayolu işletmesini çevreleyen politik, ekonomik, sosyal, teknolojik ve doğal faktörlerden oluşan ve mikro çevreyi etkileyen geniş kapsamlı güçlerden oluşmaktadır.

Serbestleşme: Havayolu işletmelerinin önündeki pazara erişim, pazara giriş, fiyat ve kapasite konularındaki engellerin kaldırılarak sektörde tam rekabet ortamının oluşturulması hareketidir.

Havacılık emniyeti, tüm havacılık faaliyetlerinin gerçek hayat şartlarında, bilinen tüm risk faktörlerinin ortaya konulduğu ve kaçınıldığı kabul edilebilir risk seviyesinde gerçekleşmesidir.

Blok rezervasyon (Blockspace) anlaşması: Bir havayolu işletmesinin sunduğu koltukların bir bölümünü, başka bir havayolu işletmesine satmasıdır. Koltukları alan havayolu işletmesi bunları kendi dağıtım kanalları aracılığıyla yolculara satmaktadır. Böylelikle hem koltukları satan havayolunun doluluk oranını artırması, hem de koltukları satın alan havayolunun başka pazarlara erişimi mümkün olmaktadır.

İmtiyaz sistemi (Franchising): Bir havayolu işletmesinin diğer bir havayolu işletmesine markasını, bilgisini, deneyimlerini, standardizasyon düzeyini ve bunları destekleyen diğer hizmetleri kullanma hakkını vermesidir. British Airways’in Londra Heatrow Havalimanı ile Inverness şehri arasındaki uçuşlarını British Regional Havayollarına vermesi bir imtiyaz sistemi uygulamasıdır. İmtiyaz sahibinin markası, logosu, uçuş kodu, kabin içi uygulamaları gibi tüm unsurlar aktarılmış olmaktadır.

Serbestleşme öncesindeki ortamın havayolu işletmeleri üzerinde neden olduğu olumsuz etkiler aşağıdaki maddeler hâlindedir:

• Havacılık emniyetinin kötüye gitmesine neden olmaktadır.

• Talebin yoğun olmadığı pazarlarda hizmet yeterli kalite ve düzeyde olamamaktadır.

• Hizmet üretim sürecinde yer alan biletleme, yer hizmeti gibi alt süreçlerin sektör seviyesinde entegrasyonları sağlanamamaktadır.

• Teknolojik yeniliklere yatırım olanaklarının azalmasına neden olmaktadır.

• Çalışanlar üzerinde olumsuzluklara neden olmaktadır.

• Fiyat konusundaki düzenlemeler ve adil olmayan rekabet ortamı nedeniyle havayolu işletmelerinin gelirleri azalmaktadır

SOSYAL FAKTÖRLER VE PAZARLAMA ÇEVRESİ

Havayolu pazarlama politikaları düşünüldüğünde pazarlama çevresine etki eden belki de en önemli faktör sosyal faktörlerdir. Pazarlama faaliyetlerinin planlanması açısından dikkate alınması gereken en önemli unsur olan yolcuya dair bileşenler ve değişimler sosyal faktörler altında yer almaktadır. Sosyal faktörler yolcuların demografik özellikleri, davranış ve tutumları, kültürel özellikler ve değişimler, toplum yapısındaki değişimler gibi konuları kapsamaktadır. Havayolu pazarlaması açısından pazarlama çevresine etki eden sosyal faktörler aşağıda yer alan başlıklar; nüfusun yaş dağılımı, tatil alışkanlıklarının değişimi ve iş piyasasındaki değişimlerdir.

PESTE analizi sadece havayolu sektörü için değil, diğer tüm sektörler için de pazarlama çevresinin değerlendirilmesi, sektörel ölçüde makroekonomik faktörlerin ele alınması ve pazarlama politikalarının belirlenmesinde oldukça önemli bir araçtır. PESTE analizi aslında kendini oluşturan faktörlerin baş harflerinden oluşmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Serbestleşme: Havayolu işletmelerinin önündeki pazara erişim, pazara giriş, fiyat ve kapasite konularındaki engellerin kaldırılarak sektörde tam rekabet ortamının oluşturulması hareketidir. Doğru cevap D'dir.

Fiyat konusundaki düzenlemeler ve adil olmayan rekabet ortamı nedeniyle havayolu işletmelerinin gelirleri azalmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Talebin yoğun olmadığı pazarlarda hizmet yeterli kalite ve düzeyde olamaması serbestleşme ve sonrasındaki liberalleşme hareketleriyle birlikte havayolu sektöründeki başlıca olumlu gelişmelerden biri değildir. Doğru cevap B'dir.

Kod paylaşımı (Code sharing): Havayolu işletmelerinin kendilerine ICAO tarafından tahsis edilen kodun, başka havayolları tarafından kullanımına izin vermesidir. Doğru cevap A'dır.

Blok rezervasyon (Blockspace) anlaşması: Bir havayolu işletmesinin sunduğu koltukların bir bölümünü, başka bir havayolu işletmesine satmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Slot tahsisi havayolu işletmelerinin faaliyetlerini gerçekleştirdikleri havalimanlarındaki pist, park, taksi gibi alanların belirli bir zaman diliminde kullanım haklarına sahip olunmasıdır. Doğru cevap B'dir.

"Karbon piyasalarının etkin bir şekilde uygulanmasıyla birlikte aşılan emisyon limitleri ek maliyetler oluşturacaktır ve havayolu işletmeleri de bu maliyetleri yolcularına yansıtmak durumunda kalacaklardır." Küresel ısınmanın etkisidir. Doğru cevap C'dir.

Slot koordinasyon birimi hangi slotun, hangi havayolu işletmesine ne kadar süreliğine tahsis edileceğini belirlemektedir. Doğru cevap D'dir.

SWOT analizinin boyutları sırasıyla, Güçlü yönler, Zayıf yönler, Fırsatlar ve Tehditlerdir. Doğru cevap E'dir.